Diyarbakır ve çevresinde agrega olarak kullanılan kayaçların özellikleri
The properties of the rocks used as aggregate in Diyarbakır and vicinity
- Tez No: 607005
- Danışmanlar: PROF. DR. ORHAN KAVAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Maden Mühendisliği ve Madencilik, Geological Engineering, Mining Engineering and Mining
- Anahtar Kelimeler: Agrega, Agrega özellikleri, Agrega oluşumu, Diyarbakır agrega potansiyeli
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Jeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
Bu tez çalışmasında, Diyarbakır il sınırları içinde agrega olarak kullanılan ve agrega üretimine kaynak oluşturan formasyonlar ele alınmıştır. Diyarbakır ve çevresinden ocak ve konkasör numunesi olmak üzere toplam 40 değişik lokasyondan alınan numunelerin fiziksel, minerolojik, petrografik ve kimyasal özellikleri incelenmiştir. Diyarbakır ve çevresinde Silüriyen-Devoniyen'den Kuvaterner'e kadar değişen, hemen hemen bütün jeolojik yaşlara ait zengin bir kaya çeşitliliği yüzeylenmektedir. Bu kaya çeşitliliği, içinde, farklı cevher oluşumları bulunmasının yanı sıra, bir kısmı da aynı zamanda çimento ve mermer sanayinde kullanılan endüstriyel hammadde olarak değerlendirilebilmektedir. Bilindiği gibi agregalar doğal oluşan agregalar ve kırma öğütme ile oluşturulan agregalar olmak üzere iki grupta ele alınmaktadır. Doğal agregalar dere ve ırmak kenarlarında taşınarak farklı boyutlarda yataklanan silt boyu malzemeden iri bloklara kadar değişen sedimanlardan oluşmaktadır. Bu sedimanlar farklı alanlardan taşınarak getirildikleri için genellikle aşınmaya dayanıklı silisifiye malzemenin yoğun olduğu bir karışım halinde bulunmaktadırlar. Güncel alüvyon ve eski taraçalar olarak ayırtlanan bu agrega çeşidi Dicle Nehri Vadisi ve Dicle Nehrinin kolları niteliğindeki başta Batman Çayı olmak üzere diğer dere yataklarında yüzeylenmektedirler. Son yıllara kadar dere yataklarındaki alüvyonlardan boyutlanarak elde edilen ve zaman zaman az bir kırma elemeden geçirilen agrega, dere yataklarının korunması için devletin aldığı bazı önlemler nedeniyle artık konkasörlerde kırılarak çeşitli boyutlara getirilen kaya malzeme kullanılarak elde edilmektedir. Bunun için konkasörde kırılma süresince aşırı dağılıp toz haline gelmeyen nisbeten pekişmiş kireçtaşları ve bazaltlar kullanılmaktadır. Bunların agrega olarak kulanılabilirliği birimlerden alınan kayaçlar üzerinde yapılan test ve deneylerle tespit edilmiştir. Bu nedenle Diyarbakır Yöresinde kırma eleme ile üretilerek agrega üretimine en elverişli birimler Diyarbakır yöresinde geniş bir yüzeylenme sunan Karacadağ bazaltları ve iyi bir dayanıma sahip Alt Miyosen yaşlı Fırat Formasyonu kireçtaşlarıdır. Fırat formasyonundan ve diğer birimlerden alınan kireçtaşı, bazalt ve dere malzemesi örnekleri değişik laboratuvarlarda TSE Standartlarına uygun olarak fiziksel, minerolojik, petrografik ve kimyasal özellikleri incelenerek değerlendirilmiştir. İncelemeler sonucunda analizleri yapılan numunelerin agrega ve beton agregası olarak uygunlukları kullanım alanına göre şartnamelerle karşılaştırılarak incelenmiştir. Karacadağ olarak tanımlanan bazaltlar, dere malzemesi olarak bulunan kum ve çakıllar, masif ve sert kayaçlardan oluşan Fırat formasyonu, lokasyondan lokasyona farlılık gösterse de agrega ve beton açısından en iyi olan birimlerdir. Agrega açısından açılan tüm ocakların bu birimler içinde açıldığı, tebeşir oranı yer yer yüksek olan Hoya Formasyonu ve Şelmo Formasyonunun ise litolojik özelliklerinden dolayı fazla tercih edilmediği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this thesis, formations which are used as aggregates in Diyarbakir province and which constitute a source for aggregate production are discussed. The physical, mineralogical, petrographic and chemical properties of the samples taken from 40 different locations, including quarry and crusher samples, were investigated. Different rocks from almost all geologic ages, ranging from the Silurian Devonian to the Quaternary, are exposed in Diyarbakir and its vicinity. This rock variety consisting different ore formations, can be regarded as an industrial raw material used in