Kızıl Komiser: M.V. Frunze'nin Orta Asya ve Türkiye'deki faaliyetleri (1918-1922)
The Red Commissar: Activities of M.V Frunze in Central Asia and Turkey (1918-1922) / Кызыл комиссар: М. В. Фрунзенин Орто Азия жана Түркия Багытындагы ишмердүүлүгү (1918-1922) / Деятельность красного комиссара М.В Фрунзе в отношении Средней Азии и Турции (1918-1922)
- Tez No: 792427
- Danışmanlar: PROF. DR. MURATBEK KOCOBEKOV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
1926-1991 yılları arasında günümüzde Kırgızistan'ın başkenti Bişkek şehrine ve SSCB döneminde Orta Asya'daki pek çok Rayon'a adı verilen,“Kızıl Ordu komutanı”,“Halk Komiseri (Narkom)”,“devrimci”ya da bakış açısına göre“askeri diktatör”sıfatlarını üzerinde toplayan Mihail Vasilyeviç Frunze, Bolşeviklerin içinde yoğrulmuş ve sivrilmiş Kızıl önderlerden biridir. Devrim fikriyle tanıştığı andan itibaren kendini Bolşevik Parti organizasyonu içerisine dahil eden Frunze, Çar rejimine karşı yürüttüğü ajitasyon ve silahlandırma faaliyetleriyle Rusya'nın çeşitli yerlerinde işçi, asker ve köylüleri Çarlık aleyhine örgütlemiş yani Lenin'in halk yığınlarının aşağıdan gelen dolayız girişkenliğine dayanan iktidar isteğiyle proleter bilinci uyandırmıştır. Ekim Devrimi'ne giden sürecin başarılı aktörlerinden biri olan Frunze, bu başarılı sürecin ardından Rus İç Savaşı'nda görevlendirilmiştir. İç savaşta, 4. Ordu ve Güney Grubu'nda, Kolçak ve Beyaz Kazaklara karşı kazandığı zaferler ve izlediği askeri yöntemlerle kariyerinde önemli gelişmeler kaydederek Doğu Cephesi ve ardından Türkistan Cephesi komutanlığına kadar yükselmiştir. Türkistan Cephesinin bir devamı niteliğinde Basmacılarla mücadelede görev alıp, Yaş Buharalılarla ittifakta bulunarak Orta Asya'da Sovyet iktidarının kurulmasına katkıda bulunmuştur. Frunze'nin, Türkistan halkının Basmacılara destek vermemeleri üzerine kurduğu taktik ve ardından Yaş Buharalılarla ittifak yapıp, Buhara Operasyonu'nu gerçekleştirerek Alim Han'ı devirmesi, Rusların Orta Asya'yı ele geçirmelerinde önemli birer etken oluşturmaktadır. Nihayetinde Güney Cephesi'nde Vrangel'i yenmesi, Ukrayna'da görevlendirilmesi ve Mahnovistleri yenmesi gibi bir dizi olayın ardından Türk-Sovyet ilişkilerinde de önemli bir hamle olan elçilik göreviyle Türkiye'ye gelmiştir. Kasım 1921'den Ocak 1922'ye kadar Türkiye'de bulunmuş ve Türkiye-Ukrayna Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması onun heyet başkanlığı altında imzalanmıştır. Frunze ayrıca, Türkiye'ye geliş ve gidiş yolculuğunda dönemin Türkiye'siyle ilgili izlenimlerini ve anılarını da kaydetmiş, böylece Millî Mücadele yıllarında Anadolu'daki halkın durumuna da ışık tutmuştur. Pişpek'ten Ankara'ya uzanan hikayesiyle ve tarihe yön veren kişilerle hayatının bir noktada kesişmesiyle, Frunze'nin kimliği ve yapmış olduğu eylemler son derece önemlidir. Sadece dönemin Rus yetkililerinin anılarında değil, Zeki Velidi Togan ve Ali Fuat Cebesoy gibi isimlerin hatıralarında da Frunze'yle ilgili olaylara rastlamak mümkündür. Sovyetler adına pek çok askeri, siyasi ve diplomatik görevde bulunan Frunze, son görev olarak Troçki'nin yerine Savaş Komiserliği'ne getirilmiş ancak Lenin'in ölümünün ardından gücün Stalin'in elinde toplandığı bir dönemde girdiği ameliyatta hayatını kaybetmiştir. Bu tezin başlık seçiminde Frunze'yi tanımlamak için getirildiği son görev olması sebebiyle“Kızıl Komiser”sıfatı tercih edilmiştir. Kendisi Sovyet-Türk ilişkilerinde önemli bir rol oynasa da bugün Türkiye'de Frunze ile ilgili kaynak sayısı sınırlıdır.“Kızıl Komiser: M. V. Frunze'nin Orta Asya ve Türkiye'deki Faaliyetleri (1918-1922)”adlı tez çalışmasında, Frunze'nin Orta Asya ve Türkiye'deki fikir ve faaliyetlerini Türkçe literatüre kazandırmak amaçlanmış, bunun yanı sıra kronolojik ve biyografik şekilde ilerlenerek Frunze'nin hayatına da ışık tutulmaya çalışılmıştır. Tezin içeriğinde ilk olarak Frunze'nin kendini devrime adayış süreci ve Rusya'da Sovyet iktidarı kurulana kadar gerçekleştirdiği eylemler ele alınmış, ardından Türkistan Cephesi'nde görevlendirilmesiyle Orta Asya'da yaptığı faaliyetler ve en nihayetinde Türkiye'deki görev sürecine ilişkin bilgilere yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Mikhail Vasilyevich Frunze was one of the prominent figures among the Bolsheviks who was appointed as People's Commissar, нарком in Russian, in Bishkek district, район in Russian, that became the capital city of Kyrgyzstan SSR between 1926-1991. Frunze was known as Red Army Commissar, Revolutionist, and Militaristic Dictator in Soviet archival resources. As Frunze became acquainted with the revolutionary ideology, he entered the Bolshevik Party in order to materialize the armed struggle against the Tsar. He organized peasants, factory laborers, and soldiers to the detriment of the Tsar and disseminated the revolutionary ideology among the people according to Lenin's policy by agitating and rationalizing an armed struggle against the Tsar. Frunze, one of the triumphant leaders of the October Revolution, took charge in the Red Army during the Russian Civil War after the realization of the October Revolution. During the Civil War, Frunze gained significant victories against the Kolchaks and the White Army in the Fourth Army, and South Section was promoted to the rank of Commissar of Turkestan Front thanks to his military victories in the Turkestan region. As a continuation of the Turkestan Front, Frunze took charge of fighting against the Basmachi Movement by forming an alliance with Yash Bukharians to establish the Soviet system in Central Asia. /Subsequently, Frunze was appointed as ambassador of Turkey, which was crucial for establishing Turkish-Soviet relations due to Vrangel's failure in the South Front and the elimination of Makhnovists in Ukraine. From November 1921 to January 1922, had been in Turkey, and the Ukrainian-Turkish Treaty of Friendship and Brotherhood was signed under the presidency of Frunze. Furthermore, Frunze wrote a memoir that illuminated the situation of Turkish people in Anatolia during the epoch of the War of Independence years according to his impression of that time's Turkey. Apart from the memories of prominent Soviet politicians, the incidents about Frunze can be observed in the memories of Zeki Velidi Togan and Ali Fuat Cebesoy. Ultimately, Frunze served in many positions like political, militaristic, and bureaucratic affairs on behalf of the Soviets and was appointed as War Commissar instead of Trotsky. Nevertheless, Frunze deceased in a surgical operation in pursuit of Lenin's death and at the time of Stalin's rise. The thesis title (Red Commissar) was preferred to define Frunze's last position. Even though Frunze had a crucial role in establishing Turkish-Soviet relations, today, the sources about Frunze and his activities are limited in Turkey. In the thesis of“The Red Commissar: Activities of M.V Frunze in Central Asia And Turkey (1918-1922)”Frunze's activities in Turkey and Central Asia were aimed to contribute to the Turkish Academy. On the other hand, the thesis illuminated Frunze's life biographically and chronologically. First of all, Frunze's actions until the foundation of the Soviet government in Russia and the process of dedication to the revolution were considered; then, the Turkestan era and his activities in Turkey include. 