Gördes pegmatoidlerinin mineralojik ve jeokimyasal incelenmesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 6001
- Danışmanlar: PROF. DR. O. ÖZCAN DURA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 164
Özet
ÖZET Menderes Masifi 'nin Gördes Asmasif i 'nde, gördes'in doğu sunda yeralan çalışma alanı yaklaşık KD-GB uzanımlıdır. Bölgede Menderes Masif i'ne ait metamorfik birimler alttan üste doğru gnays, muskovit-kuvars şist, si llimanit-granat- disten şist, granat-muskovit-kuvars şist ve migmatit şek linde yeralır. Bu istifi granit, pegmatitik granit, peg- matoid ve kuvars damarlar keser. Tüm birimleri Neojen yaşlı sedimentler uyumsuz olarak üstler. Gnays iki mikalı olup çoğunlukla bantlı yer yer de gözlü yapı sunar. Metamorfizma koşullarını simgeleyecek anahtar mineral içermez. Gnayslar, tüm Menderes Masifi'nde en alt taki birim olmasına karşın, inceleme alanında sillimanit- granat-disten şisti üstler konumdadır. Bu ters konum, yö rede yaygın olarak gözlenen kıvrımlanmalardan kaynaklan maktadır. Bantlı gnaysın üzerinde muskovit.c kuvars şist yeralır. Bu birimin alt düzeyleri K-feldspat (ortoklas ve mikroklin) ve plajioklas (oligoklas) içeren ince taneli gnays özelliği gösterir. Sillimanit-granat-disten şist değişik düzeylerinde muskovit-kuvars şist ve mermer ara- katmanları, düzensiz dağılmış amfibolit mercekleri kapsar. Birimin büyük bir kısmı migmatitleşmiş olup çok az bir bölümü oldukça ince düzeyler şeklinde korunmuştur. En üstte bulunan granat-muskovit-kuvars şist ince mermer ara- katmanları içerir, zirkonlarda yapılan en-boy ölçümleri tüm metamorfik birimlerin sedimanter kökenli olduğunu vurgulamaktadır. İnce taneli, iki mikalı lökogranit sillimanit kapsar ve S - tipini simgeler. Sillimanit-granat-disten şist birimi ni üst düzeylerine kadar keser. îri taneli pegmatitik granit ise,, mineral bileşimi ve iri kristalli dokusuyla pegmatoid damarlarıyla benzerlik gösterir.Pegmatoidler KD-GB ve D-B doğrultulu damarlardır. Enleri 25-50 m'yi geçmemesine karşın, kilometrelerce uzunlukta olabilmektedir. Oldukça sade mineral bileşimleri, vardır. Na -feldspat + K-feldspat + kuvars+muskovit + biotit + turmalin ve granat içerirler. D-B doğrultulu pegmatoid damarları ek olarak ender bulunan beril içerirler. Zonlanma göstermeyen basit pegmatoidlerdir. KD-GB ve D-B doğrultulu..pegmatoid damarları mineral ve eser element içerikleri, kuvars sıvı kapanımlarının homojenleşme sıcaklıkları ve tuzluluk de ğerleri bakımından ayrıcalık sunarlar. KD-GB doğrultulu pegmatoid damarlarına ait K-feldspatlar D-B doğrultulu pegmatoid damarlarınınki lere göre daha yüksek Ba, Sr; ancak daha, düşük Rb/Sr oranı kapsarlar, her iki damar grubu çok belirgin olmayan fraksiyonel kristalleşmeye uğramış ve KD-GB doğrultulu pegmatoid damarları göreceli olarak daha önce oluşmuştur. KD-GB doğrultulu pegmatoid damarlarında albit-oligoklas bi leşimi i plajioklaslar, D-B doğrultulu pegmatoidlerde ortoklas-mikroklin bileşimi!. K-feldspatlar baskındır. Her iki pegmatoid damarına ait K-feldspatlar ortoklas «-> mikroklin dönüşüm sınırında olup, hem. monokl in hem de yüksek trikli- nite gösterirler. Alkali feldspatlara ait denge diyagramına göre K-feldspatların minimum oluşum sıcaklığının 450-500 °C dolayında olduğu düşünülmektedir. KD-GB doğrultulu pegmatoidlerin kuvars sıvı kapanımlarında %7-8, %9-10 tuzluluk (NaCl) ve 500-520 °C oluşum sıcaklığı; D-B doğrultulu pegmatoid damarlarının kuvarslarına ait sıvı kapanımlarda ise %9-1 0, %1 2-1 3 tuzluluk (NaCl) ve 550-560 °C oluşum sıcaklığı saptanmıştır. Yalnız D-B doğrultulu pegmatoid damarlarında saptanan beril, açık mavimsi yeşil renkli akvamarin türü olup, 20 cm boyunda basit pirizma şekilleri sunar. Berilin sıvı kapanımlarında %7-1 3 tuzlu luk (NaCl) ve 245-260 °C arasında homojenleşme sıcaklık- lan ölçülmüştür.Kuvars damarlarında (kuvars pegmatoidleri ) kuvarsa musko- vit, dişten ve rutil minerallerinin biri veya ikisi eş lik etmektedir. Tüm veriler KD-GB ve D-B doğrultulu pegmatoid damarlarının aynı bir granitik magmanın ürünleri olarak yüksek hidro- termal-pegmatitik koşullarda oluştuğunu göstermiştir. Sıcaklık esas alınarak yapılan sınıflamaya göre bölgenin en üst düzeylerinde