Türkiye'de otoriteryanizm: Parti devleti iktidarlarının kurulması (1908-1960)
Authoritarianism in Turkey: The establishment of the party state government (1908-1960)
- Tez No: 528931
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ KARACA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 469
Özet
Türkiye'de Otoriteryanizm: Parti Devleti İktidarlarının Kurulması (1908-1960) başlıklı çalışmanın giriş bölümünde çalışmanın merkezini oluşturan temel araçlar olan siyasi partilerin tarihsel arka planı anlatılmakta ardından parti sistemleri ve parti tipolojilerinin tek-partili ve iki partili çeşitleri açıklanmaktadır. Giriş bölümünün ikinci kısmında otoriter rejim kavramına ve bunun Türkiye örneğinde nasıl bir değerlendirmeye tabi tutulacağına dair kavramsal bir çerçeve sunulmaktadır. Birinci bölümde cumhuriyetin kurulmasından önce Türkiye'de otoriter siyasal kültürün nasıl oluştuğuna dair bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu bağlamda, Osmanlı'da muhalefetin nasıl ortaya çıktığı, hangi örgütlenmeler ve gerekçelerle mutlak monarşi yönetimine karşı çıktığı anlatılmakta ardından temsili demokrasinin öncülü sayılabilecek Osmanlı parlamentosunun açılışı ve faaliyetleri anlatılmakta ve nihayet Meşrutiyetin kurucusu İTC'nin 1908 sonrasında otoriter bir partiye nasıl dönüştüğü anlatılmaktadır. Bölümün son kısmında Osmanlı'da monarşiyi deviren ve parlamentoyu kuran asker-sivil bürokratik kadronun otoriter siyaset düşüncesine neden sahip olduğuna dair bir analiz yapılmaktadır. İkinci bölüm, CHP liderliğinde 27 yıllık tek-parti iktidarının siyasal, toplumsal, kültürel ve ekonomik alanda ülke çapında önemli dönüşümler gerçekleştirdiğini anlatmakta ancak bunu geniş bir toplumsal uzlaşıyla değil yine İTC örneğinde olduğu gibi dar bir kadroyla yapmaya çalışmasının yarattığı muhalefete değinilmektedir. CHP, iktidarının bu döneminde (1923-1931) Türk modernleşmesini yukarıdan aşağıya bir yöntemle gerçekleştirmiş, önce TpCF gibi doğal bir muhalefetle ardından Mustafa Kemal'in direktifleriyle kurulan SCF muhalefetiyle mücadele ederek toplumun nabzını ölçmüş, devletin ve devrimlerin güvenliği açısından ülkeyi otoriter bir yöntemle yönetmeye karar vermiştir. Bu bölüm, partinin otoriter yönetimini, Takrir-i Sükûn Kanunu, 1927 CHF Tüzüğü ve muhalefetle olan ilişkisini merkeze alarak nasıl kurduğuna odaklanmaktadır. Üçüncü bölüm, 1930'lu yıllarda muhalefetin ortadan kalkmasıyla siyasal ve toplumsal örgütlenmeye önem veren bir siyasal partinin devletle bütünleşme çabasını anlatmakta, halkın iyiliği için onun adına karar verme hakkını göstermelik seçimlerle elinde tutan bir iktidarın yeni oluşan Kemalist ideolojiyle birlikte toplumsal-kültürel alanda gerçekleştirdiği hamleleri değerlendirmektedir. Bölüm, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Atatürk'ün yerine cumhurbaşkanı seçilen ve Milli Şef unvanını alan İnönü'nün liderliğinde CHP'nin, savaş yıllarının zorlukları ve ekonomi politikalarından dolayı parti içindeki muhalefeti nasıl ortaya çıkardığına değinmekte ve partiden ayrılıkların nasıl başladığını anlatarak son bulmaktadır. Dördüncü bölüm, İkinci Dünya Savaşı'nın bitmesiyle savaşı kazanan liberal demokrasilerin kurduğu bir dünya düzenine katılmak isteyen Türkiye'nin bu doğrultuda siyasal sisteminde yaptığı liberal eğilimli değişiklere değinerek başlamakta ardından CHP'den ayrılanların kurduğu DP'nin muhalefetine ve iktidara yönelik eleştirilerine yer vermektedir. İktidar-muhalefet ilişkileri ve çok-partili sistemden dolayı görece bir liberalleşmenin yaşandığı 1945-1950 arasındaki dönemin değerlendirmesi, 1950 seçimleri öncesindeki seçim kanunu değişiklikleriyle sona ermektedir. Beşinci bölüm, 27 yıllık CHP iktidarına son veren DP'nin, Türk demokrasisi için önemli bir eşik olan 1950 genel seçimindeki başarısıyla başlamakta ve DP'nin, ilk defa muhalefete düşen CHP'yle olan ilişkisinin değerlendirilmesiyle devam etmektedir. Bölüm, DP'nin selefi CHP