Motif yapısı itibariyle Leylâ ve Mecnûn mesnevîleri üzerinde bir inceleme
A review on Layla and Majnun masnavis in terms of motif structure
- Tez No: 662906
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ARSLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Motif, mesnevî, Leylâ ve Mecnûn, tema, Türk edebiyatı, Fars Edebiyatı, Arap edebiyatı, açıklamalı motif-indeks, Motif, masnavi, Layla and Majnun, theme, Turkish literature, Persian literature, Arabic literature, annotated motif-index
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1250
Özet
Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında kaleme alınmış olan Leylâ ve Mecnûn hikâyeleri, kültürden kültüre geçiş sürecinde, gittikçe daha zengin bir motif varlığına sahip olmuştur. Bu çalışma, Leylâ ve Mecnûn hikâyelerinin söz konusu motif zenginliğini ortaya çıkarma ve açıklamalı bir motif indeksi oluşturma amacı taşımaktadır. Çalışmamızda öncelikle motif kavramı ve mahiyeti konusu değerlendirilmiş, motif tasnif ve tespit yöntemleri tartışılmıştır. Motif araştırmalarının hangi amaçla gerçekleştirildiği hususu ve metin tahlil yöntemleri bağlamında Yapısalcılık, Rus Biçimciliği ve Yeni Eleştiri kuramlarının bakış açıları ele alınmış, Leylâ ve Mecnûn mesnevilerinde benimsenen bir yöntem olarak tema merkezli inceleme yöntemi üzerinde durulmuştur. Bu bölümde, ayrıca, motif ile mazmun arasındaki ilişki, izaha çalışılmıştır. Divan edebiyatı eserleri üzerinde yapılan motif çalışmaları ve kullanılan yöntemler ile Türk halk edebiyatı sahası motif araştırmalarının divan edebiyatı motif incelemelerine etkisi tartışılmıştır. Mesnevilerin motif indeksinin oluşturulmasında karşılaşılan zorluklar ve motif-indeksin oluşturulmasının divan edebiyatı geleneği ve motif incelemeleri açısından önemi üzerinde durulmuştur. Ayrıca, Leylâ ve Mecnûn hikâyeleri üzerinde yapılan motif çalışmalarına yer verilerek Leylâ ve Mecnûn hikâyelerinin motif indeksinin oluşturulmasında karşılaşılan zorluklar, faydalanılan kaynaklar ve Stith Thompson kataloğunun etkisi açıklanmıştır. Stith Thompson'ın Motif-Indeks Of Folklor Literature adlı kapsamlı eserinin başlıklandırma ve numaralandırma sisteminden faydalanılan çalışmada, Arap ve Fars edebiyatlarından öne çıkan mesneviler ile Türk edebiyatının tüm Leyla ve Mecnun eserleri olmak üzere, toplamda yirmi dört mesnevi göz önünde bulundurulmuştur. Çalışmanın ana bölümünü açıklamalı motif-indeks kısmı oluşturmaktadır. Temel Motifler grubu içerisinde bulunan Tasavvufi Motifler grubunda, motiflerin tasavvufi çerçevesi tespit edilmiştir. Dini ve tasavvufi motiflerin birbiri ile ilişkisi ve Leylâ ve Mecnûn mesnevilerinin tasavvufi yönü, bugüne kadar ortaya konan kıstaslarla yeniden ele alınmıştır. Yan Motifler grubunda, Aşk ve Evlilik Motifleri, Akıllılar ve Âşıklar ile Hayvan Motifleri indeksi bulunmaktadır. Hayvan Motifleri grubunda, hayvan motifleri ve Türk edebiyatındaki belirleyici yönleri tartışılmıştır. Devamında, Leylâ ve Mecnûn mesnevilerinde geçen motif-hayvanların genel incelemesi ele alınmış ve Hayvan Motifleri indeksine yer verilmiştir. Diğer Motifler grubunda; Toplum Motifleri, Din Motifleri, Karakter Özellikleri, Fıtrî, Kesbî ve Şeklî Özellikler ile mesnevilerdeki renk ve sayı sembolizmleri, başlangıç, hikâye ve hâtime bölümlerinin formelleri şeklindeki çeşitli motif maddelerinin indeksi sıralanmıştır. Divan edebiyatının önemli kaynaklarından olan mesnevilerin motif varlığının ortaya çıkarılması, söz konusu edebiyatın geleneksel ve evrensel boyutlarının anlaşılabilmesi bakımından önem arz etmektedir. Bu çalışma, Leylâ ve Mecnûn mesnevileri temelinde, bunun ilk kapsamlı ve teorik bir örneğini oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