yeralan granat-muskovit-kuvars şist lerde düşük derece ile başayan metamorf izma, alt düzey lerde sillimanit-granat-disten şistlerde, sillimanit ve distenin ortaya çıkışı ile orta derecenin yüksek sıcaklık zonuna ulaşır. En alttaki bantlı gnayslara gelindiğin de yüksek dereceli metamorf izmaya erişilir. Sıcaklığın daha da artmasıyla başlayan anateksis ve migmatizasyon nedeniyle tabanda çok geniş granitik malzeme oluşmuş, sillimanit-granat-disten şistin büyük bir kısmı ve gnaysın bir bölümü migmatite dönüşmüştür. Granitik malzemeye ait apofiz ve damar kayaları metamorfik serinin çeşitli düzey lerine sokulmuştur. En sonunda da granitlere bağlı musko- vit ve feldspatça zengin pegmatoidler oluşmuştur. Meta- morfizmayla birlikte bölgede plastik deformasyon gelişmiş, yatık ve isoklinal kıvrımlar ortaya çıkmıştır. Neojen sedimentleri genleşme tektoniği ile oluşan çöküntü havza-; larında birikmiştir. Pegmatioid damarları, zengin dişten içeren şistler plaser rutil oluşukları inceleme alanının ekonomik kaynaklarıdır. KD-GB doğrultulu pegmatoid damarları ince taneli ve bol turmalinli olduklarından işletme için uygun değildir. D-B doğrultulu pegmatoid damarları ise feldspat, muskovit ve yan ürün olarak beril elde etmek amacıyla işletilebilir. Bu damarların 2053 ton berilyum rezervi kapsaması olasıdır.İri dişten kristalleri içeren sillimanit - granat - dişten şistlerden yapılacak zenginleştirme ile önemli miktarda dişten sağlanabilir. Hanya Ovası'ndaki plaser rutil olu şuklarını ova toprağının tarıma elverişli olmayan kesim lerinde ekonomik olarak işletmek mümkündür.
Özet (Çeviri)
SUMMARY The study area located at the East of Gördes, in the Gördes si'bmassif of Menderes Massif has approximately NE-SW trend. At the region, metamorphic units belong to the Menderes Massif are sutiated as gneiss,, muscovite- quartz schist, si llimanite-garnet-kynite schist, garnet- muscovite-quartz schist and migmatites from bottom to the top. Granite, pegmatitic granite, pegmatoid and quartz veins cut this section. Neogene aged sedimenter rocks discordantly overlie all of these units. The gneiss which is two-mica gneiss generally is banded and occasianally presents augen texture. It does not contain any index mineral as a indicator of metamorphic conditions. Eventhough gneisses are the lowest unit in all over the Menderes Massif, they overlie the sillimanit-garnet-kyanite schist in the study area. This traverse replacement originated from the folding which is observable very commonly in the region. Muscovite-quartz schist takes place over the banded gneiss. Lower level of this unit shows fine-grained property containing K-feldspar (ortaclase and microc- line):and plagioclase (oligoclase). Si llimanite-garnet- kyanite schist indudes ihterclatations of muscovite- quartz schist and marble and randomly distributed amphibolite lenses. Most of the unit were migmatited and very little part of it was conserved as thin levels. Garnet-muscovite-quartz schist located at the top contains thin interclatations of marble. Width-length measurements made on zircons indicated that the all metamorphic units are sedimenter in origin. Fine grained two-mica leoca granite contains sillima- nite and signs the S-type. Itcuts the si 1 limanite-garnet-kynite schist unit up to the top levels. Coarse-grained pegmatitic granite, because of its mineral composition and coarse-grained texture shows similarity with the pegmatoid veins. Pegmatoids are the veins with the strikes of NE-SW and E-W. Eventhough their width is not more than 25-50 m, their length can be several kilometers. They have very plane mineralogical composition. They contain Na-Feldspar +.K-Fldspar + -..quartz.