Derici sumağı (Rhus coriaria L.)'nın Kahramanmaraş yöresindeki doğal yayılışı ile bazı biyolojik ve ekolojik özellikleri üzerine araştırmalar
Studies on the natural distribution and some biological and ecological characteristics of sumac (Rhus coriaria L.) in the Kahramanmaraş region
- Tez No: 413598
- Danışmanlar: PROF. DR. MAHMUT DERYA AVŞAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ormancılık ve Orman Mühendisliği, Forestry and Forest Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 54
Özet
Bu çalışmada, derici sumağı (Rhus coriaria L.)'nın Kahramanmaraş yöresindeki doğal yayılışı ile bazı biyolojik ve ekolojik özellikleri araştırılmıştır. Kahramanmaraş'ın merkez ilçesinde türün doğal yayılış gösterdiği alanların coğrafi koordinat, yükselti ve bakıları tespit edilmiştir. Derici sumaklarının gelişimini belirleyebilmek amacıyla 30 adet birey seçilmiş; seçilen bu bireylerde gövde sayısı, dip çapı ve boy tespit edilmiş; 4 bireyde ise yaş tespiti yapılmıştır. Vejetasyon devresi boyunca farklı zamanlarda türün fenolojik özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Fenolojik özelliklerden tomurcuk patlaması, meyve oluşumu, meyve olgunlaşması, meyve dökülmesi, yaprak renginin değişmesi ve yaprak dökülmesi zamanları gözlemlenmiştir. Kahramanmaraş meteoroloji istasyonuna ait iklim verileri kullanılarak enterpolasyon yöntemi ile türün yayılış gösterdiği alanların sıcaklık ve yağış değerleri bulunmuştur. Türün toprak isteğinin belirlenebilmesi amacıyla 10 farklı alandan 0-20 cm derinlikten toprak örnekleri alınmıştır. Toprak analizinde tekstür, pH, organik madde miktarı ve kireç miktarı tespit edilmiştir. Türe zarar veren abiyotik ve biyotik faktörler ile türle birlikte yayılış gösteren başlıca odunsu taksonlar belirlenmiştir. Derici sumağı bir çalı türü olup, yörede 470-1546 m yükseltiler arasında doğal yayılış göstermektedir. Tür, yayılışını genellikle açık alanlarda ve güneşli bakılarda yapmaktadır. Türün çok gövdeli bir forma sahip olduğu tespit edilmiştir. Tür, derine giden kazık kök yapmaktadır. Derici sumağı bireylerinde ortalama dip çapı 5.5 cm, ortalama boy 1.80 m ve ortalama yaş 4.8 olarak bulunmuştur. Fenolojik gözlemlere göre, derici sumağında özellikle aşağı rakımlarda yaprak açılmasının Şubat ayında, meyve oluşumunun Haziran ayında, meyve olgunlaşmasının Temmuz ayı sonu ile Ağustos ayı sonu arasında meydana geldiği belirlenmiştir. Yaprak renginin değişmesi ve yaprak dökülmesi ise Eylül ayı ortalarında başlamaktadır. Tür, tohumla ya da kütük ve kök sürgünleri vererek gençleşmektedir. Derici sumağı yörede kurak dönemlerde canlılığını koruyabilmektedir. Türün su isteği bakımından kanaatkâr olduğu tespit edilmiştir. Türün genellikle balçık, kumlu balçık veya kumlu killi balçık tekstürüne ve nötr, hafif alkali veya çok hafif alkali reaksiyona sahip topraklarda yayılış gösterdiği belirlenmiştir. Tür, organik maddesi çok az veya az olan yerlerde bulunmakla birlikte; orta, iyi veya yüksek olan yerlerde de bulunabilmektedir. Türe zarar veren başlıca abiyotik ve biyotik faktörler insan müdahalesi, kaya veya taş yuvarlanması, şiddetli rüzgâr ve yangındır. Derici sumağı, erozyon kontrolü çalışmaları yanında, meyvelerinin güzel görünümü ve sonbaharda yapraklarındaki renk değişiminden dolayı peyzaj düzenleme çalışmalarında da kullanılabilir. Türün özellikle meyveleri, odun dışı orman ürünü olarak ta önem taşımaktadır. Derici sumağının yörede kullanımının arttırılması için çalışmalar yapılmasında fayda vardır.
