Yörük/Türkmen kültüründe Şamanizm etkilerinin sahne göstergeleri bağlamında yorumu ve bir uygulama
Yuruk/Turkmen interpretation of the effects of Shamanism in the nomadic culture by the semiotic analysis of scene and a practice
- Tez No: 775150
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜREL EZİCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Yörük-Türkmen, kültür, şamanizm, efsane, Sarıkız, performans, Yuruk-Turkmen, culture, Shamanism, legend, Sarıkız, performance
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tiyatro Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 233
Özet
Şamanizm, Orta Asya'dan Anadolu'ya gelen konargöçer Yörük-Türkmen topluluklarda izlerine hala rastladığımız; Anadolu dışındaki birçok coğrafya ve kültürde de hala geniş ölçüde izleri görülen eski bir inanış biçimidir. Bu izler günümüzde konargöçer toplulukların kültüründe vegünlük yaşamında, ritüellerden, geleneklerden göreneklere, efsanelerden, destanlara, musikiye, el sanatlarına, doğal ilaçlardan şifalandırma yöntemlerine kadar ortak birçok benzerlik göstermektedir. Bu sanat çalışmasının temel amacı, Balıkesir-Edremit Körfez'i ve Kazdağı (İda Dağı) yöresi Yörük-Türkmen topluluklarda şamanist ögeleri bulmak, etkileşim noktalarını belirlemek ve benzerliklerini saptamaktır. Elde edilen göstergelerin yöreye ait Sarıkız Efsanesi'ni konu alan, araştırma- yorum-uygulama süreciyle paralel olarak Türel Ezici tarafından yazılan“İda'nın Azizesi Sarıkız'ın Hikayesi...”adlı orijinal metnin sahne performansıyla somutlanmasıdır. Metnin sahne uygulamasında çevre düzeni şaman ritüelinin Yörük-Türkmen kültüründe ve günlük yaşamında karşılığı olan gösterenler ile kurulmuştur. Uygulamanın dramaturgi ve reji yöntemi hikaye/destan anlatıcılığının teknik ve estetik özellikleri gözetilerek açık biçim, göstermeci üslup üzerinden oluşturulmuştur. Sahnelemede oyunculuk biçemi, oyuncuların bireysel ve toplu doğaçlamalarıyla elde edilerek, şamanın ses, söz, hareket kullanımının otantik hikaye/destan anlatıcılığındaki karşılıkları belirlenmiştir. Bu veriler ışığında Yörük-Türkmen kültüründe söz, ses, beden, hareket düzleminde şamanik yorum ve ifadenin olanakları araştırılmış, benzerlikler tespit edilerek şamanik göstergelerden oluşan bir sahne performansına ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Shamanism is an ancient form of belief that we can still find traces of in the nomadic Yuruk/Turkmen communities who came to Anatolia from Central Asia; and whose traces are still widely seen in many geographies and cultures outside of Anatolia. These traces show many similarities in the culture and daily life of nomadic communities today, from rituals, traditions to customs, legends, epics, music, handicrafts, natural remedies and healing methods. The main purpose of this art project to find shamanistic elements in the Yuruk/Turkmen communities of Balıkesir-Edremit Bay and Kazdağı (Mountain of Ida) regions, to discover their interaction points and to determine their similarities. It is the concretization of the original text titled“The Story of Sarıkız, the Saint of Ida...”written by Türel Ezici in parallel with the research-interpretation-implementation process, which is about the Sarıkız Legend of the region. In the stage application of the text, the environmental plan was established with the signifiers that correspond to the shaman ritual in the Yuruk-Turkmen culture and daily life. The dramaturgy and directorial method of the application was formed through the tectonic style and demonstrative acting style, considering the technical and aesthetic features of story/epic narration. The style of acting in staging was obtained by the individual and collective improvisations of the actors, and the equivalents of the Shaman's use of voice, word and movement in authentic story/epic narration were determined. In the light of these data, the possibilities of shamanic interpretation and expression in terms of word, voice, body, movement in the Yuruk-Turkmen culture were investigated, similarities were determined and a stage performance consisting of shamanic indicators was reached.
Benzer Tezler
- Eski Türk inancı Şamanizm'de atın yeri ve önemi
The place and importance of the horse in ancient Turkish belief Shamanism
YASİN MEHMET SAYLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKER TÜRKMEN
- Okul öncesi eğitim çağında konargöçer yörük Türkmen çocukların gelişimsel ve eğitimsel refahlarının ekokültürel teori bakış açısıyla incelenmesi
Analysing developmental and educational well-being of nomadic yuruk Turkmen children at the pre-school education age from an ecocultural theory perspective
MUSTAFA KALE
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiOkul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DURMUŞ ASLAN
- Teke yöresi Yörük Türkmen müzik kültüründe yerel çok seslilik özellikleri
Autentic polyphonic properties of Yoruk Turkman music culture in Teke region (Southwest Anatolia)
SİNAN AYYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
DOÇ. EROL PARLAK
- Teke yöresi müzik kültüründe İki telli Kozağaç curası
The Two-stringed Kozağaç cura in the musical culture of the Teke region
ERDAL ULUDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ÇETİN KÖRÜKÇÜ
ÖĞR. GÖR. YÜCEL PAŞMAKÇI
- Bursa'da yaşayan sosyal gruplar arasındaki toplumsal cinsiyet algısı üzerine bir inceleme
An examination of the perception of gender among the social groups living in Bursa
BURCU KAYA ÇAKI
Doktora
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Bursa Uludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA TAŞ