cement and marble industry As it is known, aggregates are considered in two groups as naturally occurring aggregates and aggregates formed by crushing and grinding. Natural aggregates are composed of sediments ranging from silt-sized to large blocks carried on the edges of rivers and streams. Since these sediments are accumulated from different areas, they are usually in the form of a compacted mixture of abrasion-resistant silica. This aggregate type, which is distinguished as the current alluvium and the old terraces, is exposed in the streams of Dicle River Valley and in such different branches of the Dicle River as Batman Creek and other streams. The formations used as agregated and form the source of aggregate production are investigated. Up to recent years, the aggregates were obtained by sizing from the alluviums in the stream beds and occasionally passing through a small amount of crushing; however, as a result of some measures taken by the state for the protection of stream beds, the aggregates are now being obtained by using crushers. İn order to do this, relatively compacted limestones and basalt which are not dissolved and pulverized in the crushers during the crushing process are used. Their usability as an aggregate has been determined by the tests performed on the rocks collected from the geological units. As a result, the most suitable geological units for aggregate production by crushing-screening in Diyarbakir region are determined as Karacadag basalts and Lower Miocene Euphrates Formation limestones. The samples taken from other geological units were subjected to different tests in the laboratory and their suitability for aggregate production was examined. Limestone, basalt and stream material samples taken from Fırat formation and other units were evaluated in different laboratories by examining their physical, mineralological, petrographic and chemical properties in accordance with TSE Standards. For this reason of the investigations, the suitability of the analyzed samples as aggregate and concrete aggregate was compared with the specifications according to the area of use. Basalts defined as Karacadağ volcanics, sand and pebbles as stream material, Fırat formation consisting of massive and hard rocks are the best units in terms of aggregate and concrete although they vary from location to location. It was concluded that all the quarries opened in terms of aggregate were opened within these units, and Hoya Formation and Selmo Formation, which has a high chalk content, were not preferred much due to their lithological properties. KeyWords: Aggregate, The potantiel aggregate of Diyarbaklır, The properties of aggregate, Aggregate composition,
Benzer Tezler
- Nişinik Köyü (Çermik-Diyarbakır) çevresinin jeolojik özellikleri
Geological features of the Vişinik Village (Çermik-Diyarbakır) of vicinity
YUNUS AY
- Diyarbakır ve çevresinde eksternal myiasis etkenlerinin yayılış, gelişme ve mevsimsel aktiviteleri, sığır, koyun ve keçilerde myiasis vakalarının tespiti, tedavisi ve bazı parametrelerin araştırılması
Prevalance, development and seasonal activity of agent causing external myiasis and some blood parameters and treatment of myiasis cases in cows, sheep and goats in Diyarbakır province
DUYGU NEVAL SAYIN İPEK
Doktora
Türkçe
2010
Veteriner HekimliğiFırat ÜniversitesiParazitoloji (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM ECMEL ŞAKİ
- Diyarbakır ve çevresinde kültür turizmi
Culture tourism in Diyarbakır and in the vicinity of Diyarbakır
RECEP AKSU
- Diyarbakır ve çevresinde dermatomikoz etkenleri
Dermatomycoses isolated in Diyarbakır and its environment
MUSTAFA FERRUH ÖZEL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
1995
Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon HastalıklarıDicle ÜniversitesiMikrobiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER METE
- Diyarbakır ve çevresinde yetişen Cynara syriaca metanol ekstraktının antioksidan, antimikrobiyal ve mutajenik aktivitesinin belirlenmesi
Determination of antioxidant antimicrobial and muthagenic activity of Cynara syriaca methanol extract growing in and around Diyarbakir
NURHÜDA KARAŞİN