Bulanık-Malazgirt Havzası'nın (Muş) fiziki coğrafyası
Physical geography of Bulanık-Malazgirt Basin (Muş)
- Tez No: 486161
- Danışmanlar: DOÇ. DR. M.TANER ŞENGÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fiziki Coğrafya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 388
Özet
Bulanık-Malazgirt Havzası (Muş), Türkiye‟nin Doğu Anadolu Bölgesi‟nin Yukarı Murat-Van Bölümü içinde ve bu bölümün orta kesimlerinde yer alır. Araştırma alanı, Doğu Anadolu Bölgesi‟nde sert karasal iklimin görüldüğü alanlar ile ılıman karasal iklimin görüldüğü sahalar arasında geçiş bölgesinde yer alır. Büyük çoğunluğu su bölümü hattına göre sınırlandırılan havzanın doğu-batı yönündeki uzunluğu 70-80 km ve kuzey-güney yönündeki genişliği ise 50-60 km‟dir. Havzanın toplam alanı yaklaşık olarak 3000 km2 olup ortalama yükseltisi ise 1805 m‟dir. Bulanık-Malazgirt Havzası, Alp Orojenik sistemine bağlı dağlık kuşakların Doğu Anadolu‟da (Bingöl-Bayburt hattında) bağlanmış bir demet misali birbirine en çok yaklaştığı noktadan doğuya doğru açılmaya başladığı sahaların en geniş kısımlarından birine karşılık gelir. Havzanın kuzeyinde Güzelbaba Dağı ve Laladağ, batısında Akdoğan Dağları ve Bilican Dağı, güneyinde Yakupağa Dağları, Ziyaret Dağları ve Süphan Dağı bulunur. Doğuda ise Cemalverdi Dağı ve volkanik plato sahası yer alır. Bu dağlık sahalar arasında alçak bir bölge konumunda yer alan araştırma alanı, jeomorfolojik ve jeolojik bakımdan tam bir havza özelliğine sahip olmasına rağmen, hidrografik açıdan tam bir havza özelliği göstermemektedir. Bulanık-Malazgirt Havzası, Türkiye‟de karasallık derecesi sıralamasında Muş merkezden sonra ikinci sırada gelir. Bu durumun oluşması üzerinde havzanın sahip olduğu coğrafi konum özellikleri etkili olmuştur. Bulanık-Malazgirt Havzası‟nda, kurak, az nemli, mezotermal (orta sıcaklıktaki iklimler) su fazlası kış mevsiminde çok kuvvetli ve sıcaklık rejimi bakımından karasal rejim ile okyanusal rejim arasında tali bir iklim tipi görülmektedir. Bulanık-Malazgirt Havzası, Fırat Nehri sutoplama havzasına dahil olup, bu havzanın yukarı kısmında yer alan Murat Nehri alt havzasında yer alır. Havza, drenaj tipleri bakımından zengindir. Havzada yer alan Murat Nehri ve ona bağlı ana yan kollar, yıl boyunca yataklarında su bulunduran sürekli akarsu özelliğindedirler. Havzadaki akarsular, rejim tipi bakımından“basit rejimli akarsular”özelliği gösterirler. Bulanık- Malazgirt Havzası‟nın kabaca yarı kurak sahalar ile nemli sahalar arasında geçiş tipi gösteren bir iklim özelliğine sahip olması toprak oluşumunu önemli ölçüde etkilemiştir. Havzada iklimin etkisinin sonucu olarak, kestanerengi topraklar ve kireçsiz kahverengi topraklar çok geniş alanlar kaplar. Araştırma sahasının jeomorfolojik özellikleri (yükselti, eğim, orografya) havzada toprak oluşumunu önemli oranda etkilemiştir. Bu durum havzada litosolik toprakların yaygın olmasına neden olmuştur. Bulanık-Malazgirt Havzası‟nda bitki örtüsünün ana karakteri ve dağılışı üzerinde etkili olan temel faktörler, iklim, topoğrafya, litoloji ve toprak özellikleridir. İklim, topoğrafya ve toprak koşullarına uygun olarak yörede asıl bitki örtüsünün ormanlar olması gerekirken, bunun yerine havzanın çoğu kesimi ormandan yoksun ve geniş ölçüde kuru tarım ve mera alanlarına dönüştürülmüş stepler görünümüne sahiptir. Bu durumun oluşmasındaki temel faktör yıllar boyu süregelen aşırı ve bilinçsiz orman tahribatıdır. Araştırma sahasında doğal ortam özelliklerinden kaynaklanan problemler, yanlış arazi kullanımı, erozyon, depremsellik, kütle hareketleri, şiddetli karasallık ve aşırı taşlılıktır. Havzada yer alan ormanların aşırı ve bilinçsiz bir şekilde tahrip edilmesi, orman alanlarının tahribi ile ortaya çıkmış olan antropojen step sahalarında yöre halkı tarafından aşırı ve bilinçsiz hayvan otlatılması ve eğimli sahalarda yer alan çayır ve mera alanlarının tarım sahalarına dönüştürülmesi, erozyonu hızlandıran temel faktörleri oluşturur. Havzada kütle hareketleri yoğun olarak görülür ve yerleşmeler ile karayollarını önemli oranda tehdit etmektedir. Havza, 1. derecede deprem bölgesi içerisinde yer alır. Bulanık-Malazgirt Havzası, tarihi, kültürel ve doğal güzellikleri ile turizm açısından önemli potansiyellere sahiptir. Bu çalışmada Bulanık-Malazgirt Havzası‟nın (Muş) jeoloji, jeomorfoloji, hidrografya, iklim, toprak ve bitki örtüsü özellikleri ile doğal ortam özelliklerinden kaynaklanan sorunlar ve çözüm önerileri değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Bulanık-Malazgirt (Muş) basin is located in Upper Murat-Van section, in the Eastern Anatolian Region of Turkey. The working area is situated between the areas where both temperate and extreme continental climates are seen in the Eastern Anatolian region. The east-west directional length of the basin whose large part is lined off in accordance with watershed is 70-80 km as well as its northern-southern width is 50-60 km. The total area of the basin is nearly 3000 km2, and its average elevation is 1805 m. Bulanık-Malazgirt basin meets one of the