Eyüp Sabri Paşa'nın tarih-i vehhabiyan eseri ışığında Osmanlı mütefekkirlerinin vehhabilik telakkisi
The wahhabi̇ percepti̇on of the Ottoman thi̇nkers i̇n the li̇ght of Eyüp Sabri̇ Paşa's work enti̇tled hi̇story of wahhabi̇
- Tez No: 571326
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MEHMET AKİF FİDAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 208
Özet
Eyüp Sabri Paşa, Osmanlı Devleti'nin Tanzimat Döneminde yaşamış bir Osmanlı mütefekkiridir. Aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin Bahriye teşkilatında çeşitli devlet görevleri yapmış bir devlet adamıdır. Eyüp Sabri Paşa'yı devlet adamı kimliği yanında kaleme aldığı eserler ve hayatı açısından değerlendirdiğimiz zaman, karşımıza çok yönlü bir Osmanlı mütefekkiri çıkmaktadır. Tarih, siyaset, din, toplum gibi konuları ihtiva eden birçok eser kaleme almıştır. Eyüp Sabri Paşa'nın kaleme aldığı bu çalışmalar içerisinde dikkat çekici olan eserlerinden birisi Hicaz'da görev yaptığı günlerde, bölge halkından dinlediği meseleler üzerinden ve kendisinden önce yazılmış kaynaklardan yola çıkarak yazdığı Tarih-i Vehhabiyan isimli eseridir. Tarih-i Vehhabiyan, Necd bölgesinde dini aslına döndürme, ihya etme ve dine sokulmuş olan bidatlerle mücadele söylemi ile yola çıkan Muhammed b. Abdülvehhab tarafından sistemleştirilen, daha sonrada kısa bir süre içinde siyasallaşan Vehhabilik hareketinin, ilk dönem Hicaz bölgesinde gerçekleştirdiği siyasal aksiyonları ele almaktadır. Tarih-i Vehhabiyan eseri münferit olarak Vehhabilik konusunu ele almasından dolayı Osmanlı Devleti'nin ve mütefekkirlerinin Vehhabilik konusunda bakış açılarının anlaşılması adına önem arz etmektedir. Ayrıca Eyüp Sabri Paşa'nın Tarih-i Vehhabiyan'ı kaleme aldığı dönemin öncesinde ve sonrasında da dönemin bazı Osmanlı mütefekkirleri de Vehhabilik konusunu ele almışlardır. Bunlar arasında Ahmet Cevdet Paşa, Ömer Câbî Efendi, Haydarizâde İbrahim Efendi, Hüseyin Hüsni, Ömer Rıza gibi isimleri saymak mümkündür. Bunun yanı sıra Osmanlı Devleti'nin resmi bakış açısını da anlamamız için dönemin vak'a-nüvis'lerinin eserlerinde ve resmî yazışmalarda da Vehhabilik meselesine dair zengin bilgiler bulunmaktadır. Bu çalışmada öncelikle Eyüp Sabri Paşa'nın hayatı ve kişiliği ele alınmış olup, Tarih-i Vehhabiyan eseri Eyüp Sabri Paşa'nın kişiliği üzerinden değerlendirilmiştir. Bunun yanı sıra hem güncel çalışmalardan yararlanılarak hem de dönemin Osmanlı mütefekkirlerinin kaleme aldığı çalışmalar ve Osmanlı Devleti'ne ait resmî yazışmalar üzerinden karşılaştırmalar yapılmak sureti ile Tarih-i Vehhabiyan eseri incelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler; Eyüp Sabri Paşa, Tarih-i Vehhabiyan, Vehhabilik, Osmanlı Devleti, Osmanlı Mütefekkirleri.
Özet (Çeviri)
Eyüp Sabri Pasha is an Ottoman thinker who has lived in the Ottoman Empire during the Tansimat (Reform) Era. He was also a statesman who had served in various state duties within the Navy governance of the Ottoman Empire. Besides his statesman identity, when we evaluate Eyüp Sabri Pasha in regards to his life and literary works, we are faced with a versatile Ottoman thinker. He has many literary works that includes topics such as history, politics, religion, and society. One of Eyüp Sabri Pasha's outstanding works is called the Tarih-i Vehhabiyan (History of Wahhabi) which he wrote during the period he served in Hejaz. It is based on events told by the locals and literary works before his time that he used as reference. Tarih-i Vehhabiyan, covers political actions realized in the first age Hejaz region where Muhammed b. Abdülvehhab who wanted to convert religion to its origin, rejuvenate and struggle against bidats (concepts or things inserted later into religion) in the Nejd region, systemized the Wahhabism movement. Since Tarih-i Vehhabiyan tackles the Wahhabisim issue separately, it is important for understanding the viewpoint of the Ottoman Empire and its thinkers regarding Wahhabism. Some Ottoman thinkers who lived before and after the time of Eyüp Sabri Paşa's Tarih-i Vehhabiyan have also tackled the Wahhabism issue. It is possible to name some of them as Ahmet Cevdet Pasha, Ömer Câbî Efendi, Haydarizâde İbrahim Efendi, Hüseyin Hüsni, Ömer Rıza. Also to further understand the official viewpoint of the Ottoman Empire, substantial information regarding the Wahhabis can be found in historiographer works and official documents of that period. In this study, first Eyüp Sabri Pasha's life has been examined and his work Tarih-i Vehhabiyan was evaluated through his personality. In addition, Tarih-i Vehhabiyan was examined by comparing current works, works of Ottoman thinkers of that particular period and official Ottoman documentation. Key Words; Eyüp Sabri Pasha, History of Wahhabi, Wahhabism, Ottoman Empire, Ottoman Thinker.
Benzer Tezler
- Eyüp Sabri Paşa'nın Mahmûdus's-Siyer'i
Mahmoud al-Sirâ of Eyup Sabri Pasha
MUHAMMED İHSAN HACIİSMAİLOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
TarihGazi Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET MAHFUZ SÖYLEMEZ
- Eyüp Sabri Paşa ve tarihçiliği
Ayyûb Sabrî Pasha and his historiography
MEHMET AKİF FİDAN
Doktora
Türkçe
2008
BiyografiAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYDETTİN ERŞAHİN
- Meşrutiyet'ten cumhuriyete geçiş sürecinde III. Ordu; kuruluşu, yapısı, faaliyetleri ve rejime etkisi
Thırd army, its establishment, structure, activities and impact on the regime during the period of transition from constitution to republic
HAKAN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Savunma ve Savunma TeknolojileriMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKERİYA KURŞUN
- Eyüp Sabri Paşa'nın Türkçe Kaside-i Bürde şerhi (İnceleme-metin)
Eyup Sabri Pasha's Turkish commentary on the Qasida Burda (A critical edition)
ZEYNEP CEVAHİR AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. REYHAN ÇORAK
- Eyüp Sabri Paşa ve Miratü'l Harameyn'e göre hicaz
Ayyoub Sabri Pasha and expression of hejaz (mecca) according to the book name Miratu?l-Haramain (The mirror of the mecca & medina)
AYSEL LEVENT
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinErciyes Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHATTİN SAMUR