Written in Arabic, Persian and Turkish literature, the stories of Layla and Majnun have gained motifs which have become gradually very rich during transition process from a culture to another one. The aim of this study is to reveal motifs richness in the stories of Layla and Majnun and to establish an annotated motif-index. First, the present study evaluated the concept of motifs and their nature, and then discussed motif classification and identification methods. Perspectives from Structuralism, Russian Formalism and New Criticism theories were examined within the contexts of purposes of motif studies and of text analysis methods and theme-centred analysis method as a method adopted in Layla and Majnun masnavis was emphasized. In this section, the relationship between motif and mazmûn (proposition) was tried to be explained. The effect of motif studies and methods used on divan literature works and motif studies in the field of Turkish folk literature on motif studies in divan literature was discussed. The difficulties encountered in creating motif-index of masnavis and its importance in terms of divan literature tradition and motif reviews were highlighted. The effect of the difficulties encountered in establishing motif-index of Layla and Majnun stories as well as the resources used, and the Stith Thompson catalogue was explained by mentioning motif studies conducted on these stories In the study utilizing the title and numbering system from Stith Thompson's comprehensive work,“Motif-Index Of Folklore Literature,”a total of twenty-four masnavis including primary masnavis from Arabic and Persian literature, as well as all works on Layla and Majnun from Turkish literature were taken into consideration. The annotated motif-index constituted the main section of this study. The sufistic framework of the motifs was identified within the sufism motif group under the group of basic motifs. The relationship between religious and sufistic motifs and the sufistic aspect of Layla and Majnun masnavis were examined again with criteria revealed to date. There are three indexes in the group of side motifs: love and marriage motifs, clever men and lovers motifs, and animal motifs. Animal motifs and their deterministic characteristics in Turkish literature were discussed in the group of animal motifs. A general examination of motif-animals in the Layla and Majnun masnavis was discussed and included in the animal motifs index. The“group of other motifs”included the index of various social motifs, religious motifs, character traits, natural, acquired, and figurative traits, and colour and numerical symbolism in masnavis, as well as various motifs in the form of beginning, story and epilogue parts. It is important to reveal the presence of motifs in masnavis being a key resource in divan literature in order to understand the traditional and universal dimensions of the literature in question. This study constitutes its first comprehensive and theoretical example based on the masnavis of Layla and Majnun.
Benzer Tezler
- Oğuznâme ve Şehnâme üzerine karşılaştırmalı bir inceleme
A comparative study on Oğuznâme and Şehnâme
SOMAYEH EASY
Doktora
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TEMİZKAN
- Türkmen masallarında aile motifleri üzerine bir inceleme
An analysis on family motifs in Türkmen tales
TUĞBA BAYRAKDARLAR
Doktora
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİYE YILDIZ
- FIDIC sözleşmelerinde gecikmeden sorumluluk
Responsibility for the delay in FIDIC contracts
ÖMER FARUK ENGEL
- Kuşadası, Kadıkalesi'ndeki Bizans Dönemi taş eserleri
Byzantine stone works from Kadikalesi at Kuşadası
MUHSİNE EDA ARMAĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
ArkeolojiEge ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP MERCANGÖZ
- Cami, medrese ve Kur'an Kurslarının Kur'an-ı Kerim eğitimi açısından incelenmesi (Mardin örneği)
Examination of Mosques, Madrases and Qur'an courses in terms of Qur'an education (Mardin example)
TURAN ÖZTEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinBatman ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN BAYRAKTUTAN