Geri Dön

Farklı ağır oksitler ile katkılandırılmış B2O3-TeO2 cam sisteminin yapısal, optik ve radyasyon soğurma özelliklerinin incelenmesi

Investigation of structural, optical and radiation attenuation properties of B2O3-TeO2 glass system doped with different heavy oxides

PDF İndir

  1. Tez No: 791675
  2. Yazar: RECEP KURTULUŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. TANER KAVAS
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Metalurji Mühendisliği, Seramik Mühendisliği, Metallurgical Engineering, Ceramic Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Malzeme Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 231

Özet

Bu araştırmada, radyasyon zırhlama uygulamalarında kullanılmak üzere farklı ağır oksitler ile katkılandırılmış borotellürit cam sistemi çalışıldı. Bu amaçla, öncelikle, xB2O3- (100-x) TeO2, x: molce %0, 5, 10, 15, 20, 25 ve 30; sonrasında, yBi2O3- [(100-y) ((xB2O3- (100-x) TeO2))], y: molce %0, 5, 10, 12.5, 15, 17.5, 20 ve 25; son olarak ise, (100-z) [yBi2O3- ((100-y) (xB2O3- (100-x) TeO2))]- zHMO, z: molce %5 ve HMO: Gd2O3, Ta2O5, Nb2O5, La2O3, Sm2O3, cam sistemleri ikili, üçlü ve dörtlü olarak tasarlandı. BT (BT5 ile BT30 arası), BT20-Bi (BT20-Bi0 ile BT20-Bi25 arası) ve BT20Bi10-HMO (BT20Bi10-Gd5 ile BT20Bi10-W5 arası) kodlu cam serileri, sırasıyla, tartım, karıştırma, eritiş, şekillendirme ve tavlama süreçleri neticesinde başarıyla sentezlendi. Sentezlenen cam serileri, malzeme karakterizasyonu ve radyasyon zırhlama kabiliyeti açılarından birtakım analizlere tabi tutuldu. Böylelikle de fiziksel, yapısal, ısıl, optik ve radyasyon soğurma özellikleri ortaya çıkarıldı. Fiziksel özellikler çerçevesinde, yoğunluk değerlerinin 4.6504 ile 5.5541 g.cm-3 arasında değişkenlik gösterdiği, bununla beraber, artan ağır oksit ilavesiyle yoğunluğun da artırılabilir olduğu görüldü. Yapısal özellikler bakımından, BT serilerinin tümü ile BT20Bi5, BT20Bi10, BT20-Bi12.5, BT20Bi10-Ta5 ve BT20Bi10-La5 numuneleri amorf yapı sergilerken, diğerlerinde kristal faz oluşumları tespit edildi. Ayrıca, bağ yapıları ve titreşim modları irdelenerek, temelde, B-O, B-O-B, Te-O, Te-O-Te, O-Te-O ve Bi-O bağları bulundu. Isıl özellikler açısından BT serileri özelinde yapılan çalışmalarda, camsı geçiş noktası, farklı ısıtma hızlarına bağlı olarak değişkenlik gösterirken, genel olarak 321 ile 348 ⁰C arasında değiştiği görüldü. Ek olarak, kristalizasyon kinetiği çalışmaları yapılarak Ozawa, Kissenger ve Augis-Bennet özelinde kristallenme için gerekli olan aktivasyon enerjisi ve viskoz akış için gerekli olan aktivasyon enerjisi hesaplanarak, bunların, sırasıyla, 161.5 ile 303.2 kJ/mol ve 65.7 ile 596.9 kJ/mol arasında olduğu bulundu. Optik özellikler dahilinde yapılan çalışmalara göre, soğurma eğrilerinde farklı ağır oksit ilavelere bağlı olarak azalmalar meydana geldiği, buna paralel olarak da enerji bant aralığı ve kırınım indisi değerlerinin değişim sergilediği bulundu. Enerji bant aralığının 3.50 eV değerinden düşük olduğu ve kırınım indisinin 2.30 değerinden yüksek olduğu hesaplandı. Malzeme karakterizasyon testleri sonrasında ise, BT20, BT20-Bi10 ve BT20Bi10-Ta5 camlarının en ideal sonuçları beraberinde getirdiği neticesine varıldı. Radyasyon soğurma özellikleri kapsamında, her bir cam serisi teorik açıdan Phy-X/PSD yazılımı ile değerlendirilerek, 0.015 ile 15 MeV foton enerji aralığında, LAC, HVL ve Zeff parametreleri hesaplandı. Artan foton enerjisiyle LAC, HVL ve Zeff parametrelerinin, sırasıyla, azaldığı, arttığı ve azaldığı görülürken, ağır oksit ilavelerin cam serilerine eklenmesiyle bu üç parametrenin iyileşme gösterdiği ortaya çıkarıldı. Öte yandan, ideal sonuçları sağlayan bu cam serilerine deneysel gama ışını spektroskopi testi uygulanarak deneysel radyasyon soğurma özellikleri belirlendi. Deneysel sonuçların, teorik hesaplamalar ile iyi uyum içinde bulunduğu ve bağıl hata payının %0.59 ile %2.91 arasında değiştiği görüldü. 662, 1173 ve 1332 keV foton enerji seviyelerinde yapılan deneysel ölçümler, foton zırhlama uygulamalarında BT20Bi10-Ta5 numunesinin ticari radyasyon zırhlayıcı cam malzemeler ile oldukça rekabet edebilir düzeyde olduğunu gösterdi. Öte yandan, nötron sönümleme uygulamalarında ise, BT20 numunesinin son derece üstün özellikler sergileyerek umut verici bir cam olduğu ortaya çıkarıldı. Tüm bunların neticesinde, rakipleri ile rekabet edebilir nitelikte, özgün ve yenilikçi cam kompozisyonlarına sahip ve farklı radyasyon uygulamaları için çözümler sunabilecek düzeyde borotellürit esaslı cam formülasyonları kapsamlı ve başarılı biçimde ilgili uygulama alanlarına alternatif sunmak üzere ortaya konuldu.

