Covıd-19 döneminde psikiyatri kliniğine başvuran kişilerin psikolojik sıkıntı düzeyleri ile riskli sağlık davranışlarını açıklamaya yönelik kapsamlı bir sosyal bilişsel model geliştirme: Stres, risk algısı, başa çıkma, belirsizliğe tahammülsüzlük, önlemlere yönelik tutum, sosyal güven, yakın çevrenin etkisi, medyaya maruz kalma ve duygular
Testing of a comprehensive social cognitive model to explain psychological distress level and risky health behavior of people who applied to a psychiatric clinic during covid-19: Stress, risk perception, coping, intolerance of uncertainty, attitude toward precautions, social trust, influence of close environment, exposure to media and emotions
- Tez No: 756773
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZDEN YALÇINKAYA ALKAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Bu araştırma ile ilk olarak COVID-19 pandemi sürecinde psikoloğa/psikiyatriye başvuran kişilerin psikolojik sıkıntı düzeylerini ve riskli sağlık davranışlarını değerlendirmek ve bunlarla ilişkili olabilecek bilişsel, sosyal ve duygusal faktörleri belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde temel olarak bireylerin önlemlere uyum ile psikolojik sıkıntı düzeylerini açıklamaya yönelik kapsamlı sosyal bilişsel bir model test edilmiştir. Çalışmanın hedefleri doğrultusunda öncelikli olarak bireylerin COVID-19 stres düzeyini geniş kapsamda değerlendirmek amacıyla COVID-19 Stresörlerine Maruziyet ve Stres Tepkisi Ölçeği Türkçe uyarlama, geçerlik-güvenirlik çalışması yapılmıştır. Gerçekleştirilen analizler ile birlikte ölçeğin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın ana kısmında değişkenler arasındaki ilişkileri ele almak amacıyla korelasyon ve regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Duygusal tepkilerin aracılık rolünü değerlendirmek amacıyla aracılık analizi yürütülmüştür. Yapısal eşitlik modellemesiyle psikolojik sıkıntı ile önlemlere uyumu açıklamaya yönelik önerilen sosyal bilişsel model test edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda elde edilen modelde bilişsel faktörlerden COVID-19 stres düzeyi ve belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyi ile olumsuz duyguların psikolojik sıkıntı düzeyini doğrudan etkilediği görülmüştür. Çalışmada sosyal faktörler olarak ele alınan yakın çevrenin endişe düzeyi, medyaya maruz kalma ve sosyal güven düzeyi ile psikolojik sıkıntı düzeyi arasındaki ilişkilerde olumsuz duyguların aracılık etkilerinin anlamlı olduğu belirlenmiştir. Önlemlere uyum incelendiğinde ise bilişsel faktörlerden risk algısının, önlemlere yönelik olumlu tutumun, işlevsel baş etme stratejileri kullanımının; sosyal faktörlerden sosyal güven ve medyaya maruz kalma düzeyinin önlemlere uyumu doğrudan etkilediği saptanmıştır. Tüm bunlarla birlikte, önerilen sosyal bilişsel model iyi uyum göstermiştir. Sonuç olarak, bilişsel, sosyal ve duygusal faktörler COVID-19 pandemi sürecinde psikiyatri kliniğine başvuran kişilerin psikolojik sıkıntı düzeyleri ile riskli sağlık davranışlarını belirlemede önemli bir etkiye sahiptir. Çalışmanın sonuçları ilgili alanyazın kapsamında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, it was aimed to evaluate the psychological distress level and risky health behaviors of people who consulted psychiatric clinics during the COVID-19 pandemic process and to examine social, cognitive and emotional factors related to them. Also, it was aimed to test a comprehensive social cognitive model explaining psychological distress and compliance with precautions. In line with the objectives of the study, firstly a Turkish adaptation, validity and reliability study of COVID-19 Stressors Scale was conducted. The results indicate that the Turkish form of the scale is reliable and valid. In the main study, correlation and regression analyses to examine relationships between the variables and mediation analysis to evaluate mediating role of affective responses were conducted. The proposed model was tested with structural equation modeling. The results showed that COVID-19 stress level and intolerance of uncertainty as cognitive factors and negative affect have a significant direct effect on psychological distress level. The mediating effects of negative affect in the relationships between family members and friends' levels of worry, social trust and media exposure as social factors and psychological distress are significant. Considering compliance with COVID-19 precautions, risk perception, positive attitude to precautions, functional coping strategies as cognitive factors, social trust and media exposure as social factors have a significant direct effect on compliance with precautions. In line with these results, the proposed model fits well. As a result, social, cognitive and emotional factors have an important effect on determining psychological distress level and risky health behaviors. The results of the study were discussed within the scope of the literature.
Benzer Tezler
- COVİD-19 pandemi öncesi ve COVİD-19 pandemi sonrası Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesinde kanser tanılı hastaların yakınlarında yaygın anksiyete düzeylerinin kıyaslanması
Comparison of generalised anxiety levels in the relatives of patients diagnosed with cancer at Akdeniz University Faculty of Medicine before and after the COVID-19 pandemic
BİLAL SEPET
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Aile HekimliğiAkdeniz ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELAHAT AKDENİZ
- İnflamatuar bağırsak hastalığı tanısıyla takip edilen çocukların COVİD-19 pandemisi sürecinde geliştirdikleri duygu-durum değişikliği ve uyku bozukluklarının değerlendirilmesi
Evaluation of mood changes and sleep disorders developed BY children followed up with the diagnosis of inflammatory bowel disease during the COVİD-19 pandemic
OZAN HİRA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADIK SAMİ HATİPOĞLU
- COVİD-19 pandemisinin üreme çağındaki kadınların cinsel ve üreme sağlığı üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the impact of the COVİD-19 pandemic on the sexual and reproductive health of women of reproductive age
HASAN BEDRİ AYDIN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Kadın Hastalıkları ve DoğumSağlık Bilimleri ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEYZA NUR İNCESU ÇİNTESUN
- COVID-19 salgını öncesi ve sonrasında bir psikiyatri kliniğinde yatırılarak tedavi edilen hastaların tanı ve tedavi süreçlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of diagnosis and treatment processes of patients hospitalized and treated in a psychiatric clinic before and after the COVID-19 pandemic
FURKAN DEMİRCAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriEskişehir Osmangazi ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERDİ KÖŞGER
- COVİD-19 hastalarına bakım veren hemşirelerde merhamet yorgunluğunu etkileyen bazı değişkenlerin incelenmesi
An investigation of some variables affecting compassion fatigue in nurses caring for COVID-19 patients
TALİP GÜRAY ATAGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HemşirelikEge ÜniversitesiPsikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERAP YILDIRIM