Ulaşım ağının kentsel hizmet alanlarının yerseçimine etkilerinin İstanbul tarihi yarımada örneğinde değerlendirilmesi
The evaluation of impacts of transportation networks on the location of urban facilities in the case of Istanbul historic peninsula
- Tez No: 243869
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ulaşım, Şehircilik ve Bölge Planlama, Transportation, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Ulaşım ağı, arazi kullanım, kentsel hizmet-donatı alanı yerseçimi, İstanbul Tarihi Yarımada, Transportation network, urban land use, location of urban facility areas, Istanbul Historical Peninsula
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 298
Özet
Kentlerde erişilebilirliğin temel unsuru ulaşım ağı ve arazi kullanım ilişkisidir. Gelişen teknoloji büyük kentlerde, ekonomik ve sosyal yaşam biçimlerinde değişimlerin yanısıra, kentiçi ulaşımında ulaşım ağı ilişkilerine bağlı olarak, süreç içinde arazi kullanımda işlevlerin yerseçiminin değişmesinde etkin role sahiptir.Teknolojinin gelişmesi ile kentiçi ulaşımında, örneğin kentiçi toplu taşıma sistemlerinde olduğu gibi bazı koşullarda gerek kullanıcılar gerekse kentsel ulaşım açısından olumlu çözümler ortaya koyabilirken, özellikle bireysel kullanım aracı olan otomobil kullanımının kentlerde hızla artmasına da neden olmuştur. Günümüzde otomobil sahipliliği kentlerin gelişmişlik düzeyi göstergelerinden biri olmakla birlikte raylı ve denizyolu sistemlerinin yeterince gelişmediği veya sistemlerarası bütünleşmenin kurulamadığı kentlerde ev-iş, ev-okul, ev-diğer gibi günlük kentiçi seyahatlerin oranlarında lastik tekerlekli araçlar olan otobüs, otomobil ve özel servis taşıt kullanımı yüksek değerlere çıkmaktadır. Bu durum lastik tekerlekli ulaşım ağına yönelik gelişmemiş veya planlanmamış kentlerin özellikle tarihi kent parçalarında önemli sorunlara yol açmaktadır. Özellikle kentiçi çok şeritli ana yolların içinden geçtiği tarihi kent parçalarında gün içinde yoğun yaya ve araç trafiği çeken kentsel hizmet alanlarının yeralması ve erişiminde servis taşımacılığının tercih edilmesi bu gibi bölgelerin trafiğinde olumsuz sonuçlar yaratmaktadır. Bu durum ayrıca tarihi çevrelerin sosyal ve kültürel etkinlikler yerine spekülatif amaçlarla farklı kullanımların baskısı altına alınarak yıpranma sürecini hızlandırmakta ve gürültü ve görsel, estetik açısından yan etkiler ortaya çıkarmaktadır.Tez çalışmasının konu edindiği alan yukarıda kısaca açıklanan sorunların yaşandığı İstanbul Metropoliten Alanı içinde yeralan Tarihi Yarımada'dır. Tezde bugün İstanbul Tarihi Yarımada'da yeralan ve hizmet sunumu tüm metropoliten alanı ve hatta ülke ölçeğini kapsayan kentsel hizmet alanlarının tarihsel süreç içinde yerseçiminde ulaşım ağının önemi; ulaşım-erişilebilirlik faktörü, kentsel hizmet alanlarına erişimde servis taşımacılığının ağırlıkta kullanılması durumu, kentsel hizmet-donatı alanlarının Tarihi Yarımada'da yeralmasının taşıt ve yaya yoğunluğunu artırarak trafik sorunlarının yaşanmasına neden olması hipotezlerle çalışılarak ortaya konulmaktadır. Çalışmada İstanbul'un geçirdiği evreler planlar, plandışı projeler ve öngörüler ışığında Suriçi bölgesinde ulaşım ağı ? kentsel hizmet alanları ilişkisinin yerseçimi açısından neden olduğu güncel sorunlar tartışılmaktadır. Ayrıca alan çalışmaları sırasında gerçekleştirilen anketlerin sayısal değerlendirmesi yapılarak tezin hipotezleri test edilmekte, çıkarımlarda bulunulmaktadır.Çalışmada öne çıkan çıkarımlardan biri kentsel hizmet-donatı alanlarının Tarihi Yarımada'da yerseçmesi nedeniyle gün içinde metropoliten alandan üst sıralarda yolculuk çekmesidir. Günümüzde ulaşım ve arazi kullanım planlamasında yoğun taşıt ve yaya trafiğini çeken işlevler tarihi kesimden çıkartılırken, Tarihi Yarımada tam tersi bir süreçle ulaşım denetimli hale getirilmektedir. Ayrıca nüfus ve ihtiyaçların artması tarihi dokunun sınırlı parsel boyutları nedeniyle ortaya çıkan alan yetersizliği, bugün servis taşımacılığını kullanan, kentsel hizmet-donatı alanlarında desantralizasyonu gündeme getirmektedir. Bu yöndeki gelişmeler İstanbul'da tarihi merkezin prestijini kaybetmesi, merkezi hizmetlerin sadece karayolu erişimine bağlı yerseçimi riskini artırmaktadır. Bunun önüne geçebilmek için sonuç ve öneriler bölümünde İstanbul için ?trafik limitli kent? modeli önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
