Mevlânâ Celâleddîn Rûmî ve Hâcı Bektaş Velî menâkıbnâmelerinin içerik bakımından analizi
Content analysis of Mevlana Jalal ad-Din Rumi's and Haji Bektash Veli's menakıbnames
- Tez No: 395873
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELAMİ TURAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 324
Özet
Çalışmaya temel alınan kaynak menâkıbnâmeler motiflerinin benzerliği, gayriahlâkî, gayriislâmî içerik bağlamında metinlerarasılık özelliği gösteren ve birbirlerini meşrûlaştıran aynı zihniyetin ürünü eserlerdir denilebilir. İslâm dünyasında tarikatlar bağlamında ön plana çıkarılan bu eserler, halk nazarında olumlu bir vizyona sahip olan şeyhleri, mürşitleri, velîleri kutsallaştırma amacı taşıyan fakat itibarsızlaştıran metinlerdir. Bu metinlerin, insanları terbiye ettiği, tarihî kıymetleri oldukları noktasındaki ilk ciddî tespitleri ise Batılı oryantalist araştırıcılar yapmışlardır. Akademik oryantalizmin misyonlarını başarılı bir şekilde senaryolaştıran oryantalistlerin, 18-20. asırlar arasında başta İslâm dünyası olmak üzere tüm dünyayı şekillendirmek amacıyla kurdukları bürolarda yaptıkları bu çalışmalar neticesinde birçok eser keşfedilmiş ve ilim âlemine tanıtılmıştır. Şu bir gerçektir ki Nicholson gibi donanımlı oryantalistler, İslâm dinine ve Hz. Peygamber'e radikal anlamda karşıdırlar. Kur'ân-ı Kerîm'de“sevgi”kavramının eksik kaldığını, Hz. Peygamber'in“şehvet düşkünü”biri olduğunu iddia eden bu donanımlı araştırıcılar Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, Hâcı Bektaş Velî ve İbnü'l-Arabî gibi isimlere özel bir ilgi ve muhabbet beslemişler, bu isimler üzerinde ciddî çalışmalar ortaya koymuşlardır. Batı'da Mevlânâ Celâleddîn Rûmî ve Hâcı Bektaş Velî'ye olan yoğun ilgi; şarabın, çanın, abdestsizliğin, günah çıkarma ve vaftizin, bohem bir hayatın meşrûlaştırıldığı menâkıbnâme, tezkire gibi temel kaynakların keşfedilmeleri ve ilim âlemine tanıtılmaları neticesinde başlamış olmalıdır. İslâm dünyası ise Mevlânâ Celâleddîn Rûmî ve Hâcı Bektaş Velî'yi daha çok şifâhî gelenekten hareketle tanımıştır. Dolayısıyla 18-20. asırda kaynaklardaki ve şifâhî gelenekteki Mevlânâ Celâleddîn Rûmî ve Hâcı Bektaş Velî vizyonu zemininde bir paradoks oluşmuştur. Bu çalışmada, oluşan bu paradoksun sebepleri kaynak menâkıbnâmeler (Mevlânâ ve Etrafındakiler (Sipehsâlâr Risalesi), Menâkıbü'l-Ârifîn, Velâyetnâme) bağlamında ele alınmaktadır.
Özet (Çeviri)
Resource Menakıbnames (hagiographies, légende) forming the basis of the study can be considered as the products of the same mentality showing similarity in motifs, intertextuality features and justifying each other within the context of meretricious and un-Islamic contents. These prominent works were enshrined within the context of sects in the Islamic world and they are the texts aiming to sanctify but rather disgracing the sheikhs, disciples and velis who have positive vision in the eye of society. It was first identified by Western orientalist researchers seriously that these texts educate people and they have a historical value. Orientalists, who scripted missions of academic orientalism successfully between 18th-20th century, discovered great numbers of works and introduced to the academia as a result of those works in the offices of orientalists that are established to shape the whole world, Islamic world in particular. As a matter of fact that, such well-educated orientalists as Nicholson are radically against Islam and the Prophet Muhammad. These sophisticated researchers claim that the Holy Qur'an is lack of the concept“love”and the Prophet Muhammad is“lascivious”and they have a keen interest in Mevlana Jalal ad-Din Rumi, Ibn 'Arabi and Haji Bektash Veli thus, they have revealed serious works on these names. Great interest to Mevlana Jalal ad-Din Rumi and Haji Bektash Veli may have begun with the discovery of the basic sources like tezkires (collection of biographies) and publicity to academia of menakıbnames in which wine, church bell, not performing ablution, confession, baptism and bohemian lifestyle are all legalized. The Islamic world knows Mevlana Jalal ad-Din Rumi and Haji Bektash Veli from verbal tradition mostly. Therefore, in the sources and verbal tradition between 18th-20th century, a paradox on the basis of Mevlana Jalal ad-Din Rumi's and Haji Bektash Veli's vision developed. In this study, the reasons for this paradox are discussed in the context of source menakıbnames (Mevlânâ ve Etrafındakiler (Sipehsâlâr Risalesi), Menâkıbü'l-Ârifîn, Velâyetnâme).
Benzer Tezler
- Menâḳıbü'l-'Ârifîn ve Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Velî'ye göre XIII. yüzyıl Anadolusunda toplum yapısı ve hayatı
According to Menâḳibü'l-'Ârifîn ve Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Velî: The social structure and social life of Anatolia in XIIIth century
TUNAY KARAKÖK
Doktora
Türkçe
2020
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM ONAR
- Kitab-ı Mev'ize ve değerler eğitimi açısından incelenmesi (İnceleme - metin - dizin - tıpkıbasım)
Kitab-i Mev'ize and scrutinize for education of values (Scrutinize - text - index - facsimile)
FATMA BEYZA ERSÖZ EKŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKHAN ÖLKER
- Hacı Bektâş Veli'nin Makâlât'ı ile Kaygusuz Abdal'ın mensur eserlerindeki ortak ve farklı motifler üzerine bir inceleme
Başlık çevirisi yok
ZEKİYE ÜLKER ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN GÜZEL
- XIII. yüzyıl Türkiye Selçuklu devlet politikasında rol oynayan mutasavvıflar
XIII. century the sufis that play role in state policy at Turkey Seljuk
RECEP HARUN GÜNDÜÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHDİN ÇİFTÇİ
- Molla Murad ve Türkçe Divanı
Molla Murad ve Türkçe Divani
MEHMET ÇETİNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK