Me'âni'l-Kur'ân eser geleneğinde dil-kıraat ilişkisi
Relation of language and recitation in Me'âni al-Qur'an tradition
- Tez No: 785983
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ŞİRİN ÇINAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Din, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Religion, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 291
Özet
Dil ve Kıraat, birbirinden bağımsız olarak üzerinde çokça çalışılan konulardandır. Gerek Arap dünyasında gerekse ülkemizde her iki alanda müstakil çalışmalar yapılmıştır. Ancak kıraatler ile dilin etkileşimi hakkında ülkemizde kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada dilin kelime yapısı, söz dizimi ve mana zenginlikleri düzeyleri ile kıraatler arasındaki ilişki, me'âni'l-Kur'ân eserleri bağlamında ele alınmıştır. Tez, giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın genel hatları çizilmiş, amacı ve takip edilen yöntem hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde me'âni'l-Kur'ân eser geleneğinin tarihçesi, günümüze ulaşan me'ânî yazarlarının eserlerinin kısaca tanıtımından bahsedilmiştir. Ayrıca kıraatlerin dil kuralları için dayanak gösterilmesi ve kıraatlerin sıhhati için belirlenen kriterlerden birinde“Arap gramer vecihlerinden birine uygun olma”şartının yer alması, kıraat olgusunu da ele almayı gerekli kılmıştır. Genel hatları belirlenen me'ânî eserlerinde sarf ilmine dair kıraat farklılıkları ikinci bölümde işlenmiştir. Bu bölümde kelime yapısı merkezli rivayet edilen kıraatlerde, sülâsî mücerred ve mezîd bablarındaki değişim, kelime tür farklılıkları, anlama yönelik sîga ihtilafı gibi konular üzerinden kıraatler ile sarf ilminin arasındaki ilişki incelenmiş, elde edilen bulgular bölüm sonunda irdelenerek sarf-kıraat ilişkisi ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde dil kurallarının oluşumunda önemli payı olan kıraatler tespit edilerek kıraatlerin nahiv ilmi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu itibarla kıraatlerin temel kaynak olarak belirlenmesi ve buna dayanarak dilde ekolleşme sürecine girilmesi, kıraatlerin nahiv üzerindeki etkisinin boyutunu göstermiştir. Öte yandan nahvin kıraatler açısından önemine temas edilerek nahiv kıraat ilişkisinde nahvin etken olup olmadığı tartışılmıştır. Nahiv kıraat ilişkisinde dilcilerin kıraatlere yaklaşım tarzının ve Mushaf hattına riayet derecesinin kilit rol oynadığı tespit edilmiştir. Dördüncü bölümde ise belâgat ile ilgili kıraatler üzerinde durulmuştur. Tespiti zor olan bu kıraatlerin mana üzerindeki etkisine, dilcilerin yorumlarına yer verilerek aralarındaki ilişkinin boyutu incelenmiştir. Dilin çeşitli düzeylerinde ele alınan kıraatlerin, dil kurallarının vazedilme sürecinde kimi zaman temel belirleyici, kimi zaman destekleyici olduğu kimi zaman da bilinen kuralları genişletilmesine olanak sağladığı görülmüştür. Kelime yapısına ait kıraatlerin daha sonraları disiplin haline gelecek sarf ilmini karışıklıktan kurtarmada büyük payının olduğu ortaya çıkmıştır. İlk dönem dilcilerin kıraatlere bakış açılarının ve yaptıkları yorumların tefsir faaliyetlerine katkı sunduğu ve mana zenginliğini sağlayarak belâgat alanında etkili olduğu anlaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Language and Recitation are the subjects independent of each other on which many studies have been carried out. Independent studies have been conducted on both fields not only in Arab world but also in our country. Yet, no comprehensive study has been done in our country about recitations and interaction of language. In this study, the word structure, syntax and meaning richness of language together with their levels and relations between recitations were investigated in terms of meaning of Qur'an. This dissertation consists of an introduction and four parts. In introduction part, the general lines of the study are drawn; and information about the aim of the study and the method followed is given. In the first part, the history of meaning of Qur'anic work tradition, short introduction of the works of me'ânî writers that have reached today are mentioned. In addition, showing recitations as the bases for language rules and a condition that“It should be compatible with one of the features of Arab grammar”should take place in one of the criteria determined for health of recitations have made necessary to study phenomena of recitation. In the me'ânî works whose general lines are determined, recitation differences about grammar science are discussed in the second part. In this part, in the narrated word structure origin recitations, the relation between recitations and grammar science is examined through the subjects such as the change in sülâsî (triple) abstract and mezîd headings, word type differences, sîga controversy for meaning; and the results obtained are discussed in the end of this part, hence the relation between grammar and recitation is established. In the third part, determining the recitations having significant share in formation of language rules, the effects of recitations of syntax science are investigated. For this reason, determination the recitations as basic sources and relying on this, entering schooling process in language have showed the size of effect of syntax on recitation. On the other hand, mentioning about the importance of syntax in terms of recitations has been discussed whether syntax is effective in syntax-recitation relation. It was determined that linguists' style to approach to recitations and complying with inscription of Mushaf (Qur'an) played a critical role in syntax-recitation relation. Giving place to the effect of these recitations findings of which are hard on meaning and commentaries of linguists, the size of the relation between them has been examined. It was seen that the recitations studied at various language levels were sometimes basic determiner, sometimes supporter, sometimes they provided opportunities that the known rules are enlarged in the process of expression of the language rules. It was revealed that recitations belonging to the word structure had great share in saving grammar science from mixture, which would later become a discipline. It was understood that the perspectives and interpretations of the first period linguists contributed to the exegesis (tafsir) activities and were effective in the field of recitation by providing the richness of meaning.
Benzer Tezler
- Ebüssuûd tefsirinde temel kaynaklar ve özgünlük: Meânînin kasr konusu örneğinde bir inceleme
Main sources and originality in Abussuud's tafsir: An analysis on the topic of qasr in ma'ani
KÜBRA ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ALTUNDAĞ
- Zemahşerī'nin El-Keşşāf'ı İzinde İlk Tefsir: Tabersī'nin Cevāmi´ū'l-Cāmi´i
The First Tafsir On The Trail of Zamakhsharī's Al-Kashshāf: Tabarsī's Jawāmi´ū al-Jāmi´
HARUN BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ KARATAŞ
- El-'Ukberî ve et-Tibyân fî İ'râbi'l-Kur'ân adlı eserindeki gramere dâir görüşleri
Al-'Ukberî and His wievs on grammer in his book named At-Tibyân Fî İ'râbi'l-Qur'ân
İBRAHİM EKİCİ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLYAS KARSLI
- Te'vîlâtü'l-Kur'ân bağlamında Mâtürîdî'de hadis yorumu (Kelâmî hadisler örneği)
Maturidi's hadith comment in the context of Ta'wilât Al-Qur'an (In the example of kalami hadiths)
FATİH MUHAMMET YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EKREM YÜCEL
- Bâkûlî'nin Cevâhiru'l-Kur'ân adlı eserinin nahiv ilmi açısından incelenmesi (edatlar ve isimler)
An analysis of Bâkûlî's 'Cevâhi̇ru'l–Kur'ân' in terms of the science of syntax (prepositions and nouns)
MEHMET KAYAR
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET NAFİ ARSLAN