Emanullah Han Döneminde Afganistan için bir rol model: Türkiye
A model for Afghanistan in the reign of Emanullah Khan: Turkey
- Tez No: 285878
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDAL AÇIKSES
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Afganistan, Emanullah Han, Atatürk, emperyalizm, bağımsızlık, ilişkiler, Afghanistan, Emanullah Khan, Ataturk, imperialism, independence, relations
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Cumhuriyet Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Afganistan, bulunduğu coğrafi konum ve sahip olduğu stratejik önem nedeniyle, tarih sayfalarında kilit ve hedefteki ülke olarak yer almıştır. Bu düşüncenin doğal bir sonucu olarak M.Ö. 500'lü yıllardan itibaren İranlılar, Makedonlar, Sakalar, Akhunlar, Araplar, Gazneliler, Harzemşahlar, Moğollar ve Babürler gibi birçok devlet tarafından ele geçirilen Afganistan toprakları, sarp dağları ve sert coğrafyasıyla, tarihsel süreçte sadece isimleri değişen güç odaklarınca, kılıç ve silah seslerinin susmadığı, akan kanın hiç durmadığı bir fetih bahçesi olmuştur. XIX. yüzyılın başlarından itibaren, İngiltere ve Rusya'nın hegomanya mücadelelerine ev sahipliği yapmış olan Afganistan, emperyalist güçlerle verdiği amansız savaşlardan başarı ile çıkarak bağımsızlığını kazanmıştır.Dönemin Afgan lideri Emanullah Han, bağımsızlık savası sonrası ülkesinin tanınması için çabalarken, aynı günlerde Mustafa Kemal ATATÜRK de ülkesinin bütünlüğü ve bağımsızlığı için Türk halkı ile beraber Kurtuluş Savaşı'nın içindeydi. Bütün bu benzer gelismeler içinde er ya da geç iki liderin yollarının kesismesi de sürpriz olmamıştır. Anadolu'da yedi düvele karşı verilen Kurtuluş Savaşı'nın bir benzerinin Afganistan'da İngiltere'ye karşı cereyan etmesi her iki ülkeyi birbirine yaklaştıran ve emperyalizme karşı duran iki liderin dostluğunu pekiştiren olgulardan en önemlisidir. Mustafa Kemal Atatürk'ün, geri kalmışlığın ve ülke üzerindeki ölü toprağının atılabilmesi için yaptığı devrimler ile iç ve dış meselelere yaklaşımları, O'nu cenazesinde bile yalnız bırakmayan dostu Emanullah Han için her zaman örnek alacağı ve kendi ülkesinde uygulayabileceği bir rol model olarak benimsenmiştir. İki ülke arasındaki ilişkiler, Emanullah Han'ın Türkiye'yi ziyareti ile zirve yapmıstır. Kendisi bir asker olan Mustafa Kemal, sahip olduğu ileri görüşlülük ve jeopolitik kültür ile Türkiye'nin konumunu çok iyi değerlendirmiş, ülkeyi o dönemde akıl ve bilimin öncüsü olan batıya doğru götürmeyi hedeflerken bile doğudan ilgisini kesmemiş ve Türkiye'nin doğusunda yer alan Türk ve İslam ülkeleriyle yakından ilgilenmiştir. Orta Asya Türk dünyasının güney ucunda yer alan ve genç Türkiye Cumhuriyeti'ni tüm İslam halklarının kurtarıcısı olarak gören Afganistan'ın, Türklerin dünyaya açılan kapısı olduğunu Mustafa Kemal iyi değerlendirmiş ve bu nedenle bu ülkeye özel bir önem vermiştir. Bu doğrultuda Afganistan ile ikili antlaşmalar imzalanmış ve Türkiye ile Afganistan iki Türk ve Müslüman ülke olarak geleceğe doğru bir dayanışma içine girmişlerdir. Atatürk ve Emanullah Han'ın, Afganistan'ı modern bir ülke haline getirme düsüncesi içinde oldukları açıkça anlasılmaktadır. Ancak Afganistan'ın toplumsal dinamiklerinin katılığı, Emanullah Han'ın kendi ülkesinin nabzını iyi tutamaması ve aceleci yaklaşımları nedeniyle büyük bir hayal kırıklığıyla sonuçlanmış, aynı devrimleri çok daha kritik bir ortamda Türkiye'de gerçekleştiren Atatürk'ün ne kadar büyük bir dahi ve devlet adamı olduğunu göstermiş ve bir kez daha ortaya koymuştur.Emanullah Han sonrasında Afganistan'da meydana gelen kaos ortamı taht değişikliklerine neden olmuştur. Bu değişikliklerin, Türkiye - Afganistan iliskilerinde gelgitler yaşanmasına sebep olduğunu söylemek yanlış olmamakla birlikte, temelde ve fotoğrafın genelinde iki ülkenin dostane ve yardımsever bir paydada buluşmalarını engellememiştir.
