Geri Dön

Cedidizmin sosyoekonomik etkileri

Socioeconomic effects of jadidism

PDF İndir

  1. Tez No: 760737
  2. Yazar: ASLI İŞBİLİR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET DİKKAYA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Ekonomi, Tarih, Economics, History
  6. Anahtar Kelimeler: Cedidizm, İsmail Gaspıralı, Rusya Türkleri, gelişme, aydınlanma
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 241

Özet

20. yüzyılın başları sosyoekonomik açıdan dünya genelinde dengelerin değiştiği bir dönem olarak kabul edilir. Teknik ve bilimsel ilerlemeyle özdeşleştirilen bu süreç aynı zamanda toplumların düşünce hayatında birtakım değişimler ortaya çıkarmıştır. Teknik ilerlemenin gerisinde kalan ve ülkeler arasında artan rekabetin doğurduğu sömürgecilik sürecin gerisinde kalan ülkelerde aydın kesimler arasında çıkış yolları arama fikrini yaratmıştır. Batı'da yaşanan gelişmeler karşısında eski konumunu kaybeden ve gerilemeye başlayan Türk Dünyasında içinde bulunulan durum karşısında bazı aydınlar öncülüğünde fikri uyanış hareketlerinin ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu hareketler içerisinde şüphesiz en önemlilerden birisi, günümüz sorunlarına dahi ışık tutabilecek güce sahip olan Ceditçiliktir. Ceditçilik hareketi ya da bir başka ifade ile Cedidizm, 19. yüzyılda Rusya Türkleri arasında ortaya çıkmıştır. İsmail Gaspıralı'nın da önemli katkılar sunduğu geri kalmışlığa karşı çözüm yolları arayan ve halkın uyanışını esas alan bir aydınlanma hareketidir. Eğitim ve kültür sahasında başlayan faaliyetler kısa süre içerisinde iktisadi ve siyasi alanlarda da kendini göstermiş ve Ceditçilik sosyoekonomik bir boyut kazanmıştır. Öte yandan İsmail Gaspıralı'nın Dilde, Fikirde, İşte Birlik ülküsü doğrultusunda Türk Dünyasında birliği hedefleyen bir çizgiye sahip olmuştur. İsmail Gaspıralı'nın Tercüman Gazetesi ve Usul-ü Cedit okullarıyla birlikte Rusya Türkleri içerisinde birçok aydın bu süreci desteklemiş ve bu yenileşme bir aydınlanma hareketine dönüşmüştür. Bu hareketin en önemli amacı sosyoekonomik gelişme olmuştur. Ceditçiliğin sunduğu gelişme fikri yalnızca iktisadi göstergelerde maddi iyileşmeyi hedeflememiş toplumun manevi olarak da gelişmesini amaçlamıştır. Bu doğrultuda kadın hakları gibi günümüzde halâ tartışmaların devam ettiği sorunları gelişme ekseninde ele almışlardır. Ayrıca Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin kuruluşuna kadar büyük etkiler yaratmış ve başarılı sayılacak adımlar atılmıştır. Bu tezin amacı, 19. yüzyılın sonlarında Rusya Türklerinde ortaya çıkan Ceditçilik fikrinin İsmail Gaspıralı ekseninde iktisadi yönlerini ve 19. yüzyılın sonundan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kuruluşuna kadar geçen süreçteki sosyoekonomik etkilerini ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla ayrıca Ceditçi düşüncenin Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş aşamasında ve bağımsızlık sonrası dönemde Türk Cumhuriyetleri arasındaki ilişkilere etkileri ele alınacaktır. Bunun için Ceditçi düşünürlerin kaleme aldığı eserler analiz edilecek ve faaliyetler irdelenecektir. Ceditçi düşüncenin, sosyoekonomik gelişmeyle birlikte Türk Dünyasında birlik idealine de sahip olduğu görülmektedir. Bu ideal İsmail Gaspıralı'nın“Dilde, Fikirde, vi İşte Birlik”şuuruyla gelişmiştir. Çarlık Rusya'da 1905 İhtilali'nin yarattığı atmosferde bu hususta birtakım başarılara imza atılmış olsa da SSCB döneminde birlik ideali doğrultusunda faaliyetler mümkün olmamıştır. Ancak SSCB'nin dağılmasıyla birlikte bağımsız Türk Cumhuriyetleri arasında“Zirveler Süreci”ile birlik için önemli adımlar atılmış ve Türk Devletleri Teşkilatı kurulmuştur. Bu teşkilatın kurulması tarihi bir adım olmakla beraber, günümüzde İsmail Gaspıralı'nın çerçevesini çizdiği birlik fikrinin oldukça gerisindedir.

