Kolorektal kanser taraması sırasında hastalara verilen eğitimin tarama programına uyum davranışı üzerine etkisi
The effect of the training, given to the patients duri̇ng colorectal cancer screening, on the adaptation behaviour to the screening programme
- Tez No: 673706
- Danışmanlar: PROF. DR. AZİZE DİLEK GÜLDAL, DR. ÖĞR. ÜYESİ EDİZ YILDIRIM
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Kolorektal Kanser, Gaitada Gizli Kan, Tarama, Sağlık İnanç Modeli, Colorectal Cancer, Fecal Occult Blood, Screening, Health Belief Model
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 75
Özet
Amaç:Bu çalışmada Sağlık İnanç Modeli temel alınarak hazırlanan eğitimin kolorektal kanser taraması programına uyum üzerine etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma verilen sağlık eğitiminin sonuçlarını ölçmeye yönelik randomize kontrollü deney olarak planlanmıştır. Araştırma Dokuz Eylül Üniversitesi Aile Hekimliği Eğitim Aile Sağlığı Merkezlerine kayıtlı son 2 yıl içinde kolorektal kanser (KRK) taraması amaçlı Gaitada Gizli Kan (GGK) yaptırmamış 50-70 yaş arasındaki bireyler ile Mayıs 2018- Ocak 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak“Sosyodemografik Veri Formu”ve“Kolorektal Kanserden Korunmaya Yönelik Sağlık İnanç Modeli Ölçeği”kullanılmıştır. Katılımcılar önceden hazırlanan bilgisayar programı üzerinden rastgele müdahale ve kontrol gruplarına ayrılmıştır. Müdahale grubuna Sağlık İnanç Modeli (SİM) temelli eğitim, kontrol grubuna ise standart bilgilendirme verilmiştir. Çalışmaya katılan tüm bireylere kolon kanseri, taramalar ve test kiti hakkında sözel bilgi verilip GGK test kiti teslim edilmiştir. Tüm katılımcılardan Kalın Bağırsak Kanser Taraması Bilgilendirilmiş Onam Formu alınmıştır. Eğitim sonrası, müdahale ve kontrol grupları arasında kolorektal kanser tarama davranışına uyum açısından bir farklılık olup olmadığı belirlenen süre içerisinde GGK tüpünü teslim etme durumu ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın verileri SPSS (StaticalPackage for SocialSciencefor Windows 24.0) programında değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan 256 katılımcıların 126'sı müdahale 130'u kontrol grubundadır. Sağlık İnanç Modeli temelli eğitim uygulamasından sonra müdahale grubumuzdaki katılımcıların 106(%84,1)'sı GGK kitini belirtilen süre içerisinde teslim ederken standart bilgilendirme yapılan kontrol grubumuzdaki katılımcıların 45(%34,6)'i GGK kitini teslim etmiştir ve aralarında anlamlı fark bulunmuştur(p=0,00). Müdahale grubundaki katılımcıların KRK taramasına katılımı kontrol grubundaki katılımcılardan 2,43 kat daha yüksektir. (Rölatif Risk=84,1/34,6). SİM temelli verilen eğitim katılımcıların KRK tarama davranışına uyumu standart bilgilendirilme durumuna göre %49,5'lik bir artış sağlamaktadır. (ARR=%84,1-%34,6). KRK tarama davranışına uyumu arttırabilmek için en az 2 bireye SİM temelli eğitim vermemiz gerekmektedir.(NNT=1/ARR 1/0,495) Sonuç: Çoğunlukla ileri evrelerde tespit edilebilen KRK hem toplumsal hem de bireysel düzeyde ciddi sosyoekonomik yüke, maddi, manevi hasara neden olmaktadır. Bu durumun önüne geçebilmek için en önemli kontrol stratejisi taramalardır. Ne yazık ki KRK taramalarına katılım istenilen düzeyde değildir. Taramaya katılımı arttırabilmek hem bireylerin sağlığını korumak hem de halk sağlığı adına oldukça önemlidir. Çalışmamızda kullandığımız SİM temelli eğitim KRK taramalarına uyumu ciddi anlamda arttırmıştır. Ancak bu sonucu topluma genelleyebilmek adına ek çalışmalara ihtiyaç vardır.