widest part of the areas where highlands bound with Alp Orogenic system get near to each other like a bunch in Eastern Anatolia. There are Güzelbaba and Laladağ Mountains in the north of the basin, Akdoğan mountain range and Bilican mountain in its west, as well Yakupağa and Ziyaret mountain range and Süphan mountain in its south. There are also Cemalverdi mountain and volcanic tableland zone in its east. While the research area which stands at a lower place among these highlands has completely geomorphologic and geological characteristics of a basin, it cannot be found overall hydrographical basin characteristics on it. Bulanık-Malazgirt basin ranks number two after the centre of Muş province in terrestrial formation level in Turkey. Geographical location features of the basin mostly causes to this formation. A severe subsidiary climate type, continental as well as oceanic climates, is seen in winter period in Bulanık-Malazgirt basin in addition to an arid, less humid and mesothermal climate.Bulanık-Malazgirt basin included in catchment basin of Euphrates exists in sub-basin of Murat river which is at upper part of this basin. The basin is fertile in terms of its drainage kinds. Murat river subsisted in the basin and its main tributaries have the characteristics that stock water in their beds all the year round. The tributaries in the basin have the feature of“the rivers with simple regime”. That the climate of Bulanık-Malazgirt basin shuttles between semi-arid and humid areas has affected the soil formation significantly. As a result of the climate effect, the chestnut and non-calcareous brown soils take extensive space in the basin. The geomorphological characteristics of the research area such as elevation, slope and orography have, also, influenced the soil formation of the basin markedly. This situation has caused lithosolic soils to be prevalent in the basin. The main factors that have effects over the basic characters of the vegetation cover and its dispersion in the Bulanık-Malazgirt basin are the characteristics of climate, topography, lithology and soil. Although the real vegetation cover has to be pertinent to climate, topography and soil conditions, a remarkable part of the basin has a view of steps transformed into dry farming and pasture areas bare of forests. Its real factor is the perennial extreme forest devastations. The problems in Bulanık-Malazgirt basin caused by habitat specialties are misuse of the areas, erosion, seismicity, mass movements, extreme continental climate and extensive stoniness. Besides, the main reasons that precipitates the erosion are specified as destruction of the forests in the basin unconsciously, extreme and subconscious pasturing in the anthropogenic step areas by its own community, and transformation of the pasture areas in the inclined terrains into farming zones. Mass movements are seen in the basin more intensively; hence it significantly menaces the settlements of the area and highway administration. The basin is located in the primary seismic zone. Bulanık-Malazgirt basin has an important potential in terms of tourism with its historical, cultural and natural sightseeing. In this study, the issues caused by the characteristics of the geology, geomorphology, hydrography, climate, soil, vegetation cover and habitat of the Bulanık- Malazgirt basin have been discussed, and solution offers have been determined.
Benzer Tezler
- Muş İli ve bağlı ilçelerde (Muş Merkez-Varto-Bulanık-Malazgirt-Korkut-Hasköy) tarihi mezar taşları (Tespit-transkript-değerlendirme)
Historical cemetery stones in Mus and it's counties (Mus-Varto-Bulanık-Malazgirt-Korkut-Haskoy) (Detection-transcript-evaluation)
SELAHATTİN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıUşak ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN AKDAĞ
- Yüzey araştırmalarında ele geçen çanak - çömlekler ışığında Muş Bölgesi'nde Erken Transkafkasya kültürü
Early Transcaucasion culture in Muş Region: In the light of pottery of surveys
YUNUS ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
ArkeolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HANİFİ BİBER
- Muş ilinde güneş enerjisi potansiyelinin analitik hiyerarşi süreci yöntemi (AHP) ile belirlenmesi
Determination of solar energy potential in Muş by analytical hierarchy process method (AHP)
MAHMUT ÖZÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
EnerjiMuş Alparslan ÜniversitesiNükleer Enerji ve Enerji Sistemleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER ARSLAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSKENDER DÖLEK
- Muş ilinde kültür turizmi potansiyelinin coğrafi yönden değerlendirilmesi
Evaluation of tourism potential in terms of geography in Muş
HASAN SAYILAN
- Malazgirt ilçesi'nin kültürel coğrafyası(maddi kültür öğelerine göre)
Cultural geography of Malazgirt district (according to material culture elements)
OSMAN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
CoğrafyaAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALPEREN KAYSERİLİ