Özet (Çeviri)

The beginning of the 20th century is a period in which the socio-economic balances changed throughout the world. This process, which is identified with technical and scientific progress, has also revealed some changes in the thought life of societies. It created the idea of seeking out ways among the intelligentsia in countries that lagged the technical progress and lagging the colonialism process caused by the increasing competition between countries. It is known that intellectual awakening movements emerged under the leadership of some intellectuals in the face of the current situation in the Turkish World, which lost its former position and started to decline in the face of the developments in the West. Undoubtedly, one of the most important of these movements is Jadidism, which has the power to shed light on even today's problems. Jadidism movement, or in other words Jadidism, emerged among the Russian Turks in the 19th century. It is an enlightenment movement that seeks solutions against underdevelopment and is based on the awakening of the people, to which Ismail Gaspirali also made important contributions. The actions that started in the field of education and culture soon showed themselves in the economic and political field and Jadidism gained a socio-economic dimension. On the other hand, in line with İsmail Gaspirali's ideal of Unity in Language, Idea and Action, it also had a line aiming at unity in the Turkish World. Along with Ismail Gaspirali's Tercüman Newspaper and Usul-ü Cedit schools, many intellectuals among Russian Turks supported this process and this innovation turned into an enlightenment movement. With the effect of the innovation movement initiated by İsmail Gaspıralı with the Tercüman Newspaper and the New Method Schools, many intellectuals among the Russian Turks supported this process and this innovation turned into an enlightenment movement. The most important aim of this movement was economic development. The idea of development offered by Jadidism not only aimed at material improvement in economic indicators, but also aimed at the spiritual development of society. In this direction, they discussed the issues that are still under discussion, such as women's rights, on the axis of development. In addition, in this regard, it had great effects and successful steps were taken until the establishment of the Union of Soviet Socialist Republics. The aim of this thesis is to reveal the economic aspects of the idea of Jadidism, which emerged in the Russian Turks at the end of the 19th century, on the axis of İsmail Gaspıralı, and its socioeconomic effects in the process from the end of the 19th century to the establishment of the Union of Soviet Socialist Republics. In addition, in the context of this purpose, the effects of Jadidist thought on the relations between the viii Turkic Republics in the establishment phase of the Republic of Turkey and in the postindependence period will be discussed. For this purpose, the works written by Jadidist thinkers will be analyzed and the activities will be examined. It is seen that the Jadidist thought has the ideal of unity in the Turkish World together with the socio-economic development. This ideal has developed with İsmail Gaspirali's consciousness of“Unity in Language, Idea and Action”. Although some successes were achieved in this regard in the atmosphere created by the 1905 Revolution in Tsarist Russia, activities in line with the ideal of unity were not possible during the Soviet Union period. However, with the disintegration of the Soviet Union, important steps were taken for unity between the independent Turkic Republics with the“Summits Process”and the Organization of Turkish States was established at the end of this process. Although the establishment of this organization is a historical step, it is seen that today it is far behind the idea of unity drawn by Ismail Gaspirali. Keyword: Jadidism, Russian Turks, Ismail Gaspirali, development, enlightenment

Benzer Tezler

  1. Tez No

    953873

    Cedidizm fikrinin ortaya çıkışı ve Orta Asya'da yayılışı

    The emergence of the idea of Jadidism in the spread in Central Asia

    İLKER ŞENEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    TarihKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Tarih Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ROZA ABDIKULOVA

  2. Tez No

    581705

    Çolpan'ın Yarkınay adlı piyesi (İnceleme - metin)

    Colpan's play Yarqınay (Research - text)

    HAMZA ÖZTÜRKCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Sahne ve Görüntü SanatlarıAtatürk Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN BAYDEMİR

  3. Tez No

    600149

    Özbek cedit edebiyatında hacı muin ve tiyatro eserleri

    Haci muin and theater works in Uzbek jadid literature

    DERLİHAN BORA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN BAYDEMİR

  4. Tez No

    817252

    Cedit dönemi Kazan-Tatar tiyatrosu ve Galiesgar Kamal'ın piyesleri (Çeviri-inceleme)

    The Kazan Tatar theater and the plays of GaliesgarKamal in the age of Jadid

    ALİ YOLDAŞ KAHRAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DilbilimMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATMA ŞAHAN GÜNEY

  5. Tez No

    81458

    Abdulhaluk Uygur'un şiirlerinin dili

    The Language of Abdulhaluk Uygur's poetries

    MINARA ALIYEVA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Türk Dili ve EdebiyatıEge Üniversitesi

    Türk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ALİMCAN İNAYET

Geri Dön