Özet (Çeviri)
Aim In this study it was aimed at to estimate the effect of he training, which was prepared by selecting the Health Belief Model as the baseline, on the adaptation to colorectal cancer (CRC) screening. Methods Research was planned as randomized controlled study aiming at evaluating the results of the given health training. Research was conducted between May 2018-January 2019 with the individuals who didn't have Fecal Occult Blood (FOB) aming CRC screening fot the last two years registered to Dokuz Eylül Universty Family Medicine training primary care clinics. Sociodemographic Data Form and Health Belief Model Scale for Protection from Colorectal Cancer were used ase data collection tool. Participants were split up as random intervention group and control group via a preconditioned computer programme. While Health Belief Model based training given to the intervention group, Standard information was given to the control group. All of the individuals participating the resarch were given verbal information about CRC, screening and test kit and test kits were delivered to them. CRC Screening İnformation Consent Forms were takend from all the participants. After training if there was a difference between intervention and control groups in terms of CRC screening behaviour adaptation or not was evaluated with the rate of delivering FOB tube within the determined period. The data of the research were evaluated in SPSS (Statical Package for Social Science for Windows 24.0) programme. Findings Of 256 participants participating the research 126 participants were in intervention group and 130 participants were in control group. After Health Belief Model based training practice while 106 (%84,1) of participants in intervention group delivering the test-kit, 45 (%34,6) participants of the standard informed group delivered the test-kit and it was found out that there was a significant difference between them. (p=0,00) Participant of intervention group participants to CRC screening was 2,43 times more than of the participants in control group. (Relative risk: 84,1/34,6) The training given Health Belief Model based, provides a 49,5 rise of the participants' CRC screening behavior adaptation than standard informed one. In order to increase the CRC screening behavior adaptation we should give Health Belief Model based training at least two individuals. Results CRC which mostly can be identified at advanced stages causes significant socioeconomic burden, financial and spiritual loss at both social and individual level.In order to prevent this situation the most important control strategy is screenings. Unfortunately participation to CRC screening is not at the desired level. To be able to increase the participation to screening is highly important for both protecting the individuals and public health. Health Belief Model based training, we used for our research, significantly increased the adaptation to CRC screening. Nevertheless to be able to generalize this result to public additional studies are needed.
Benzer Tezler
- Kolorektal kanser tanısı alan hastaların kanser taraması bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of knowledge and attitudes of the patients diagnosed with colorectal cancer
HÜSEYİN ALTUN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiBursa Uludağ ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜLEYHA ALPER
- Gaitada gizli kan pozitifliği nedeniyle tetkik edilen hastalarda sonuçlarının değerlendirilmesi
The evaluation of the results in patients with positive fecal occult blood
SEMRA İBİŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KENAN BÜYÜKAŞIK
- Kolorektal kanser tanısı alan hastaların koruyucu hekimlik açısından durumları ve tanı sürecinin değerlendirilmesi
Situation of patients with colorectal cancer in terms of preventive medicine and evaluation of diagnostic process
MEFTUNE SAV AYDINLI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
Aile HekimliğiAnkara ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN KUZU
YRD. DOÇ. DR. SELDA TEKİNER
- Kolorektal kanser gelişen hastalarda aynı anda ve sürveyans sırasında lezyona komşu, kanser olmayan tüm kolon mukoza ve lümeninin retrospektif olarak değerlendirilmesi
Retrospective evalution of the colorectal cancer patients at the same time developing and surveillance during lesion in the neighbors, without any cancer of colon mucosa lumen
SALİH SÜHA ÇETİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
GastroenterolojiKırıkkale Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLEK OĞUZ
- Development of microRNA-based lab-on-a-chip biosensor platforms with direct electrical readout for screening of colorectal cancer biomarkers
Kolorektal kanser biyobelirteçlerinin taraması için doğrudan elektriksel okuma özellikli mikroRNA tabanlı çip-üstü-laboratuvar biyosensör platformlarının geliştirilmesi
OSMAN ŞAHİN
Doktora
İngilizce
2024
BiyoteknolojiSabancı ÜniversitesiElektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT KAYA YAPICI