Kelami açıdan Seyyid Ali Sultan velayetnamesive Trakya Bektaşiliği
Velayetname of Seyyid Ali Sultan in terms of kalam and Thracian Bektashism
- Tez No: 670327
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA AKMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Bektaşî, Seyyid Ali Sultan, Kızıl Deli, Seyyid Ali Sultan Velâyetnâmesi, Trakya Bektaşîliği, Bektashi, Seyyid Ali Sultan, Kızıl Deli, Velâyetnâme of Seyyıd Ali Sultan, Thracian Bektashism
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırklareli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Hacı Bektâş-ı Velî'ye nispet edilen Bektaşîlik, Orta Asya'nın düşünce yapısı Yesevîlik'ten tevellüt ederek Anadolu'da yaşayan Türkmenler arasında doğmuştur. Hacı Bektâş, Suluca Karahöyük'te kendi zaviyesini kurarak öğretilerini halifeleri ile Anadolu ve Balkanlara yayma imkanı bulmuştur. Hacı Bektâş-ı Velî öğretisi ile şekillenen Bektaşîlik, Balım Sultan ile kurumsallaşmıştır. Hacı Bektâş-ı Velî'nin halîfelerinden Sarı Saltuk, 1260'lı yıllarda Trakya ve Balkanlarda irşat ve tebliğ faaliyetlerinde bulunmuş, daha sonraki süreçte Seyyid Ali Sultan (Kızıl Deli) Rumeli fetihlerine erenleri ile katılarak Balkanların İslamlaşmasına ve Bektâşiliğin yayılmasına vesile olmuştur. Seyyid Ali Sultan'ın Dimetoka yakınlarında Kızıl Deli çayının kenarına kurduğu Kızıl Deli tekkesi, Batı Trakya ve Bulgaristan Bektaşîleri açısından önemli bir merkez olmuştur. Trakya ve Balkanlarda Bektaşîlik'i Seyyid Ali Sultan, Ali Koç Baba, Otman Baba gibi Bektâşi önderlerin kurduğu ve bugün sayısı 1700'ü bulan tekke/zaviye merkezli yapılandığı bilinmektedir. Bektâşilik geleneğinin en erken temsilcilerinden biri olan Seyyid Ali Sultan'ın Velâyetnâmesi, Bektâşi inanç esasları ile adab ve erkânını ortaya koyması açısından önemli bir kaynak olarak görülmüştür. Velâyetnâme kelâmi açıdan değerlendirildiğinde, tevhid, nübüvvet, Kur'an, ahiret, haram-helal, cennet-cehennem, kaza-kader inançları açısından Ehli Sünnet akidesini referans aldığı görülmektedir. Tasavvuf geleneğinde olduğu gibi rüyaya ayrı bir değer verilerek Hz. Peygamber'in görüldüğü rüyalara itibar edilmiştir. Hz. Peygamberler'in mûcizeleri gibi görülen velilerin kerametleri, Seyyid Ali Sultan'ın saygınlık kazanmasında, muhiplerin sayılarının artmasında, gaza ruhunun askerlere aşılanmasında etkili olmuştur. Namaz, zekât ve dua gibi ibadetlerin uygulamasında ise Ehl-i Sünnet'in takip edildiği açıkça anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Bektashism, which is attributed to Hacı Bektash Veli, was born among Turkmens living in Anatolia by rising the intellectual structure of Central Asia from Yesevism. Hacı Bektash by establishing his own zawiya in Suluca Karahöyük, had the opportunity to spread his teachings to the Anatolian and Balkans with his khalif. Bektashism, shaped by the teachings of Hacı Bektash Veli, was institutionalized with Balım Sultan. Sarı Saltuk, one of the khalifs of Hacı Bektash Veli, was engaged in the guidance and notification activities in Thrace and the Balkans in the 1260s, and later on, Seyyid Ali Sultan (Kızıl Deli) participated in the conquests of Rumelia, led to Islamization of the Balkans and the spread of Bektashism. Kızıl Deli lodge, built by Seyyid Ali Sultan near the Dimetoka, Kızıl Deli stream, was an important center for Western Thrace and Bulgarian Bektashi. Bektashism is a lodge/zawiya-centered, which has a number of 1700 today, structure established by Bektashi leaders such as Seyyid Ali Sultan, Ali Koç Baba and Otman Baba in Thrace and the Balkans. Velâyetnâme of Seyyid Ali Sultan, one of the earliest representatives of the tradition of bektashism, was seen as an important source in terms of the belief principles of Bektashi. When Velâyetnâme is evaluated in terms of kalam, it is seen that the Ahl al-Sunnah faith is taken as reference in terms of unity, prophethood, Qur'an, hereafter, haram-halal, heaven-hell, belief of destiny. As in the Sufi tradition, the dreams that the Prophet saw were respected by giving a different value to the dream. The miracles of the scholars, who were seen as the prodigies of the Prophets, have been effective in gaining respect for Seyyid Ali Sultan, increasing the number of the followers, and instilling the spirit of the battle into the soldiers. It is clear that Ahl Al-Sunnah is followed in the practice of worship such as namaz, zakat and praying.
Benzer Tezler
- Yeni ilm-i kelâm döneminde nübüvvet savunusu
The new ilm al-kalam period nubuwwah defense
SONGÜL AKMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURHANEDDİN KIYICI
- Molla Sadra'nın Kur'an yorumu
Mullah Sadra's commentry of the Kur'an
MEHMET SEYİD GECİT
Doktora
Türkçe
2018
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHAİTTİN DARTMA
- Islahat sonrası Osmanlıda kelam âlimleri
Kelam sciences in Ottoman state after the edict of islahat
BÜŞRA ARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KESKİN
- علم الكلام الجديد في العالم العربي - الألوهية أنموذجاً
Çağdaş Arap dünyasında yeni ı̇lm-i kelam arayışları (Ulûhiyyet örneği)
İBRAHİM İSMAİLOĞLU
Doktora
Arapça
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN YILDIRIM
- Seyyid Şerif Cürcânî'de zihnî varlık
Al-Sayyid al-Sharif al-Jurjânî on mental existence
MURAT KAŞ
Doktora
Türkçe
2017
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