Türk halı ve düz dokumalarında kullanılan sembolik motifler ve kültürel kökenleri
Symbolic motifs used in turkish carpet and rug weaving art and their cultural origins
- Tez No: 730582
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA GÜLAY MİRZAOĞLU SIVACI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Halk Bilimi (Folklor), Crafts, Fine Arts, Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 395
Özet
Motifler doğdukları toplumda sözsüz iletişim unsurlarıdır. Bir toplumun değer yargılarına, inançlarına, gelenek ve göreneklerine dair düşünce yapısının soyutlaştırılmasıyla yaratılan bu semboller özellikle maddi kültür unsurları üzerinde kullanılarak, eserlere kimlik kazandırmıştır. Dokuma sanatı da zengin motif ve kompozisyon örnekleri ile Türk kültür kodlarını içinde barındıran geleneksel el sanatlarımızdandır. Kadim bir geçmişe sahip Türk dokuma sanatı, kaynağını Orta Asya' dan alarak, değişen zaman ve coğrafyalarda teknik ve estetik olarak zenginleşmiş, günümüz Türk dünyasına ortak bir miras olarak ulaşmıştır. Bu çalışmada Anadolu geleneksel halı ve düz dokuma yaygılarında yer alan motiflerin kültürel köken ve kaynakları araştırılırken; yazılı, sözlü ve maddi kültür öğeleri ile birlikte değerlendirilip, disiplinler arası bir yaklaşım sergilenmiştir. Bu doğrultuda hazırlanan çalışmamızın ilk bölümünde sembol diline ait terminoloji ele alınmıştır. Ayrıca Türk düşünce yapısını oluşturan temel unsurlar olan din, mitoloji, dünyayı algılama, halk inanışları çevresinde gelişen gelenek, göreneklerle beslenen, göçler, savaş ve de ticaretle etkisini genişleten sembollerin izleri sürülmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde Türk halı ve düz dokuma yaygılarının tanım, tasnif, tarih konuları ele alınarak günümüzdeki icra ortamı ve icracıların durumuna yer verilmiştir. Üçüncü bölümde örneklem olarak seçilen yörelerde yaşayan halı ve düz dokuma kültürüne değinilmiştir. Bu yörelerimize ait halı ve düz dokumalardan birer örnek, motif çizimleri ile birlikte Ekler başlığı altında verilmiştir. Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde, Türk halı ve düz dokuma yaygılarında sıklıkla görülen motifler sınıflandırılarak, bu motiflerin sanata ve folklorumuza yansıyan iz düşümlerine yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Motifs are nonverbal communication elements in the society in which they were born. These symbols, which were created by abstracting the mentality of a society's value judgments, beliefs, traditions, and customs, were used especially on material cultural elements and gave identity to the works. It is one of our traditional handicrafts that contains rich symbolic motifs and composition examples and Turkish cultural codes in weaving art. The Turkish art of weaving, which has an ancient history, has taken its source from Central Asia, enriched technically and aesthetically in changing times and geographies, and has reached today's Turkish world as a common heritage. In this study, while investigating the cultural origins and sources of the motifs in Anatolian traditional carpets and flat weavings; evaluated together with written, oral, and material cultural elements, an interdisciplinary approach was displayed. In the first part of our study prepared in this direction, the terminology of the symbol language is discussed. In addition, it has been tried to trace the symbols that are fed by religion, mythology, perception of the World, and traditions that develop around folk beliefs, which are the main elements that make up the Turkish mentality, and that expand their influence with migrations, war or trade. In the second part, the definition, classification, and history of Turkish carpets and rugs are discussed, and the current performance environment and the situation of the performers are given. In the third chapter, the carpet and rug culture living in the regions selected as the sample is mentioned. An example of carpets and plain weavings belonging to these regions, together with motif drawings, are given under the title of Appendices. In the fourth and last part of the study, motifs that are frequently seen in Turkish carpets and flat weaving mats are classified and their reflections on art and our folklore are included.
Benzer Tezler
- Doğu Karadeniz bölgesi dokumaları
Eastern Black Sea region weaves
KEZİBAN SELÇUK
Doktora
Türkçe
2020
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN YURTTAŞ
- Nahcıvan devlet halı müzesinde bulunan halı kilim ve düz dokumalar
Carpet, woven matting and plain weavin at the carpet museum of Nahcivan government
KEZİBAN SELÇUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. TAHSİN PARLAK
- Adıyaman ve çevresinde tekstil ürünü el sanatları
Textile products and hand arts in Adıyaman region
ESRA FİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. FİKRİ SALMAN
- Geleneksel keçe uygulayımı ile özgün hediyelik ve turistik eşya tasarımları
Unique gift and touristic goods desins with traditional felt application
TUĞBA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
El SanatlarıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SEMA ETİKAN
- Çanakkale Yenice yöresi dokumaları
The weaving of Çanakka Yenice region
COŞKUN YANAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN UYSAL