Samsun, Kavak'taki ahşap camilerin mimari özellikleri ve koruma sorunları: Dere Camisi restorasyon projesi önerisi
Architectural features and conservation problems of wooden mosques in Kavak (Samsun): Proposal restoration project for Dere Mosque
- Tez No: 457787
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYNUR ÇİFCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Samsun, Kavak, ahşap camiler, mekan analizi, geleneksel, yapım teknikleri, dendrokronolojik analiz, Samsun, Kavak, wooden mosques, space analysis, traditional, construction techniques, dendrochronological analysis
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 274
Özet
Sahip olduğu geniş ormanlık alanlar sayesinde Karadeniz Bölgesi'nde ahşap, yüzyıllardır en temel yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Ekolojik bir malzeme olan ahşap, Orta Karadeniz Bölgesi'nde de yoğun bir şekilde görülmekte ve Samsun ilinde geleneksel sivil mimarlığın yanı sıra dini mimari mirası da oluşturmaktadır. Samsun, günümüze kadar gelen süreçte 100'ün üzerinde olarak ifade edilen ahşap cami sayısı açısından Türkiye'nin en zengin illerinden olup, kırsal alanlarda yapılmakta olan çalışmalar ile bu sayı artmaya devam etmektedir. Samsun'un 17 ilçesinden biri olan Kavak ilçesi de kırsal alanda ahşap camilerin bulunduğu bir bölgedir. Kavak'taki ahşap camiler, detaylarda farklı yapım tekniklerine örnek teşkil ettiklerinden ve yapımları 16.yy ile 19.yy arasında farklı dönemlere tarihlendiklerinden çalışma konusu olarak seçilmişlerdir. Tez kapsamında“Cuma Camisi”niteliği taşıyan 7 adet ahşap cami: Bekdemir Camisi (1596-99), Alagömlek Camisi (1803?), Tatarmuslu Cami (Domşullu Cami) (1712), Dere Cami (Değirmencili Cami) (1838) Çakallı Camisi (Kasımzade Ahmed Sofi Cami) (1790-1879) Karlı Camisi (19.yy?) ve Koşaca Camisi (1766+) ayrıntılı olarak incelenmiştir. Samsun genelinde olduğu gibi Kavak'taki ahşap camiler ile ilgili yapım tekniklerinin ayrıntılı olarak belgelenmesi ve koruma sorunlarının araştırılmasına yönelik koruma uzmanı mimarlar tarafından daha önce akademik bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışma ile söz konusu camiler ilk kez koruma odaklı mimari bir bakış açısıyla ve farklı uzmanlık alanları ışığında çok yönlü ele alınarak değerlendirilmesine çalışılmıştır. Tez çalışması 7 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Samsun ilinde bulunan camiler ile ilgili literatür taraması, tezin amacı ve tezin bilim dünyasına getireceği orijinal katkı açıklanmış olup çalışmanın yöntemi hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. İkinci bölümde çalışma sahası olarak seçilen Kavak ilçesinin idari, coğrafi ve tarihi ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde Kavak'taki ahşap camilerin her biri konumları, plan ve cephe elemanlarının özellikleri, yapım teknikleri ve kullanılan yapı malzemeleri açısından mimari özellikleri değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise dendrokronoloji ve ahşap mimari hakkında ön bilgilendirmede bulunularak; Tatarmuslu, Dere, Çakallı ve Koşaca camilerinin yapım tarihini belirlemek için yapılan dendrokronolojik analizlerin ayrıntılarına yer verilmiştir. Camilerde kullanıcı kaynaklı sorunlar, ahşapta görülen bozulmalar ve yanlış koruma yaklaşımlarına bağlı tespit edilen koruma sorunları beşinci bölümde ayrıntılı olarak incelenmiş olup her bir koruma sorunu için koruma yaklaşım ilkesi geliştirilmiştir. Çalışma kapsamında Dere Camisi ile ilgili detaylı mimari belgeleme çalışması yapılarak restorasyon önerisi geliştirilmiştir. Rölöve, restitüsyon, restorasyon raporları ve çizimlerinden oluşan bu kısım, tezin altıncı bölümünü oluşturmaktadır. Yedinci ve son bölümde ise ahşap camiler ile ilgili genel bir değerlendirme yapılarak, ilerleyen zamanlar için camilerin korunmasına yönelik hedeflere yer verilmiştir. Bu çalışmanın öncelikle Kavak'taki dini mimari mirasın varlığı ve korunmasında farkındalık yaratması, Samsun ilindeki diğer ahşap camilerin restorasyonları sürecinde gereken analizlerin yapılarak koruma yöntemlerinin belirlenmesi konusunda olumlu yönde etkilemesi amaçlanmıştır. Restorasyon çalışmaları ivme kazandığında farklı disiplinlerde çalışan uzman ve nitelikli ara elemana ihtiyaç duyulacak, yerel ahşap yapı geleneği ve ustalığının önemi artacak, nitelikli ara eleman eğitimi bölgenin sosyo-kültürel yapısına olumlu etki edebilecektir. Ayrıca yerel ağaç malzemenin kullanımı ve ahşabın ekolojik açıdan değeri bir kez daha vurgulanmış olacaktır.
