Mimar Sinan'ın İstanbul külliyelerinde yer alan sıbyan mektepleri ve koruma sorunları
Primary schools of Architect Sinan in Kulliye complexes in Istanbul and their conservation problems
- Tez No: 490161
- Danışmanlar: PROF. DR. DEMET BİNAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Sıbyan mektepleri İslamiyet'in ilk çağlarından beri çocuklara Kur'an eğitimi ve temel dini bilgiler vermek amacıyla kurulmuş eğitim kurumlarıdır. Mimar Sinan'ın tasarladığı ya da tasarladığı tahmin edilen sıbyan mektebi sayısı 23'tür. Bunlardan 17 tanesi İstanbul'da, 6 tanesi İstanbul dışındadır. İstanbul'daki sıbyan mekteplerinin 12 tanesi külliyeler içerisinde yer almaktadır. Bu 12 sıbyan mektebinden 8 tanesi günümüze ulaşabilmiştir. Bunlar; Haseki Hürrem Sultan, Yavuz Sultan Selim, Şehzade Mehmet, Süleymaniye, Atik Valide, Üsküdar Mihrimah Sultan, Edirnekapı Mihrimah Sultan ve Kara Ahmet Paşa sıbyan mektepleridir. Tez kapsamında bu 8 adet sıbyan mektebi mimari açıdan detaylı olarak incelenmiştir. Günümüze ulaşamayan diğer 4 adet sıbyan mektebi (Hadım (Tavaşî) İbrahim Paşa, Kapı Ağası Mahmud Ağa, Gülfem Hatun ve Mimar Sinan Vakfiyesi) ise kaynaklardaki bilgiler derlenerek mimari açıdan açıklanmaya çalışılmıştır. Mimar Sinan'ın sıbyan mekteplerinin, plan ve kütlesel tasarımları açısından genel olarak iki farklı tipte oldukları görülmektedir. Tek mekanlı sıbyan mektepleri, kare planlı, kubbeli ve önünde giriş saçağı olan yapılardır. Çift mekanlı sıbyan mektepleri ise biri kapalı, diğer yarı açık iki adet derslikten oluşan, üst örtü elemanları ve mekanların kurgusu açısından birbirinden farklı ve yaratıcı tasarımları olan yapılardır. Bu yapıların, özellikle kapı ve pencereler olmak üzere yapı elemanlarının biçim ve boyutları birbirlerine benzemektedir. Sıbyan mekteplerinin boyutsal incelemesi sonucu Mimar Sinan'ın yapılarında 1 zira (73,4 cm) boyutunda modül kullanarak tasarım yapmış olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Sinan'ın sıbyan mektebi mimarisi, kendisinden önceki sıbyan mektebi mimarî geleneği üzerinden ilerlemiş ve Sinan tarafından geliştirilerek çok yaratıcı tasarımlar ortaya çıkmıştır. Sinan sonrası sıbyan mektepleri, 18. yy'da başlayan Barok etkiye kadar klasik üslupta fakat genel olarak iki katlı yapılmışlardır. Çoğu yapısal olarak iyi durumda bulunan sıbyan mekteplerinin genel olarak uygun olmayan işlevlerden ve hatalı onarımlardan kaynaklı özgünlük sorunları vardır. Çocuklara eğitim verilmesi amacıyla yapılan bu yapıların günümüzde yine çocuklara eğitim verilmesi amacıyla kamuya açık kullanılmaları, hem vakıf geleneğinin yaşatılması hem de bu yapıların herkesçe deneyimlenebilmesi açısından önemlidir.
Özet (Çeviri)
Primary schools (sibyan schools) are educational institutions which have been established to educate children about Koran and basic religious knowledge since the first years of Islam. The total number of primary schools which were designed by Sinan or were estimated to be designed by Sinan is 23. 17 of them are in Istanbul and 6 of them are out of Istanbul. 12 of the primary schools in Istanbul are in külliye complexes in Istanbul. The number of remaining primary schools is 8 from these 12. These are Haseki Hürrem Sultan, Yavuz Sultan Selim, Şehzade Mehmet, Süleymaniye, Atik Valide, Üsküdar Mihrimah Sultan, Edirnekapı Mihrimah Sultan and Kara Ahmet Paşa primary schools. Within the scope of the thesis, these 8 primary schools have been examined architecturally in detail. 4 primary schools (Hadım (Tavaşî) İbrahim Paşa, Kapı Ağası Mahmud Ağa, Gülfem Hatun and Mimar Sinan Foundation) which couldn't reach the present day have been explained architecturally by compiling data from the literature. There are mainly two types of primary schools of Architect Sinan in terms of plan and mass designs. Single-spaced primary schools have square plan, dome and entrance portico. Double-spaced primary schools consist of two classes which one of them is closed and the other is semi-open. Double-spaced primary schools are different from each other in terms of components of roofing system and space organisation. The form and measurement of building components especially windows and doors of these buildings are similar to each other. As a result of measurement analysis of primary schools, it can be said that Architect Sinan might design his buildings by using module of 1 zira (architectural ell, 73,4 cm). Sinan's architecture of primary school has proceeded in the architecture tradition of primary school which was before Sinan and very creative designs have occurred as it was being progressed by Sinan. The primary schools after Sinan era have been built in classical style but duplex until the effect of Baroque architecture in 18th century. The primary schools that most of them are structurally in good condition have some originality problems because of wrong functions and repairs. The primary schools were built to educate children, so it is important to refunction these buildings with same aim in public use in terms of both to continue the tradition of foundation and these buildings to be experienced by everyone.
Benzer Tezler
- Bir geçiş dönemi olarak İstanbul'da 3. Ahmet Devri mimarisi
Ottoman architecture in İstanbul during the period of Ahmet 3. (1703-1730)
GÜLÇİN CANCA
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- İstanbul Fatih ilçesi (15.-17. yüzyıl) Osmanlı külliyelerinde dış avlu kapıları
Istanbul Fatih district (15th-17th centuries) outdoor courtyard doors in the Ottoman complex
OKTAY GÜNDOGDU
- Şehzadebaşı çevresinin kentsel gelişimi ve alan için koruma önerisi
Sehzadebasi and direklerarasi regions's historical development
ÖMER FURKAN ÇEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Kültür ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EGE ULUCA TÜMER
- Kültürel mirasın korunmasında bir araç olarak kültürel rota:Divanyolu'nda yer alan Osmanlı dönemi külliyeleri için bir deneme
Cultural route as an instrument for the conservation of cultural heritage: A study for the Ottoman complexes located along Divanyolu avenue
EBRU PAKEL FARSAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURCU SELCEN COŞKUN
- Kamusal mekân oluşturma yaklaşımlarının İstanbul külliyeleri özelinde incelenmesi ve gelecek öngörüleri
Examination of public space creation approaches in İstanbul complexes and future predictions
MURAT ACAR
Doktora
Türkçe
2022
Kamu YönetimiMarmara ÜniversitesiYerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR ATMACA CAN