Özet (Çeviri)
Due to her geographic and strategic importance Afghanistan has always been on the target as a key country in the history. Hence, the lands of Afghanistan which captured by Persians, Macedonians, Arabs and Mongols since 500 BC, has been a battlefield whose occupier power changed whereas the bloodshed never ended. Since 19th century Afghanistan, where had been the battlefield of hegemony between Britain and Russia, succeeded in its fight against imperial powers and obtained independence.Then Afghan leader Emanullah Khan was seeking recognition of his country after the independence, when Mustafa Kemal Atatürk launched a major fight against the allied forces. Hence, it would not be surprise these two leaders would come across eventually. The legendary fights given these two leaders against imperial powers got two countries closer and built such a strong friendship between them. The reforms made by Atatürk in order to deal with the backwardness and his approach to international affairs have always been a model for Emanullah Khan in shaping the future of his country. Strong relations between them made its peak by Emanullah Khan's visit to Turkey. As a general officer thanks to his geopolitical far-sight, Mustafa Kemal perfectly assessed the strategic importance of Turkey and he never disregarded the Turkic and Islamic nations in the East, while he was planning to be a part of the Western civilization. Considering it as a door for Turks to civilized world Mustafa Kemal attached primary importance to Afghanistan which regarded young republic of Turkey as a role model for Muslim nations. Thus, Afghanistan and Turkey built such strong solidarity. It is obvious that both leaders made great effort in order to creat modern countries. However, Emanullah Khan could not accomplish his modernity project because of his failure in considering the rigid social structure of Afghanistan, whereas Mustafa Kemal made a great success in implementing the crucial reforms which were vital for creation of a modern country.After the reign of Emanullah Khan, chaos in Afghanistan never ended. Even though, this chaos caused instability in relation with Turkey from time to time, it never weakened the solidarity between two countries.
Benzer Tezler
- Bağımsızlığından günümüze (1919-2020) Afganistan'da siyasal gelişmeler (Sorunlar ve çözüm önerileri)
The political developments in Afghanistan from independence to present (1919-2020) (Problems and solutions)
FERİDUN BATUR
Doktora
Türkçe
2023
Kamu YönetimiNecmettin Erbakan ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL SEVİNÇ
- Afganistan Medeni Kanununa Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye'nin etkisi (Kitâbü'l-İcârat örneği)
The impact of Majalla Al-Ahkam Al-Adliyya on Afghanistan's Civil law (Reference to Kitâb Al-Ijârat)
MOHAMMAD SARWAR DANSHJOO
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET BOYNUKALIN
- A review of Afghan nationalismin two centuries (19th & 20th)
Afgan milliyetçiliğine bir bakış [19. ve 20. yüzyıl]
ZİAULHAQ RASHİDİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Siyasal Bilimlerİstanbul Aydın ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLAY UĞUR GÖKSEL
- Atatürk'ün Afganistan'a ilgisi, bakışı, Türk-Afgan ilişkileri hakkındaki görüşleri ve günümüze yansımaları
Atatürk?s interest in Afghanistan, his view towards afghanistan, his opinion about Turkish-Afghan relations and their reflections on the present day
ERSİN ÇELİKKANAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk İnkılap TarihiHarp Akademileri KomutanlığıStrateji Bilimi Bölümü
YRD. DOÇ. DR. ORHAN ÇEKİÇ
- Yeniden işlevlendirme projelerinde yapı bilgi modelleme kullanımı: Darul Aman Sarayı
Building information modeling utilization in re-functioning projects: Darul Aman Palace
ABDUL SALAM NASIMI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkSüleyman Demirel ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN ŞEHMUZ HAŞTEMOĞLU