1926-1991- жылдары арасында бүгүнкү Бишкек шаарына жана СССР доорунда бир канча райондорго аты берилген «Кызыл Армия командири», «Нарком», «революционер» же болбосо «аскердик диктатор» сыяктуу лакаптарды ээ болгон Михаил Васильевич Фрунзе, большевиктердин арасында ийгиликке жетишкен Кызыл армиянын жол баштоочусу. Революция идеясы менен танышкандан баштап большевик партиясына кирген Фрунзе, Ак падыша режимине каршы жүргүзүлгөн үгүттөө иштери жана куралдандыруу аракеттерине Россиянын ар кайсы аймагында жумушчу, аскер жана айылдыктарды падышага каршы тукурган башкача айтканда ал төмөндөн эл массасынын түздөн-түз демилгесине негизделген бийликке лениндик умтулуу менен пролетардык аң-сезимди ойготкан. Октябрь революциясына ийгиликтүү катышуучуларынын бири Фрунзе ушул ийгиликтүү процесстен кийин Россиядагы жарандык согушка катышкан. Граждандык согушта 4-армиянын жана түштүк группасынын курамында Колчак менен Ак Казактарга каршы күрөштөгү жеңиштери жана карманган согуштук ыкмалары менен карьерасында бир топ ийгиликтерге жетип, чыгыш фронтунун андан кийин Түркстан фронтунун командачылыгына чейин жеткен. Түркстан фронтунун уландысы катары басмачыларга каршы күрөшкө катышып, Жаш Бухаралар менен союз түзүп, Орто Азияда Совет бийлигин орнотууга салым кошкон. Фрунзенин Түркстан калкынын басмачыларга жардам бербеши үчүн пландаган тактикасы жана Жаш Бухаралар менен келишим түзүп, Бухара операциясын жүргүзүп, Алим ханды бийликтен кулатуусу орустардын Орто Азияны басып алуусунда эң маанилүү факторлордун бири. Акыр-аягы, түштүк фронтто Врангелди жеңүү, Украинадагы дайындоо жана Махновчуларды жеңүү сыяктуу бир катар окуялардан кийин ал элчилик миссиясы менен Түркияга келген, бул да түрк-совет мамилелеринде маанилүү кадам болгон. Ал 1921-жылдын ноябрь айынан 1922-жылдын январына чейин Түркияда болуп, анын делегациясы менен Түркия-Украина достук жана бир туугандык келишимине кол коюлган. Айрыкча белгилеп кете турган болсок, Фрунзе Түркияга келип кетүү сапарында ошол мезгилдеги Түркия тууралуу баалуу эскерүүлөрдү өзүнүн күндөлүгүндө жазып калтырган, бул чет элдик баскынчыларга каршы күрөшүү жылдарындагы Анадолу элинин абалын чагылдырган. Анын Пишпектен Анкарага чейин созулган окуясы жана тарыхты калыптандыруучу адамдар менен кесилишкен өмүрү менен Фрунзенин ким экендиги жана анын жасаган иш-аракеттери өтө маанилүү. Фрунзеге байланыштуу окуяларды ошол мезгилдеги орус чиновниктеринин эле эмес, Ахмет-Заки Валидов жана Али Фуат Джебесой сыяктуу ысымдардын эскерүүлөрүндө да жолуктурууга болот. Советтер Союзунун атынан көптөгөн аскердик, саясий жана дипломатиялык миссияларды аркалаган Фрунзе акыркы миссиясы катары Троцкийдин ордуна согуш комиссары болуп дайындалган, бирок Ленин өлгөндөн кийин бийлик Сталиндин колуна турган мезгилде операция болуп жаткан учурда каза болгон. В период с 1926 по 1991 году человек по прозвищу «Командующий Красной Армии», «Нарком», «Революционер» или «военный диктатор» Михаил Васильевич Фрунзе добился больших высот среди Большевиков, в честь него были названы некоторые районы СССР и современного Бишкека. Фрунзе, член партии большевиков с момента внесения идеи революции, занимался пропагандой и вооружением против белого царского режима в различных частях России. После этого успешного процесса Фрунзе, один из самых успешных участников Октябрьской революции, был назначен на Гражданскую войну в России. В составе 4-й армии и Южной группы в Гражданской войне он добился значительных успехов в