Türkiye masallarında toplumsal cinsiyet ve mekan ilişkisi
The Relationship between gender and space in Turkish foktales
- Tez No: 137656
- Danışmanlar: PROF. DR. TALAT HALMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
ÖZET Masallar, içinde yaşatıldıklan toplumların kültürel kodlarını yansıtırlar. Söz konusu kültürel kodların çözülmesi, edebiyat-toplum ilişkisini belirgin hâle getirir. Sözlü kültür ürünlerinin, geleneğin sürdürülmesi ve yeniden üretilmesinde işlevsel oldukları bilinmektedir. Toplumsal cinsiyet kavramı ise, söz konusu geleneksel doku üzerinde temellenmiştir. Bu bağlamda tezde, bilimsel yöntemlerle derlenmiş 32 masal seçilerek, toplumsal cinsiyet ve mekân bağlamında incelenmiştir. Toplumsal cinsiyet ve mekânın, bireyin kimliğini, cinsellik algısını ve erginleme sürecini dönüştürücü etkisi, geleneğin yeniden üretilmesi bağlamında tartışılmıştır. Masal mekânlarından özel mekân olarak“ev içi”, ara mekân olarak“pencere”ve kamusal mekân olarak da“ev dışı”simgesel boyutlarıyla birlikte ele alınmıştır. Kadının yaşam alanını oluşturan ev içi, aile bütünlüğünün korunarak geleneğin sürdürülebilmesi için, savunulması gereken bir mekân oluşuyla dikkat çekmektedir. Kahramanların pencere ile olan ilişkileri, bakire kızın yeni bir aileyi kurumsallaştırabilmek için ev dışına çıkması böylelikle de erginleme sürecindeki işlevselliğiyle ve genç kızlıktan kadın olmaya geçiş süreciyle birlikte okunmuştur. Ev dışı mekânın ise genellikle erkeğe ait olma özelliğiyle ön plana çıktığı gözlenmiştir. Bu nedenle, ev dışına çıkan kadın, arınma ve kendini savunmaya ihtiyaç hissetmektedir. Kadının ev dışında erkeksiz varolabilmesi ise, ancak erkeksileşmesiyle yani erkek kılığına girmesiyle gerçekleşmektedir. Masallarda, ev içi hiyerarşisinin, kadın ve erkeğin biyolojik cinsiyetlerinin toplumsal cinsiyet rollerine, koşut biçimde oluşturulduğu görülmektedir. Kadın bedeninin“kışkırtıcı fitne”olarak algılanması, ev içine kapatılmasına neden olmuştur. Ev içine kapatılan kadın, doğurganlığını kullanarak orada iktidarını sağlamlaştırmaya çalışmaktadır. Dolayısıyla, kadının iktidar ve yaşam alanı, cinsel olarak işlevsel ya da işlevsiz oluşuna göre biçimlenmektedir. Erkek, cinsel olarak işlev ve çekiciliğini yitirdiği zaman“ermiş”olurken kadın“kocakaıf'ya dönüşmektedir. Masallarda, toplumsal cinsiyet rollerine bağlı bazı simgelerle sıkça karşılaşılmaktadır. Örneğin, erkek egemen söylemde, erkek iktidarının simgesi olarak görülen ”at, avrat, silah“ üçlüsü masal anlatılarında önemli bir yere sahiptir. Bu simgeler, kadın iktidarı bağlamında düşünüldüğünde yerine, ”ev, er, evlat" üçlüsünü koymak mümkündür. Bu tür bir okuma sonucunda erkeğin ve kadının masallardaki iktidar araçlarıyla gerçek yaşamdaki iktidar araçları arasında koşutluk olduğu görülür. Bu da, geleneğin masallar aracılığıyla yeniden üretildiği savını desteklemektedir. anahtar sözcükler: masal, toplumsal cinsiyet, mekân, gelenek
Özet (Çeviri)
TEŞEKKÜR Edebiyat macerasına atıldığım günden beri, ayaklarımı yere basmam konusunda beni uyararak, sonunda meyve vermemi sağlayan bölüm başkanım Talat Halman'a, inişli çıkışlı bir dönem olan tez yazma sürecimde beni cesaretlendirerek güvenimi hep taze tutmama yardım eden, taslaklarımı defalarca okuyarak destek olan hocam Öcal Oğuz'a, evin küçük bir kütüphaneye dönüşmesine, tüm dağınıklığıma ve huysuzluklarıma sabırla katlanan, annem Emel Ölçer' e ve babam Erhan Ölçer' e, akademik çalışmanın zevkli bir hâle getirilebileceğini anlamamı sağlayan, hep yanımda olan sevgili Cahit Akın'a, tez yazmanın coşkusunu benimle paylaşan sevgili Günil Özlem Ayaydın' a, uzaklardan gelen dost sesini ve desteğini esirgemeyen sevgili dostum Halime Atalay Çelik' e ve bu bölümdeki ilk iki senemi yaşanabilir kılan kadim dost Nahide Aydın' a teşekkür ederim. vıı
Benzer Tezler
- Türk masallarında ataerkillik, toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve kadın
Patriarchy, gender discrimination and women in Turkish tales
NACİYE ARSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KÜRŞAT ÖNCÜL
- Anadolu sahası Türk masallarında erkeklikler
Masculinities in Anatolian field Turkish tales
MEHMET DALDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiHalk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖCAL OĞUZ
- Anadolu Türkleri'nin halk masallarında erkek ve erkekleşme
Male and masculinization in folk tales of Anatolian Turkish
EMİNE IŞIKELEKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞİRİN YILMAZ
- Kadın ve şifa: Bir sağaltım aracı olarak masal anlatıcılığı üzerine bir araştırma
Woman and healing: A research on storytelling as a therapeutic tool
BAHAR KADIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Ankara ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELİKE KAPLAN
- Analysis of gender roles in translated children's books in Turkish literary system from the perspective of semiotics of translation
Türk edebiyatı dizgesinde yer alan çeviri çocuk kitaplarındaki toplumsal cinsiyet rollerinin çeviri göstergebilimi bakış açısıyla incelenmesi
CEMRE ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
İngiliz Dili ve Edebiyatıİstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİDEM TUNA