Yeni eleştiri bağlamında Servet-i Fünûn hikâyeciliği (1896-1901)
Servet-i Fünûn storytelling in the context of new criticism (1896-1901)
- Tez No: 676998
- Danışmanlar: PROF. DR. SELMA BAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 445
Özet
19. yüzyılın başlarında politik ve askeri alanlarda başlayan Türk düşünüş sisteminin Batılılaşma çabası, asrın sonlarında sosyal alanla paralel olarak pek çok sanat dalında derinleşerek devam eder. Türk Modernleşmesi diye tanımlanan bu olgu, beraberinde farklı toplumsal, kültürel, edebî, felsefi hareketler doğurur. Bu yeni eğilimler, devam eden süreçte geleneksel ve modern anlayışların çatışması ekseninde bir seyir izler. Bunun edebiyattaki örneklerinden biri, geleneksel anlayışlara tepki neticesinde filizlenen Servet-i Fünûn edebî anlayışıdır. Hareketin temsilcileri; Batılı kültür, sanat, edebiyatı benimsemiş ve bunu yazınsal faaliyetlerinde sergilemeye meyilli kişilerdir. Başta şiir, roman ve hikâye olmak üzere hemen tüm edebî türlerde eser veren Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçın, Safveti Ziya ve Ahmet Hikmet Müftüolu'nun 1896-1901 yılları arasında yazdığı hikâyeler, bu incelemenin temel malzemesini oluşturur. Dönemin hikâyeleri, biçimci kuramlardan olan Yeni Eleştirinin ilkeleri çerçevesinde tahlil edildi. Bundaki esas amaç, salt metinlerde bulunan malzemelerden yola çıkarak Servet-i Fünûn hikâyeciliğinin nesnel bir panoramasını çizmektir. Çalışmanın ilk bölümünde, edebiyatın bilimsel olma çabasında, eleştiri ve kuramın rolleri ile bunların Türk edebiyatındaki gelişimi üzerinde duruldu. İkinci bölümde, Yeni Eleştirinin temsilcileri, ilkeleri ve temel kavramları açıklandı. Üçüncü bölümde Türk hikâyeciliğinin Servet-i Fünûn dönemine kadarki serüveni anlatıldı. Devamında Servet-i Fünûn hikâyeciliğinin özelliklerine, temsilcilerine ve eserlerine kısaca değinildi. İncelemenin dördüncü bölümünde ise 1896-1901 yılları arasında yazıldığını tespit edebildiğimiz 170 hikâye tahlil edildi. Yeni Eleştiri kuramının eser odaklı ilkesi çerçevesinde incelenen bu metinler,“yakın okuma”tekniğine tabi tutuldu. Yeni eleştirmenlerce dış olgular olarak değerlendirilen yazarın niyeti, biyografisi, yaşadığı dönemin şartları ve okurun tepkisi gibi unsurlar göz önünde bulundurulmadan Servet-i Fünûn hikâyeleri tahlil edildi. Değerlendirmeler, eserlerden elde edilen veriler üzerinden yapıldı. Yeni Eleştiri kuramı bağlamında yaklaşılan dönem metinlerinde yazarlar; çeşitli fikirleri, gerilimleri, toplumsal yaşantıları ve nesneleri belli kişiler etrafında bir araya getirerek kurguya dönüştürür. Kahramanların yaşamları hikâyelerde, belli anlatım teknikleri, mekân, zaman, anlatıcılar, bakış açıları çerçevesinde, döneme ait bir dil ve üslupla anlamlı tabakalar oluşturacak şekilde sunulur.
Özet (Çeviri)
The Westernization effort of the Turkish mentality system, which started in the political and military fields at the beginning of the 19th century, continued by deepening in many branches of art in parallel with the social field at the end of the century. This phenomenon, which is defined as Turkish Modernization, gives birth to different social, cultural, literary and philosophical movements. These new trends follow a course on the axis of the clash of traditional and modern understandings in the ongoing process. One of the examples of this in literature is the literary understanding of Servet-i Fünûn, which sprouted as a result of reaction to traditional understandings. representatives of the movement; They are people who have adopted Western culture, art and literature and tend to exhibit this in their literary activities. The stories written between 1896-1901 by Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçın, Safveti Ziya and Ahmet Hikmet Müftüolu, who produced works in almost all literary genres, especially poetry, novels and stories, constitute the basic material of this study. The stories of the period were analyzed within the framework of the principles of the New Criticism, which is one of the formalist theories. The main purpose in this is to draw an objective panorama of Servet-i Fünûn storytelling based on the materials found only in the texts. In the first part of the study, the roles of criticism and theory in the effort of literature to be scientific and their development in Turkish literature were emphasized. In the second part, representatives, principles and basic concepts of New Criticism were explained. In the third chapter, the adventure of Turkish storytelling until the Servet-i Fünûn period was told. Afterwards, the features, representatives and works of the storytelling of Servet-i Fünûn were briefly mentioned. In the fourth part of the study, 170 stories, which we could determine were written between 1896 and 1901, were analyzed. These texts, which were examined within the framework of the work-oriented principle of the New Criticism theory, were subjected to the“close reading”technique. The stories of Servet-i Fünûn were analyzed without considering the intention of the author, his biography, the conditions of the period in which he lived, and the reaction of the reader, which were evaluated as external phenomena by the new critics. Evaluations were made on the data obtained from the works. In the texts of the period approached in the context of New Criticism theory, the authors; brings together various ideas, tensions, social lives and objects around certain people and turns them into fiction. The lives of the heroes are presented in the stories, within the framework of certain narrative techniques, space, time, narrators, and perspectives, with a language and style belonging to the period, forming meaningful layers.
Benzer Tezler
- Halid Ziya Uşaklıgil'in hikayeleri üzerine anlatıbilimsel bir inceleme
A narratological approach to Halid Ziya Uşakligil's stories
ÖZLEM KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. YAKUP ÖZTÜRK
- Rauf Mutluay'ın eleştirmen kimliği
Critical identity of Rauf Mutluay
SENA MERVE KÖHNETARFUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAYRUNİSA TOPÇU
- Bovarist eserlerde postmodernizm: Metinlerarasılık
Posmodernism in Bovarist novels: Intertextuality
MUSTAFA TUTKU ÇETECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Batı Dilleri ve EdebiyatıBEYKOZ ÜNİVERSİTESİİletişim Tasarımı ve Göstergebilim Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FÜSÜN DENİZ ÖZDEN
- A study on Joseph Conrad's Heart of Darkness, Lord Jim and Nostromo in a new historicist perspective
Joseph Conrad'ın Deart of darkness, Lord Jim ve Nostromo romanlarının yeni tarihselcilik bağlamında incelenmesi
MEVLÜDE ZENGİN
Doktora
İngilizce
2007
İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELGİN ELBİR