своей карьере благодаря победам над колчаковцами и белоказаками, командованию Восточным фронтом, а затем Туркестанским фронтом. Как продолжение Туркестанского фронта он принимал участие в борьбе против угнетателей, заключил союз с Младой Бухарой, способствовал установлению Советской власти в Средней Азии. Тактика Фрунзе по предотвращению помощи туркестанцев угнетателям, его соглашение с Младой Бухарой, Бухарская операция и свержение Алим-хана были одними из важнейших факторов завоевания Россией Средней Азии. Наконец, после ряда событий, включая поражение Врангеля на Южном фронте, его назначение на Украину и разгром махновцев, он прибыл в Турцию с посольской миссией, что стало важным шагом в турецко-советских отношениях. Он посетил Турцию с ноября 1921 г. по январь 1922 г., и с его делегацией был подписан турецко-украинский договор о дружбе и братстве. Стоит отметить, что во время визита в Турцию Фрунзе оставил в своем дневнике ценные воспоминания о Турции того времени, в которых описал положение анатолийского народа в годы Национальной войны. Его история, от Пишпека до Анкары, и его жизнь с людьми, которые сформировали историю, личность Фрунзе и его действия очень важны. События вокруг Фрунзе можно найти не только в мемуарах российских официальных лиц того времени, но и в мемуарах таких имен, как Ахмет-Заки Валидов и Али Фуат Джебесой. Фрунзе, служивший в ряде военных, политических и дипломатических миссий от имени Советского Союза, был назван последним военным комиссаром Троцкого, но погиб во время операции (во время правления Сталина после смерти Ленина). При выборе названия диссертации предпочтение отдавалось званию «Красный комиссар», так как это была последняя характеристика Фрунзе. Хотя он играл важную роль в советско-турецких отношениях, количество источников о Фрунзе в Турции сегодня ограничено. «Деятельность Красного Комиссара М.В Фрунзе в Напревлении Средней Азии и Турции (1918-1922)» имеет цель донести идеи и деятельность Фрунзе от Средней Азии и Турции до турецкой литературы. В диссертации сначала приводятся сведения о преданности Фрунзе революции и его деятельности до установления Советской власти в России, затем о его деятельности в Средней Азии после назначения на Туркестанский фронт и, наконец, о его обязанностях в Турции.
Benzer Tezler
- Ermeni mezalimi (1918-1920 Nahçıvan)
Atrocities by Armenian (1918-1920 Nachicevan)
KAAN ÜSTÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
TarihYüzüncü Yıl ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. M. SALİH MERCAN
- Sosyalist Turan'dan Üçüncü Dünyacılık'a: Sultan Galiyev üzerine bir inceleme
From Socialist Turan to Third Worldism: An investigetion on Sultan Galiyev
MURAT GÜRBÜZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Siyasal BilimlerAfyon Kocatepe ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZELKİF POLAT
- Namık İsmail'in yaşamı ve sanatı
Namik İsmail's life and art
GÜLCE ÇERMİKLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
BiyografiAnkara ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KIYMET GİRAY
- Athermalization of a forward looking infrared system
Kızıl ötesi görüş sistemi atermalizasyonu
MUTLU BAYAR
Yüksek Lisans
İngilizce
1998
Makine MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LEVEND PARNAS
- Kızıl sırtlı örümcekkuşu (Lanius collurio Linneaus 1758) populasyonunun Kızılırmak deltasındaki yuva başarısı ve teritoryum özelliklerinin araştırılması
The investigation of reproduction and territorial features of red-backed shrike (Lanius collurio Linnaeus, 1758) population in Kizilirmak delta
NECMİYE ŞAHİN ARSLAN