Türkmen mutasavvıf şâir Azadî'nin (ö. 1173/ 1760) şiirlerinde tasavvuf
Sufism in the poems of Turkmen sufi poet, Azadi (d.1173 / 1760)
- Tez No: 729538
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM TÜRKOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Dövletmemmet Azadî, Tasavvufî Istılahlar, Türkmenistan, 18. Yüzyıl, Sufism, Dövletmemmet Azadî, Sufi Imtilahs, Turkmenistan, 18th Century
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
18. yüzyıl Türkmen mutasavvıf şâirlerinden Azadî (ö. 1173/1760), Türkmen klasik edebiyatının en önemli temsilcilerinden birisidir. Asıl adı Dövletmemmet olan Azadî, Göklen boyunun Gerkez kabilesindendir. İlim tahsiline köylerinde bulunan okulda Niyaz Salih Molla'dan alarak başlamış, daha sonra Hive'de bulunan medresede devam etmiştir. Arapça ve Farsça'yı çok iyi bilen Azadî, şairliğinin yanında, çok iyi bir âlim, filozof, eğitimci ve tabiptir. Azadî, şiirleri incelediğinde ileri düzeyde Kur'ân-ı Kerîm ve hadis-i şerif bilgisine sahip olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra şâirin, şiirlerinde tasavvufî hakikatleri ele alması onun mutasavvıflık yönünün ortaya konulması bakımından önemlidir. Azadî, şiirlerini tasavvuf hakikatlerini anlatmada bir araç olarak kullanmıştır. Şükür, nefs, tevbe, zikir, rıza, kanâat, riyâ, sabır, ihsan, halvet, gönül gibi tasavvufî kavramları şiir diliyle açıklamıştır. Azadî, Türkmen liderlerinin danışmanlığını yapmış, devlet, yurt, ulus gibi konular ile ilgili mecliste söz sahibi olmuştur. Türkmenistan'ın sosyal ve iktisadi yönden en zor zamanlarını tecrübe eden Azadî, her zaman Türkmen halkı için mücadele etmiş, onların her zaman yanlarında olmuştur. O, Türkmenlerin birlikte hareket etmeleri gerektiğini, bir Türkmen devleti kuralarak adaletli bir yönetici seçilmesini sürekli vurgulamıştır. 22 Mart 1760 günü vefat eden Azadî'nin hem nasihatname hem de siyasetname özelliği taşıyan“Vagz-ı Azad”isimli eseri şairliğinin ve âlimliğinin en güzel kanıtıdır. Azadî'nin bu eserinden başka“Hekayat-ı Cabir Ensar”,“Behiştnama”, adında eserleri mevcuttur. Bunların yanında namaz ibadetinin önemini ve İslam dininin kurallarını anlattığı mesnevîsi, murabbâları, rubâileri ve birkaç da gazeli vardır. Bu eserlerde Azadî, tasavvuf düşüncesini kendine özgü bir şekilde işlemiştir.
Özet (Çeviri)
Azadi (d. 1173/ 1760), one of the 18th century Turkmen sufi poets, is one of the most important representatives of Turkmen classical literature. Azadi, whose real name is Dövletmemmet, is from the Gerkez phratry of the Göklen tribe. He initiated his education from Niyaz Salih Molla at the school in their village, and then continued at the madrasah in Hive. Azadi, who knows Arabic and Persian very well, is a very good scholar, philosopher, educator and physician besides his poetry. When his poems are examined, it is seen that he has advanced knowledge of the Qur'an and hadith. His poems also have a mystic aspect. He used his poems as a tool to explain the truths of mysticism. He explained mystical concepts such as gratitude, desire, repentance, dhikr, consent, opinion, hypocrisy, patience, beneficence, seclusion, and heart through the language of poetry. At the same time, he was the advisor of the Turkmen leaders and had a say in the parliament on issues such as the state, homeland and nation. Azadi, who experienced the most difficult times of Turkmenistan in terms of social and economic aspects, always fought for the Turkmen people and always been by their side. He constantly emphasized that Turkmens should act together and that a just ruler should be chosen by establishing a Turkmen state. The work of Azadî, who died on March 22, 1760, named“Vagz-ı Azad”, which had the characteristics of both an advice and a policy book, is the best proof of his poetry and scholarship. In addition to this work of Azadî, there are other works called“Hekayat-ı Cabir Ensar”and“Behiştnama”. Moreover, there are masnavi, murabbas, rubais and a few ghazals, in which the importance of prayer and the rules of the Islamic religion are explained. In these works, Azadi handled the Sufi thought in his own unique way.
Benzer Tezler
- Ahmed Fâik'in Türkçe Mem u Zîn mesnevîsinin incelenmesi ve Fuzûlî'nin Leylâ vü Mecnûn mesnevîsiyle mukayesesi (Metin-İnceleme-Mukayese)
The analyzing of Mem u Zîn mesnevî work of Ahmet Fâik and compression with Leylâ vü Mecnûn work of Fuzûlî.
EYYÜP AZLAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET NUR DOĞAN
- Ledün-Nȃme [inceleme- metin (1b-57a varakları arası)- dizin- tıpkıbasım]
Ledün-Nȃme [Analysis- text (1b-57a between pages)- index- facsimile]
ÖZGE KESİKBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUNCAY BÖLER
- Hacı Bektâş Velî'nin eserlerinde tasavvufi kavramların değerlendirilmesi
Evalvation of sufistic copcepts in the works of Hacı Bektâş Veli
SIDIKA ÇANAKÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVİM ARSLAN
- Kerküklü Tabiboğlu Divanı
Divan of Tabiboglu from Kerkuk
AYŞE KÜBRA BEKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMADAN DOĞAN
- Mecdüddin İshak'ın Türkiye Selçuklu Devleti'nin kültürel hayatına etkisi
The influence of Mecdüddin Ishak on the cultural life of the Seljuk State of Turkey
FARUK YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihEskişehir Osmangazi Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN HÜSEYİN ADALIOĞLU