Mehmed Niyazi-i Mısri el-Malati hayatı, eserleri ve tasavvuf anlayışı
Muhammed Niyazi-i Mısri his life, his works and mystical views
- Tez No: 62545
- Danışmanlar: DOÇ.DR. ETHEM CEBECİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1997
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Niyazî-i Mısrî (ö. 1105/1694), XVII. yüzyıl Osmanlı Döneminde yaşamış büyük bir mutasavvıftır. Mısrî, Malatya'da doğmuş (1027/1618), çocukluğunu orada geçirmiştir. Yüksek öğrenimini Mısır- Ezher Üniversitesinde yapmıştır. Mısır'dan Anadolu'ya gelir. İstanbul ve Bursa'da bir süre kalarak, Uşak'a gelir. Oradan Elmalı'da meskun Ümmî Sinan'ın yanma gider. Yaklaşık on sene kadar onun yanında kalır. IV. Mehmed tarafından Rodos Adasına sürgüne gönderilir (1083/1672). Affedilmesinden sonra Bursa'ya döner (1084/1673). Tekrar Limni Adasına sürgün edilir (1088/1677). Yaklaşık on beş yıllık sürgün hayatından sonra affedilmesi üzerine Bursa'ya döner (1103/1691). Ertesi sene Edirne'ye müritlerini toplayarak askerî bir görünüm içinde gidip, aynı şekilde konuşmalar yapınca Limni 'ye ikinci defa sürgün edilir ve orada vefat eder (1 105/1694 ). Tez bir biyografik çalışma olmanın yanı sıra, aynı zamanda bir tarikat monoğrafisidir. Araştırma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünün birinci kısmında araştırmada kullanılan kaynaklar kritiğe tabi tutulup, tanıtıldı. Girişin ikinci bölümünde, Niyazî-i Mısri'nin dönemine genel bakış başlığıyla, dönemin siyasî, ekonomik, ilmî, dinî ve fikrî durumları ele alındı. Araştırmanın birinci bölümünde, Niyazî-i Mısrînin hayatı, şahsiyeti ve eserleri detaylı bir biçimde ele alınmaya çalışıldı. Yine bu bölümde hayatı geniş bir şekilde ele alındığı gibi, eserleri tanıtılıp, tahliller yapıldı. Özellikle de burada tanıtılan eserlerinin hemen hepsinden tezimizde fikirlerini yansıtan bölümde faydalanıldı. İkinci bölümde, Niyazî-i Mısrınin tarikatı ve tasavvuf tarihindeki yeri ele alındı. Aynı bölümde Mısrinin kendi yetiştiği Halvetiye Tarikatı ile ilgili tarihî ve tarikatın metotlarıyla ilgili bilgiler verildi. Arkasından Mısrî'nin kendi kurup, devam ettirdiği Mısriyye'ye ait yeni metotlar ortaya kondu. Yine bu yeni tarikat şubesinin usul ve metotlarıyla birlikte, tarihte yayıldığı coğrafya tesbit edildi. Üçüncü ve son bölümde ise, çalışmamızın ağırlıklı yönünü oluşturan tasavvufî fikir ve görüşleri, başlıklar halinde ele alındı. Bu konularla ilgili Mısrinin görüşlerinin yanında, meseleler tasavvuf felsefesi açısından yeniden değerlendirildi. Sonuç kısmında ise araştırmadan elde edilen sonuçlar zikredilirken, konuyla ilgili kendi değerlendirme ve tahlillerimizi de ekleyip, tasavvuf tarihi ve tasavvuf felsefesi açısından Niyazî-i Mısrî ve görüşlerini incelemiş olduk.
Özet (Çeviri)
Niyazî-i Mısrî (d.l 105/1694) was a prominent mystic who lived XVIIth century Ottoman period. Mısrî was born in 1027/1618 in Malatya and spent his childhood there. He recieved his higher education in Azhar-Egypt. Then, he returned to Anatolia and stayed for a while in Istanbul, Bursa and Uşak. Afterwards, he lived in Elmalı with Ummî Sinan for ten years. He was sent in exile by IV. Mehmed to Rodos islands in 1083/1672. He returned to Bursa in 1084/1673 when his punishment was lifted. However, he was sent in exile again to Lemnos Islands in 1088/1677. He was allowed to return to Bursa in 1 103/1691 after five years. When he visited Edirne with his followers in a military show and made speeches against the state, he was sent to Lemnos for a second time and died therein 1105/1694. The dissertation is both a biographical work and a monography of a mystical order. İt consists of an introduction and three chapters. The first part of the introduction surveys and critiques the sources that were used in this study. The second part deals with the period in which Niyazî-i Mısrî lived and with the political, economic, scholarly, religious and intellectual conditions of this period. The firt chapter investigates Niyazî-i Mısrî's life, his character and works in detail and provides analysis of certain themes in these works. The second chapter studies Niyazî-i Mısrî's mystical order and its place in the history of mysticism. It also gives information about Halveti Order in which Mısrî was trained. It also explains Mısrî's own order and the mystical methods that he initiated. The geopraphical areas that his order spread and its methotdology were examined. The third chapter studies Misifs mystical views under separate titles. His views were evaluated in the light of mystical philosophy. The conclusion summerizes the result of our study and shows Niyazî-i Mısrî's impact on the history and philosophy of mysticism. v 'ft wRMHvi'iS'ultt»*-- /?^Î0):1\1!| "f
Benzer Tezler
- Türkiye'de Fransızca basın
Başlık çevirisi yok
SEZAİ ARUSOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiGazetecilik ve Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET NİYAZİ ÖKTEM
- Seyyid Mehmed Emin Baba: Hayatı edebi kişiliği divanı ve incelemesi
Seyyid Mehmed Emin Baba: His life literary character divan and examination
ABDULKADİR KIZILTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. İRFAN AYPAY
- Mehmet Şemseddin Ulusoy'un Eş'ȃr-ı Şemsȋ adlı dȋvȃn'ı (inceleme-metin)
Divan of Mehmet Şemseddin Ulusoy Eş'ar-i Şemsi (Research-text)
MUSTAFA EFE
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıUludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL KEMİKLİ
- Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu'nda 06 mil yz a 10103 yer numaralı Mecmu'a-i Eş'ar (inceleme-karşılaştırmalı metin)
Ankara National Library Wri̇ti̇ng Collection 06 mil yz a 10103 place number Mecmu'a-i Eş'ar (examination-comparative text)
AYŞE NUR AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıDüzce ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN GENÇ