gibi siyasal, toplumsal ve kültürel alanlarda nasıl otoriter bir partiye dönüştüğünü açıklamaya çalışmaktadır. Bu bağlamda, çıkardığı anti-demokratik kanunlarla, meclis aritmetiğine dayanarak kurduğu keyfi ve denetlenemez bir iktidarla, geçmişle hesaplaşmayı aşırı boyutlara taşımasıyla, dini siyasete alet etmesiyle, milli irade vurgusuyla zaman içinde çelişkiye düşmesiyle, bürokrasiye karşı takındığı sert tavırla ve nihayet muhalefetin eylem alanını kısıtlamasıyla DP'nin nasıl otoriterleştiği eleştirel bir analizle değerlendirilmektedir. Bölüm, muhalefeti ortadan kaldırmak için kurulan Tahkikat Komisyonu tartışmaları devam ederken Türk ordusunun siyasete müdahale etmesi ve askeri vesayet olarak ortaya çıkan yeni bir otoriter dönemin kapılarının açılmasına neden olan 27 Mayıs darbesinin değerlendirilmesiyle son bulmaktadır.
Özet (Çeviri)
This doctoral thesis, prepared as subject to the Department of Ataturk's Principles and Revolution History in Marmara University Institution of Turkic Studies, investigates how the authoritarian political modes of the governments between 1908 and 1960 were established. Even though governments alternated in Turkey since Ottoman Empire until the Republic of Turkey and even regimes underwent radical changes, the political mode (conception of government and opposition, forms of doing politics, perception of the state) of those who rule the state and the society maintained its existence as a political culture transferred to next generations without facing an important change. This dissertation study concordantly aims to explain why a form of government, which tries to impose its own authoritarian, oppressive and arbitrary realities on the public, has been a crucial proponent of the prevailing political culture in Turkey, by referring to the factual and conceptual frames of each period. How Unionists as the government in the last stage of Ottoman Empire, Kemalists as the founder of the Republic and Democrats as the leading actor of multiparty system have formed authoritarian regimes in their respective terms of government is analyzed with an emphasis on the political and societal facts of each period. Therefore, this study is not concerned about explaining the developmental process of Turkish modernization. Instead, it strives for a critical analysis of the policies of the aforesaid governments in political, societal, cultural and economic fields with a central attention on the democratic criteria which they envisaged, but could not or did not put into practice and also with a consideration of the development of contemporary democracies in those fields.
Benzer Tezler
- Otoriter devletler, neoliberal politikalar: Türkiye'de ve Hindistan'da otoriterleşmenin değişen biçimleri üzerine tarihsel bir karşılaştırma
Authoritarian states, neoliberal policies: A historical comparison on changing forms of authoritarianism in Turkey and India
LEVENT ODABAŞI
Doktora
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ ZABCI
- 1980 sonrası grev yasaklarındaki süreklilik ve dönüşüm üzerinden Türkiye'de otoriter neoliberalizmin gelişimine dair bir inceleme
A review of the development of authoritarian neoliberalism in Turkey through the continuity and transformation in the after 1980 strike bans
HANDE BEYZA DOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET BEKMEN
- Neoliberal popülizmden neoliberal otoriteryanizme: 2002-2017 Türkiye'si örneği
From neoliberal populism to neoliberal authoritarianism: The case of Turkey 2002-2017
EMRE BİÇEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜVEN GÜRKAN ÖZTAN
- Türkiye'de cerrahi devrim
Başlık çevirisi yok
SELİM KADIOĞLU
Doktora
Türkçe
1997
Deontoloji ve Tıp TarihiAnkara ÜniversitesiDeontoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERNA ARDA
- Türkiye'de 1994-1995 yıllarına ait broiler üretimi ve tüketimi ile damızlıkçı işletmelere ait çeşitli istatistikler
Başlık çevirisi yok
FİLİZ ERSÖZ