+; musco.vite +' biotite + turmaline and garnet. E-W directional pegmatoid veins also additionally include the rarely found beryl. They are ordinary pegmatoids without zonetions. Pegmatoid veins with NE-SW and E-W directions present distinctions in terms of mineral and trace element contents, homogenization temperatures and salinity values of fluid inclusions of quartz. K-feldspars of NE-SW directional pegmatoids contain higher amount of Ba, Sr respect to E-W directional pegmatoids, but lower degree of Rb/Sr rations. The both of vein groups had not very veil defined fractional crystalization and NE-SW directional pegmatoid veins relatively formed earlier than the other. Albite-oligoclase composed plagioclases, and ortoclase-microcline composed K-feldspâr, are dominant in the NE-SW drictional pegmatoids and in the E-W directional pegmatoids respectively. K-feldspars of both pegmatoid veins are on the ortaclase-microcline transformation boundary, and also both present high-triclinity. According to the equilibrium diagram of alkali feldspar, minumum formation temperature of K-Feldspars are thought to be about 450- 500 °C.In quartz fluid inclusions of the NE-SW directional pegmatoids, 7-8 %, 9-10 % salinity (NaCl) and 500-520 °C formation temperature, on the other hand in quartz fluid inclusions of the E-W directional pegmatoid veins 9-10 %, 12-13 % salinity and 550-560 °C forma tion temperature were obtained. Beryl found only in the E-W directional pegmatoid veins, being pale bluish green aquamarine type represents 20° cm height in simple prizm forms. In fluid inclusions of beryl, 7-3 % salinity (NaCl) and in the interval of 245-260 °C homogenization temperatures were measured. One or two of muscovite, kyanite, and rutil mineral's accompany to the quartz mineral in the quartz veins (quartz pegmatoids). All of the data indicated that the NE-SW directionatl pegmatoid veins had formed in the high degree hydro- thermal pegmatitic conditions being the product of the same granitic magma. According to the classification based on the tempera ture, the metamorphism began with low degree in garnet-muscovit-quartz schists at the upper level of region, and reached to the higher temperature zone of medium degree metamorphism by the occurance of sillimanite and kyanite in the si llimanite-garnet-kyariite schist at the lower levels of the region. When the banded gneisses at the bottom occur, the highest degree of metamorphism is reached. Because of initiation of anatexis and magmatization by increasing temperature, granitic material formed at the bottom and the most of the si llimanit-garnet-kyanite schist and part of the gneisses changed to the migmatites. Apophysis and vein rocks belonging to the granitic materials intruded to the various levels of meta- morphic series. At the end of it, muscovite and feldspar rich pegmatoids formed related with granite.With metamorphism, plastic deformation developed and recambent and isoclinal folds occured at the region. Neogen sediments accumulated in the descending basins formed by the expartion tectonic. Pegmatoid veins, kyanite rich schists and plaser rutil formations are the economical. of the study area. The NE-SW directional pegmatoid veins being fine-graned and contaning abundantly turmaline are unsuitable for exploiting. The E-W directional pegmatoids however, can be exploited for muscovite, feldspars and to get beryl as by-product. It is most likely possible that these veins can contain 2055 tons of beryllium reserve. Important amount of kyanite can be gotten by the enrichment of by kyanite crystals contained in the sillimanit-garnet-kyanite schists. It is possible to exploit the plaser rutil formations at the madows which are inefficient to the agriculturing.
Benzer Tezler
- Demirci-Borlu arasında kalan yörenin (Menderes masifi kuzey kanadı) petrografisi, petrolojisi ve mineralojisi
Başlık çevirisi yok
OSMAN CANDAN
- Gördes ve Yenikent zeolitlerinin temel tarımsal özellikleri ve bitki yetiştirme ortamı olarak kullanım olanakları
Main agricultural properties of Gördes and Yenikent zeolites and their use possibilities as a plant growing medium
VEDAT KÖKSALDI
- Risk assessment of gördes nickel-cobalt process plant
Gördes nikel kobalt proses tesisinde yapılan risk değerlendirmesi
ELİF TORUN BİLGİÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Maden Mühendisliği ve MadencilikOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAY DEMİREL
- Gördes halılarının renk motif ve desen özelliklerinde görülen değişim ve nedenleri
Common causes of change of the Gordes carpets
TUĞÇE SUVACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. SEMA ETİKAN