Özet (Çeviri)
In this study, natural distribution and some biological and ecological characteristics of sumac (Rhus coriaria L.) in the Kahramanmaraş region were investigated. Geographical coordinates, elevations and aspects of natural distribution areas of the species in the central district of Kahramanmaraş were determined. In order to determine the growth of sumacs, thirty individuals were selected; stem number, basal diameter and height of these selected individuals were determined; also age determination of four individuals was made. Phenological characteristics of the species were tried to determine at different times along vegetation period. Times of bud burst, fruit formation, fruit ripening, fruit fall, leaf colouring and leaf fall as phenological characteristics were observed. Temperature and rainfall values of the distribution areas of the species were found by interpolation method by using the climatic data of Kahramanmaraş meteorological station. Soil samples were taken from 0-20 cm depth in different ten areas to determine soil requirement of the species. In the soil analysis, texture, pH, organic matter amount and lime amount were determined. Abiotic and biotic factors damaging to the species, and also main woody taxa distributing together with the species were determined. Sumac is a shrub species and shows natural distribution between 470-1546 m elevations in the region. The species generally distributes in open areas and sunny aspects. It was determined that the species had a multi-stemmed form. The species develops deep tap root. The mean basal diameter, height and age of the sumac individuals were found to be 5.5 cm, 1.80 m and 4.8, respectively. In sumacs, it was determined that leaf unfolding, fruit formation, fruit ripening occurred in February, in June, and between the end of July and end of August, respectively especially at lower elevations by phenological observations. Leaf colouring and leaf fall also started in the middle of September. The species regenerates from seed or from stump sprouts and root suckers. Sumac can survive in dry periods in the region. It was determined that it was not exacting in water requirement. It was determined that the species generally distributed in soils which had loam, sandy loam or sandy clay loam texture, and in neutral, slightly alkaline or very slightly alkaline reaction. Although the species can be found in places with very little or little organic matter, it can also be found in places with middle, good or high organic matter. The main abiotic and biotic factors damaging to the species are human intervention, rock or stone roll, strong wind and fire. Sumac can also be used in landscape arrangements because of beautiful appearance of its fruits and colouring of its leaves in autumn, as well as erosion control activities. Especially fruits of the species have also importance as non-wood forest product. There is benefit in making activities for increasing of using sumac in the region.
Benzer Tezler
- Batı Karadeniz Bölümü'nde Kurucaşile-Arıt Çayı arası vejetasyon ekolojisi
Vegetation ecology between kurucaşile-Arit Creek in Western Black Sea subregion
FERHAT TOPRAK
- Katlama sürelerinin derici sumağı (Rhus coriaria L.) tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi
The effect of stratification periods on germination of tanner's sumac (Rhus coriaria L.) seeds
SEVİLAY TARAMIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Ormancılık ve Orman MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN GÜLCÜ
- Kayseri'de doğal olarak bulunan ve boya olarak kullanılan bitkilerin kültüre alınma olanaklarının araştırılması
Research of domestication of wilde dye plants that grown in Kayseri
NEZİHA İZCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
ZiraatÇukurova ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİHA KIRICI
- Yenice sıcak noktası: Ekolojisi ve sürdürülebilirliği
Yenice hotspot: Ecology and sustainability
MUHAMMET ÖZTEKİNCİ
- Bazı derici sumak (Rhus Coriaria L.) genotipleri arasındaki fenolojik ve genetik farklılıkların belirlenmesi
Determination of phenological and genetic differences between some ELM-leaved sumac (Rhus Coriaria L.) genotypes
GÜLŞEN GÜVENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
BiyoteknolojiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET SÜTYEMEZ