Özet (Çeviri)
Wood has been the most popular construction material for centuries in the Central Black Sea Region, Turkey due to owned broad forested area. As an ecological material, wood also has been used densely for not only civil architecture but also religious architectural heritage in Samsun (Central Part of Blacksea Region). Samsun province is the richest city in terms of wooden religious architecture heritage with its identified over 100 wooden mosques and this number is increasing by studies in the rural areas. In Kavak town, which is one of the 17 towns of Samsun province, there are lots of religious architectural buildings in rural areas. The reason of choosing Kavak mosques as study subject is that they have different construction techniques in detail and their building dates are estimated between 16th – 19th centuries. In the scope of this master thesis seven wooden mosques ; Bekdemir Mosque (1596-99), Alagömlek Mosque (1803?), Tatarmuslu Mosque (Domşullu Mosque) (1712), Dere Mosque (Değirmencili Mosque) (1838) Çakallı Mosque (Kasımzade Ahmed Sofi Mosque) (1790-1879) Karlı Mosque (19.yy?) ve Koşaca Mosque (1766+), which have 'Cuma mosques' characteristic features, will be studied in detail. Any academic research, which was conducted by specialist architects of conservation, has not been done yet about Kavak mosques. By this project, these mosques will be analyzed for the first time from conservative architectural perspective and they will be assessed with interdisciplinary study. This master thesis has 7 parts. In the first part, literature studies about wooden mosques in Samsun, the aim and original impact of the thesis and study methods were given. In the second part, geographic and historical features of the Kavak district which was chosen as study area were given. Architectural features analysis, which includes location, plan scheme and elevation elements' characteristics, construction techniques and materials, were done for each wooden mosque in Kavak in the third part. In the fourth part, there is an explanation of dendrochronological analysis, which was done to identify the building dates of Tatarmuslu, Dere, Çakallı and Kosaca mosques. Conservation problems of the mosques; caused by users, deterioration of the wood or wrong conservation approach, were studied in detail and related with that, for each problems, new conservation principles were proposed. This information is shown in the fifth part of the study. In the scope of this master thesis, Dere Mosques' documentation study and its' proposal restoration project was done. The drawings and reports are given in the sixth part. In the last part, there is a general assessment of all these studies and proposals for the mosques in Kavak. It is aimed that this research will help to create awareness about existing and preserving of religious architectural heritage in Kavak, to set new conservation proposals by doing necessary analysis for the other mosques in Samsun province. For future restoration projects, interdisciplinary specialists and qualified wood workers will be needed, the importance of traditional wood construction technique will be increase and education of qualified wood workers will have positive impact on the region's socio-culture structure. Furthermore the importance of local wood material using and the value of wood as ecological material will be highlighted once more.
Benzer Tezler
- Samsun ve ilçelerinde bulunan tarihi camilerin kalem işi bezemelerinin incelenmesi ve sanatsal üretimler
Investigation of the handling decorations of historical mosques located in Samsun and its districts and artistic productions
YUNUS KESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
El SanatlarıKastamonu ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET BİLGEN
- Samsun ili hafif raylı sistem hemzemin geçitlerinde mikrosimülasyon modelleme analizi
Microsimulation modeling analysis at intersections on light rail system route in Samsun
FATMA IŞIK BEŞİROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
UlaşımBahçeşehir ÜniversitesiKentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUNCER TOPRAK
- Samsun Kavak – Sıralı köyünün kırsal mimarlık mirası bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of samsun Kavak - sirali village in the context of rural architecture heritage
ERDEM GÜLAÇMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADİLE BİNNUR KIRAÇ
- Samsun ilinde kavak ağaçlarında görülen akar türlerinin ve yoğunluklarının belirlenmesi
The determination of mite species and their population densities on poplar trees in Samsun province, Türki̇ye
HÜSEYİN BAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHAT SULLIVAN
- Bafra ve Kavak organize sanayi bölgelerinin karşılaştırmalı coğrafi analizi
The comperati̇ve analysis of Bafra and Kavak organised industrial zone
MUHAMMED AKİF ÖZÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
CoğrafyaOndokuz Mayıs ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVDET YILMAZ