Accessibility is the main component of the transportation network and land use relation in urban areas. Improvements in the technology have an effective role on the urban transit systems and urban functions? location process, besides the changes in economic and social life and habits of huge cities.In some cases, technological improvements in the transit systems display positive and beneficial solutions both for the users and urban transportation. However, it had been an impulsion on the increasing number of use of individual driving systems as automobiles in cities, too. Today, the number of automobile ownership is stating as one of the indicators for the advanced level of cities. In the cities where the rail or sea transport systems are not developed enough the vehicular urban transit (bus, shuttle ?) or the integration between the systems lacks, the use of vehicular systems in daily urban travels (as home-work, home-school, home-other) escalate high rates. Such a case, bring forth serious problems especially on the historical urban sites of the cities where it is not planned or not developed for vehicular traffic. Urban facility areas with a high attraction volume of pedestrian and vehicular traffic preferring service transportation for access taking place in the historic parts of the cities in which especially urban highways constructed through create adverse results over the historic districts? traffic. Besides, the speculative aims instead of social and cultural activities fasten the deterioration process of the historical districts and secondary effects like noise, visual and esthetic pollution arise.Historic Peninsula in Istanbul Metropolitan Area is the workspace where the similar problems shortly mentioned above are also experienced. By the thesis the importance of transportation network and its effects on the site location of urban facilities which comprise the whole metropolitan area or national scale throughout the history put forward. It is also discussing and developing proposals about the current problems occurred in the ?walled city? district on behalf of the increasing urban population, urban land use and transportation concerning plans, unapproved projects and applications in the near future in Istanbul. Finally, through the hypothesis the statistical evaluation methods of data collection and interval surveys which are applied at are the sample urban facilities during the case study are analyzed.One of the striking implications is the existence of urban facility areas inside the boundaries of Istanbul Historic Peninsula which attract the metropolitan and national scaled trips during the day hours. Today in the transportation and urban land use planning while the facilities are attracting high volumes of vehicular and pedestrian traffic leading out the historic part, in direct contradiction process, Historic Peninsula is complicated and full motorized. Furthermore, the limited building lot sizes which can not respond because of the growing population and needs bring up the decentralization of urban facilities that also use service transportation today. These developments cause Istanbul to loose prestige of her historic center and increase the risk of central urban facilities to relocate according to only highway access. In order to avert this situation, ?traffic limited city? model is suggested in the final proposal part for Istanbul.
Benzer Tezler
- Mekansal analiz teknikleri ile çok kriterli karar verme yaklaşımı kullanılarak raylı sistem güzergah analizi
Rail system route analysis using multi criteria decision making with spatial analysis techniques
BERNA ÇALIŞKAN
Doktora
Türkçe
2023
Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN ATAHAN
- Hierarchical health facility location model based on user demand: the case of Bursa
Kullanıcı talebine dayalı hiyerarşik sağlık tesisi yer seçimi modeli: Bursa örneği
GÖKÇEN GÜRSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ YÜZER
- An integrated decision-making framework for analyzing environmental sustainability of road transport: Case of a school bus fleet serving to a complex urban area
Karayolu ulaşımının çevresel sürdürülebilirliğinin analizi için bütünleşik bir karar verme çerçevesi: Karmaşık bir kentsel alana hizmet veren bir okul otobüsü filosu örneği
SERCAN AKTİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİLMİ BERK ÇELİKOĞLU
- Spatial temporal dimensions of accessibility in İstanbul, Turkey
İstanbul Türkiye'de erişilebilirliğin zamansal-mekansal boyutu
WASIM SHOMAN
Doktora
İngilizce
2020
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDE DEMİREL
- Examining the relationship between the socioeconomic structure and the efficiency of urban transport network in urban areas using the degree of circuity
Kentsel alanlarda sosyoekonomik yapı ile kentsel ulaşım ağı verimliliği arasındaki ilişkinin sapak endeksi (circuity derecesi) kullanılarak incelenmesi
ELİF SU KARAASLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiCoğrafi Bilgi Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL MERT ÇUBUKÇU