Orta Euphrates mozaikleri ışığında edessa ve samosata mozaikleri
The mosaics of edessa and samosata in the light of middle Euphrates mosaics
- Tez No: 215751
- Danışmanlar: PROF.DR. BİNNUR GÜRLER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Mozaik, Tessera, Edessa, Samosata, Euphrates, Mosaic, Tessera, Edessa, Samosata, Euphrates
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 455
Özet
Orta Euphrates (Fırat) Bölgesi bugünkü Adıyaman, Gaziantep ve Şanlıurfa şehirlerinin bulunduğu bölgedir. Bölge, Euphrates ve kollarının sağladığı imkanlarla mozaik sanatı açısından uygun bir alandır. Son yıllarda Zeugma (Belkıs) şehrinin sular altında kalacağı üzere yapılan hızlı kazılarla birçok villa mozaiği ortaya çıkarılmıştır. Aynı kaderi paylaşan Samosata (Samsat) şehrindeki kazılarda ise ancak küçük bir mozaik grubu buradaki saray yapısında ele geçmiştir. Bu iki şehir bu gün Atatürk Barajının suları altındadır. Bölgenin geri kalan yerleşimlerinde en çok mozaik döşemeyi, hepsi rastlantı sonucu bulunan Edessa (Şanlıurfa) mozaikleri oluşturur. Şehre özgü kaya mezarlarında ele geçen bu mozaikler, belli bir yerel üretim sahasının özgün karakterlerini taşırlar. Tespit edilenlerin çok az bir kısmı kayıt edilmiş ve Şanlıurfa ile İstanbul müzelerine konabilmiştir. Tespit edildikten sonra kaybolan ya da parçalanarak yok olanların günümüze fotoğrafları ulaşmıştır. Bir kısmı yurtdışına kaçırılan ve buradaki müzelere konan ya da kolleksiyonerlerin eline geçenlerle beraber oldukça yoğun bir üretim sahasının varlığına tanık olmaktayız. Edessa mozaiklerinin bulunduğu mezarların birçoğunun bu gün evlerin altında kaldığı da düşünüldüğünde, aslında keşfedilmeyi bekleyen daha birçok Edessa mozaiğinin olduğunu tahmin etmek zor değildir. Samosata mozaikleri ise buradaki Kommagene Kralına ait sarayın oda tabanlarında ele geçmiştir. Bu mozaiklerin hepsi Geç Hellenistik Döneme aittir ve Hellenistik sanatın genel karakterlerini taşır. Bir adet mozaik ise şehirdeki bir Bizans yapısının kalıntıları arasında bulunan Geç Dönem örneğidir. Ele geçen mozaiklere göre Samosata'da özgün bir mozaik sanatı anlayışından bahsetmek mümkün değildir. Ancak Zeugma'daki Roma Dönemine ait bir mozaikte imzası bulunan Samosatalı bir ustadan yola çıkıldığında, burada Roma Döneminde bir mozaik atölyesinin varlığı düşünülebilir. Tabi ki bu tahmin Roma dönemine ait örnekler bulunamadığı sürece kanıtlanamayacak bir düşüncedir. Dolayısıyla bu gün baraj sularının altında kalan Samosata'daki bu durum hep merak konusu olacaktır.
Özet (Çeviri)
The Middle Euphrates covers up the region the provinces of modern Adıyaman, Gaziantep and Şanlıurfa. The region was a suitable place for the mosaic art provided by the reveneus of Euphrates river and its tribularies. Numerous villas with mosaic floors have been unearted at Zeugma in the recent years during intensive salvage excavations. At Samosata on the contrary, which shares the same destiny as Zeugma, only a small group of mosaic have been brought to light, at palace building. Both ancient cities lay now under water of Atatürk?s Dam. Edessa (Şanlıurfa) is the city where many mosaic groups have been discovered mostly by chance. At Edessa almost all mosaics were found in the rock cut tombs peculiar to the city and they display local features. Only a small portion of the discovered mosaics could have been properly recorded and brought to the museums at Istanbul and at Şanliurfa. Further there are photographs left from mosaics which were lost or demaged. Some of the mosaics were illegally brought abroad and kept now in museums or in private collections. All these findings show clearly that the region was quite productive for the mosaic art. In addition it should be stressed that there are quite many mosaics at Edessa which awaits to be discovered, when it is considered that they are covered up with the modern houses built over them at Şanliurfa. The Samosata mosaics were discovered in the rooms at the royal palace of Commagene decorating the floor which belong to the Late Hellenistic period. They reflect the general features of the Late Hellenistic art. One single mosaic is a late specimen found among the ruins of a Byzantine building. It is hard to talk about a local mosaic style at Samosata. Some how it may be concluded that there was a Roman workshop here. A mosaic floor at Zeugma mentions the name of artist from Samosata. It is necessary though to discover first Roman mosaics at Samosata to support this suggestion. Therefore the matter will be always speculative since the city of Samosata buried under the waters of an artificial dam.
Benzer Tezler
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN
- Genetic diversity differences between parental and progeny population of Populus euphratica populations in a fragmented river ecosystem
Parçalı bir nehir ekosistemindeki Populus euphratica popülasyonlarının ebevenyn ve soy populasyonları arasındaki genetik çeşitlilik farklılıkları
MERT ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
BiyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ KAYA
- MÖ 3. binyılda Orta Fırat Bölgesi'nde pişmiş toprak figürinler
Terracotta figurines from the Middle Euphrates Region in the 3rd millenium BC
AYSEN TUNCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiGaziantep ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATİLLA ENGİN
- Gaziantep ve Kilis kazı ve yüzey araştırmaları ışığında Orta Fırat Bölgesi'nin Helenistik ve Roma Dönemi seramiği
Hellenistic and Roman Period ceramics of the Middle Euphrates Region in the light of Gaziantep and Kilis excavations and surveys
BÜŞRA KAVAK ÖZDEMİR
- Orta Fırat havzası Erken Tunç Çağı çanak çömlek gelenekleri (Doğanpınar barajı Yenice Höyük kurtarma kazısı ışığında)
Pottery traditions in Central Middle Euphrates basin during Early Bronze Age (Based on Doganpınar dam Yenice Hoyuk rescue excavations)
MUAMMER MELTEM ÇAKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ArkeolojiHatay Mustafa Kemal ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜN COŞKUN