Özet (Çeviri)

In this research, a borotellurite glass system doped with different heavy oxides for use in radiation shielding applications was studied. With this motivation, initially, xB2O3- (100-x) TeO2, x: 0, 5, 10, 15, 20, 25 ve 30 mol%; then, yBi2O3- [(100-y) ((xB2O3- (100-x) TeO2))], y: 0, 5, 10, 12.5, 15, 17.5, 20 ve 25 mol%; and finally, (100-z) [yBi2O3- ((100-y) (xB2O3- (100-x) TeO2))]- zHMO, z: 5 mol% and HMO: Gd2O3, Ta2O5, Nb2O5, La2O3, Sm2O3, glass formulations were designed as double, triple and quadruple systems. Glass series coded BT (BT5 to BT30), BT20-Bi (BT20-Bi0 to BT20-Bi25) and BT20Bi10-HMO (BT20Bi10-Gd5 to BT20Bi10-W5) were subjected to weighing, mixing, melting, forming and annealing steps, and eventually the samples were successfully synthesized. The synthesized glass series was subjected to some analyzes in terms of material characterizations and radiation shielding ability. Thus, physical, structural, thermal, optical, and radiation attenuation properties were revealed. Within the scope of physical properties, it was observed that the density values varied between 4.6504 and 5.5541 g.cm-3; hence, the density could be increased with increasing heavy oxide addition. In terms of structural properties, the all BT series, BT20Bi5, BT20Bi10, BT20-Bi12.5, BT20Bi10-Ta5, and BT20Bi10-La5 samples exhibited amorphous structure, while crystal phase formations were detected in the remaining. Further, by examining the bond structures and vibration modes, basically, B-O, B-O-B, Te-O, Te-O-Te, O-Te-O, and Bi-O bonds were found. Within the thermal properties framework, studies conducted specifically for the BT series observed that the glass transition point varied depending on different heating rates. That is, it generally altered between 321 and 348 ⁰C. Moreover, by carrying out crystallization kinetics studies, the activation energy required for crystallization and the activation energy required for viscous flow were calculated based on Ozawa, Kissenger, and Augis-Bennet methods. They were found to be between 161.5 and 303.2 kJ/mol and 65.7 and 596.9 kJ/mol, respectively. According to the studies carried out within the optical properties, it was shown that the absorption curves decrease due to different heavy oxide additions. Based on absorption spectra, the energy band gap and refractive index values showed changes in parallel. The energy band gap was calculated to be lower than 3.50 eV, and the refractive index was higher than 2.30. After material characterization tests, it was concluded that BT20, BT20-Bi10, and BT20Bi10-Ta5 glasses bring the most ideal results. Within the scope of radiation attenuation properties, each glass series was evaluated theoretically with Phy-X/PSD software, and LAC, HVL, and Zeff parameters were discussed in the photon energy range of 0.015 to 15 MeV. It was observed that LAC, HVL, and Zeff parameters decreased, increased, and decreased with increasing photon energy, respectively, while these three parameters improved with the addition of heavy oxide additions within the glass series. On the other hand, the experimental gamma ray spectroscopy test was applied to the ideal glass series, and their experimental radiation attenuation properties were determined. It was seen that the experimental results were in good agreement with the theoretical calculations, and the relative error margin varied between 0.59% and 2.91%. Experimental measurements at 662, 1173, and 1332 keV photon energy levels showed that the BT20Bi10-Ta5 sample was highly competitive with commercial radiation shielding glass materials in photon-shielding applications. On the other hand, in neutron attenuation applications, the BT20 sample showed extremely superior properties, revealing it to be a promising glass. As a result of all these, borotellurite-based glass formulations, which have unique and innovative glass compositions that can compete with their competitors and offer solutions for different radiation applications, have been developed to offer alternatives to the relevant application areas in a comprehensive and successful manner.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    573951

    CeO2 katkılı Ca3Co4O9 termoelektrik malzemelerde faz dengeleri

    Phase equilibria for CeO2 doped Ca3Co4O9 thermoelectric materials

    BEYZA BAKKAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ NURİ SOLAK

  2. Tez No

    675450

    Novel approaches for protection of light metals under various wear conditions via micro arc oxidation process

    Hafif metallerin mikro ark oksidasyon yöntemiyle farklı aşınma şartlarında korunmasına yönelik yenilikçi yaklaşımlar

    FAİZ MUHAFFEL

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN ÇİMENOĞLU

  3. Tez No

    497489

    Modifiye daralan oluk ile albit zenginleştirilmesinde etkili olan parametrelerin incelenmesi

    Investigation of the parameters efective on albit concentration by modified pinched sulice

    ERDAL KARADAĞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Maden Mühendisliği ve MadencilikMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

    Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TAKİ GÜLER

  4. Tez No

    413430

    Effect of ion irradiation on properties of doped BI1.5ZN0.92NB1.5O6.92 pyrochlores

    Katkılı BI1.5ZN0.92NB1.5O6.92 piroklor malzemelere iyon radyasyonunun etkisi

    MEHMET YUMAK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    Metalurji MühendisliğiMarmara Üniversitesi

    Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYHAN MERGEN

  5. Tez No

    560639

    Nikel oksit katkılı farklı türde gözenekli malzeme ile desteklenmiş metal oksit adsorbentler kullanılarak atık sulardan krom (VI) giderilmesi

    Removal of chromium (VI) from waste water by using different porous material supported nickel oxide doped metal oxide adsorbents

    SELDA AKYOL YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Kimya MühendisliğiGazi Üniversitesi

    İleri Teknolojiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FİLİZ DEREKAYA

Geri Dön