Emrullah Efendi'nin 'İlm-i Ahlâk' adlı eserinin çeviri yazısı ve eserin Euthyphron dilemması bağlamında tahlili
The transliteration of Emrullah Efendi's 'İlm-i Ahlāk' book and the analysis of the book in the context of Euthyphro dilemma
- Tez No: 592769
- Danışmanlar: PROF. DR. RECEP ALPYAĞIL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Emrullah Efendi, İlm-i Ahlâk, Ahlâkın Kaynağı, Emrullah Efendi, Ilm-i Ahlāk, the Source of Moral
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 203
Özet
“İlm-i Ahlâk”eseri, Emrullah Efendi (1858-1914)'nin Dârülfünûn-ı Şâhânede okutulmak üzere 'hikmet-i nazariye' derslerinden ahlâk felsefesi için hazırladığı ders takrirleridir. Çok yönlü bir kişilik olan Emrullah Efendi'nin felsefeci yönünü ortaya çıkaran bu eser, nazarî ve amelî ahlâka ilişkin meseleleri tartışmaktadır. Nazarî ahlâk konuları altında mütalaa edilen ahlâkın kaynağı problemi de bu meseleler arasında yer almaktadır. Bu tez kapsamında, ahlâkın kaynağı problemi“Euthyphron dilemması”bağlamında ele alınmaya çalışılmıştır. Ahlâkın kaynağı problemi, ahlâk felsefesini olduğu kadar 'Tanrı-ahlâk ilişkisi'ne temas etmesi bakımında din felsefesini de ilgilendirmektedir. Meseleye dair bu bağlamda yürütülen tartışmalar, Euthyphron dilemması başlığı altında toplanmaktadır. Söz konusu dilemmanın, 'ahlâkın kaynağını Tanrı iradesine dayandıran' yönü“ilâhî buyruk teorisi”, 'ahlâkın kaynağını Tanrı iradesi dışında bir ilkeye dayandıran' yönü ise genel olarak“doğal yasa teorisi”şeklinde isimlendirilmektedir. Bu çalışma kapsamında çeviri yazısı sunulan“İlm-i Ahlâk”eserinin tahlil edilmesiyle Emrullah Efendi'nin, ahlâkın kaynağına ilişkin teolojik karakterli bir doğal yasa görüşü benimsediği sonucuna varılmıştır. Nitekim düşünüre göre, ahlâkî ilke ve normların kaynağı akıl olup herhangi bir kuvvetin müdahelesi gerekmeksizin yine akıl vasıtasıyla keşfedilmektedir. Diğer taraftan o, akla bu salahiyeti verenin ve insanı iyi ile kötünün belirlenmiş olduğu bir tabiat üzere var edenin Tanrı olduğuna inanmaktadır. Buradan hareketle düşünürün, ahlâkın kaynağını doğrudan Tanrı iradesine atfetmek yerine Tanrı'nın yaratmış olduğu insan tabiatına işaret ettiği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
“Ilm-i Ahlāk”is the lecture notes prepared by Emrullah Efendi (1858-1914) for moral philosophy from 'hikmet-i nazariye' lectures to be instruct at Dārulfunūn-ı Şāhāne. This book revealed Emrullah Efendi's philosophical side who is a versatile person, discusses matters are related to theoretical and practical morality. The problem of the source of morality which is considered under the theoretical morality matters is also among these matters. In the scope of this thesis, it was tried that to analyse the problem of the source of morality in the context of“Euthyphro Dilemma”. The problem of the source of morality is related to philosophy of religion in terms of addressing the relationship between God and morality as much as related to moral philosophy. The discussions on the problem in this context, collect under the heading of Euthyphro Dilemma. An aspect of Dilemma in question 'grounding the source of morality on God's will' is called“divine command theory”; and another aspect 'grounding the source of morality on a principle out of God's will' is called“natural law theory”. By the analysis of Ilmi Ahlāk whose transliteration is presented in the scope of this work, it is concluded that Emrullah Efendi approved a theological theory of natural law related to the source of morality. Indeed according to thinker, the source of moral principles and norms is reason and it is explored by reason without intervention of any force. Otherwise, he claimed that it is God who gave this ability to reason and who created man in accordance with a nature that good and evil are determined it in. From this point of view, it has been understood that althought the thinker did not directly ascribe the source of morality to God's will, he pointed to the human nature created by God.
Benzer Tezler
- Nurettin Topçu ve Hilmi Ziya Ülken'in eğitim düşünceleri ve eğitim felsefeleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma
A comparative study on the educational views and philosophy of education of Nurettin Topçu and Hilmi Ziya Ülken
BUKET KAYIŞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA GÜNDÜZ
- Emrullah Efendi'nin İkdam gazetesindeki felsefe ve bilim terimlerine dair makaleleri
Emrulah Efendi's articles on philosophy and science published in İkdam newspaper
MERYEM ÜKE
- Bir eğitim bakanı olarak Emrullah Efendi'nin eğitim felsefesi politikaları ve uygulamaları 1908-1914
As a minister of education Emrullah Efendi's philosophy of education, his educational politics and practicies 1908-1914
MUAMMER İPEK
Doktora
Türkçe
2002
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL TOSUN
- Kur'ân kıssalarının tefsirinde Arâisü'l-Kur'ân örneği
An example of 'Arâisü'l-Kur'ân' in the exegesis of Quranic narratives
EMRULLAH TOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KILIÇARSLAN
- Emrullah Muhammed B. Zeyrek Efendinin Şerhu Mesâliki'l-Halâs fî Mehâliki'l-Havâs' adlı eserinin edisyon kritiği
The critical edition of Emrullah B. Zeyrek efendi's Şerhu Mesâliki'l Helâs fî Mehâliki'l-Havâs
HÜSEYİN SIRRI SUNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM TANÇ