Karabük-Safranbolu Havzası'nda güncel ve paleosol toprakların belirlenmesi
Determination of current soils and paleosoils of Karabuk-Safranbolu Basin
- Tez No: 537677
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜCAHİT COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Ziraat, Geography, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karabük Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 134
Özet
Araştırma alanı, Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz Bölümünde Karabük-Safranbolu Havzası olarak nitelenen alanı kapsamaktadır. Sahayı kuzeyde Küre Dağları, güneyde Ilgaz dağlarının batıya uzanan bölümü çevrelemektedir. Araştırma alanı dağ ve tepe gibi nispeten yüksek alanlarla çevrili jeomorfolojik havza özelliği göstermektedir. Havza ve çevresinin doğal ortam koşulları vejetasyondan toprak özelliklerine çeşitlilik göstermektedir. Kısa mesafelerde yükseltinin değişmesi farklı doğal ortamların oluşmasına neden olmaktadır. Bu durum iklim, bitki, toprak, topografya gibi şartların değişmesi sonucunu doğurmaktadır. Araştırma alanı, Karadeniz bölgesinde olmasına rağmen Karadeniz Ardı bölgede kaldığı için Karadeniz iklimi akarsu vadilerinin oluşturduğu koridorlarla yer yer etkisini iç kesimlerde hissettirmektedir. Havza içinde, 800 metreye kadar olan alçak yerler Akdeniz ikliminin özelliklerini taşımaktadır. Yükseltinin artması ve denizel etkinin sokulmasıyla 800 metreden sonra havzanın kuzey kesiminde Karadeniz ikliminin etkisi görülmektedir. Havzanın güneyindeki morfolojik üniteler ise Karadeniz-İç Anadolu geçiş iklimi kısmına sınır oluşturmaktadır. İklimin ve topografyanın farklılaşması, vejetasyon ve toprak özelliklerinin de değişmesine neden olmuştur. Karabük-Safranbolu Havzası'nı kapsayan bu çalışmada alandaki toprak varlığının belirlenmesi ve bu toprakların dağılışlarının haritalandırılarak gösterilmesi amaçlanmıştır. Toprakların fiziksel ve kimyasal özelliklerinin tespiti için arazi çalışmaları sırasında belirlenen noktalardan alınan toprak numuneleri ile tekstür, mil, kil, katyon değişme kapasitesi (KDK), pH ve organik madde analizleri yapılmıştır. Araştırma alanında yaygın olarak killi tekstüre sahip topraklardan oluşmaktadır. Yapılan kil analizlerinde ise kil franksiyonu olarak illit kilinin yaygın olduğu belirlenmiştir. Bu durumun nedeni ise havzada kimyasal ayrışma şiddetinin düşük, pedojenik süreçlerin yavaş ve gençlik safhasında olması olarak değerlendirilebilir. KDK çok yüksek olmayan bu kil türü bitki beslenmesindeki rolünün zayıf olduğu düşünülmektedir. Havzadaki toprak pH' ise 5.5 ile 8.5 arasında değişmektedir. Araştırma alanında yapılan çalışmalardan elde edilen bulgulara göre; sahada güncel toprak olarak zonal, azonal ve intrazonal olmak üzere üç ana toprak grubuna ait toprakların olduğu tespit edilmiştir. Araştırma alanının İl Tarım Müdürlüğün haritası incelendiğinde, genel toprak dağılışının kahverengi orman toprağı olduğu görülmektedir. Ancak bu çalışmada yapılan incelemeler sonucunda havzada güncel toprak olarak rendzina, kırmızı akdeniz ve litosol toprakların da olduğu tespit edilmiştir. Havzanın kuzey kesiminde, Safranbolu Platosu'nun üst kısmında açılan toprak profilinde eski kolüvyal depolar üzerinde hem güncel hemde paleosol kırmızı Akdeniz toprağı bulunmuştur. Ayrıca Safranbolu-Eflani platosunun Eflani kısmına yakın alanlarında da kireçtaşı çatlaklarında güncel kırmızı Akdeniz toprağı tespit edilmiştir. Toprak haritası yapılırken pH dikkate alınarak kahverengi orman toprakları ikiye ayrılarak asit ve kireçli kahverengi orman toprakları olarak sınıflandırılmıştır. Yağış miktarının fazla olduğu yüksek alanlarda kahverengi orman toprağı asit özellik gösterirken yağış miktarının az olduğu alçak alanlarda ise kahverengi orman toprağının kireçli olduğu tespit edilmiştir. Araştırma alanında belirlenen bir diğer toprak türü ise marn depolar üzerinde oluşmuş rendzina topraklarıdır. Topografik baskı nedeniyle A-C horizonlu bu topraklar üzerinde ormanlar varlık göstermektedir. Havza içerisinde dağlık ve tepelik kuşak eteklerinde kolüvyal topraklar yaygın olarak görülmektedir. Bu topraklar üzerinde verimli orman örtüsü gelişme göstermiştir. Havzayı ikiye ayıran Araç çayının topografya izin verdiği yerlerde yapmış olduğu birikimler ise alüvyal toprakları meydana getirmektedir. Arazide gençleşme işareti taraçaları oluşturan olgun alüvyal topraklar üzerinde ise A horizonu gelişme göstermiştir. Havza içerisinde yaygın olarak görülen kanyonlar ise farklı doğal ortamlar oluşturmaktadır. Fiziksel ayrışmanın etkisiyle kanyonlar içerisinde de yer yer litosol topraklar görülmektedir. Belirtilen bilgiler doğrultusunda araştırma alanının güncel toprak haritası yeniden yapılmıştır. Lokal alanlarda detaylı toprak çalışmalarının artması ülkemizin toprak varlığına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Our research area is located in where Karabük-Safranbolu Basin of the Black Sea Region in the Western Black Sea Region in the Karabük-Safranbolu Basin. The area is surrounded by the Küre Mountains in the north, the west of the Ilgaz Mountains in the south. The research area is an example of a geomorphological basin type, as it consists of a relatively low base, which corresponds to the deposit area like the alluvial plain, and the relatively high areas such as the mountain, hill and plateau surrounding it. Therefore, the field also has the characteristics of an intermountain basin. The natural environment conditions of the basin and its surroundings vary from vegetation to soil characteristics. The alteration of the elevation at short distances leads to formation of different natural environments. This situation leads to changes in conditions such as climate, plant cover, soil and topography. Although the area of research is in the Black Sea region, since the area is located in the back of Black Sea region, the climate of the Black Sea makes the impact of the corridors formed by river valleys in the interior. In the basin, low altitudes up to 800 meters carry the characteristics of the Mediterranean climate. The effect of the Black Sea climate is seen after 800 meters with the increase of the elevation and the introduction of the nautical effect. The morphological units in the south of the basin form a border to the Black Sea-Central Anatolia transition climate. The differentiation of the climate and topography has led to a change in vegetation and soil characteristics. In this study, including the Karabük-Safranbolu Basin, it was aimed to determine the soil presence in the area and to show the distribution of these lands by mapping. For the determination of the physical and chemical properties of soils, soil samples taken from the points determined during the field studies, texture, mil, clay, cation exchange capacity (CEC), pH and organic matter analyzes were performed. It is composed of soils with clayey textures. In clay analyzes, it was determined that illite clay was common as clay francion. The reason for this situation is that the chemical decomposition severity in the basin is low, pedogenic processes are slow and at the youth stage. It is thought that the role of this type of clay in plant nutrition is not very high. The soil pH in the basin varies between 5.5 and 8.5. According to the findings of the studies in the field of research; it has been determined that there are soils belonging to three main soil groups as zonal, azonal and intrazonal. When the map of the provincial agriculture directorate of the research area is examined, it is seen that general soil distribution is brown forest soil. However, as a result of the investigations carried out in this study, it has been determined that the basins are renderings as red soil, red mediterranean and lithosol soils. In the northern part of the basin, the soil profile of the top section of the Safranbolu Plateau was found both on the old colluvial warehouses and on the paleosol red Mediterranean soil. In addition, in the areas close to the Eflani section of the Safranbolu-Eflani plateau, the current red Mediterranean soil was found in the limestone cracks. Brown soil is divided into two and classified as acid and limestone brown forest soils. In the high areas where rainfall is high, brown forest soil is acidic and in low areas where the amount of rainfall is low, it is determined that brown forest soil is calcareous. Another soil type determined in the research area is the rendzina soils formed on marl warehouses. Due to the topographic pressure, A-C horizon has forests on these soils. In the basin, colluvial soils are common in mountainous and hilly belt skirts. This has shown the development of fertile forest cover on soils. In the places where the topography of the vehicle tea, which separates the basin into two, allows it to form alluvial soils. A horizon developed on the mature alluvial soils forming a terrain of rejuvenation on the terrain. The canyons, which are common in the basin, form different natural environments. In the canyons, lithosol soils are seen in places due to physical separation. According to the information provided, the current soil map of the research area has been rebuilt. It is thought that the increase of detailed soil studies in local areas will contribute to the existence of soil in our country.
Benzer Tezler
- Karabük ve Safranbolu havzasının karst jeomorfolojisi
Karst geomorphology of karabük and Safranbolu basin
YUNUS EMRE TAN
- Safranbolu havzası (Karabük) eosen yaşlı çökellerin foraminifer biyostratigrafisi
Safranbolu basin (Karabuk) foraminiferal biostratigraphy eocene sediments
DERYA SİNANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Jeoloji MühendisliğiFırat ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MERAL KAYA
- Beşeri ve iktisadi coğrafya açısından bir araştırma Safranbolu platosu
A Researh according to human and economical geography: Safranbolu platosu
ÜNAL ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
1998
CoğrafyaAtatürk ÜniversitesiCoğrafya Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYATİ DOĞANAY
- Karabük-Safranbolu havzasının sedimenter analizi ve bölgedeki diğer çökel havzalarla ilişkileri
Sedimentary analysis of Karabük-Safranbolu basin and it's relation with other basins in the region
ŞAMİL ŞEN
Doktora
Türkçe
2001
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖNALAN
- Safranbolu ilçesinin fiziki coğrafyası
Physical geography of Safranbolu town
NEVZAT KÖSEOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
CoğrafyaKarabük ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENVER AYDIN KOLUKISA