Osmanlıca süreli yayınlarda İslam dünyasının problemleri ve çözüm önerileri (1850- 1918)
Problems of the Islamic world and solutions in Ottoman serious publications (1850-1918)
- Tez No: 794330
- Danışmanlar: PROF. DR. EYUP BAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 480
Özet
Asırlar boyunca gelişmiş medeniyetlere ev sahipliği yapan ve birçok gelişmenin öncüsü olan Müslüman devletler, XVIII. yüzyıldan itibaren gerilemeye ve Batılı devletler ise ilerlemeye başlamıştır. Fransız İhtilâli, Sanayi İnkılabı ve reformlarla bu gelişmeleri elde edebilen Batılı devletler, basın ve matbuat hayatının dünyada başlamasına öncülük etmiş ve ilerleyen zamanlarda bu gelişmelerden Müslüman devletler de istifade etmeye başlamıştır. Birincil kaynak hüviyetinde olan basın hayatının tezahürü gazete ve dergiler, geçmiş dönemin nabzını tutabildiği gibi günümüz meselelerin anlaşılmasında ve yorumlanmasında da bir rehber olmuştur. İncelenen dönemde (1850 - 1918) İslam dünyasının diğer medeniyetlerden birçok açıdan geri kaldığı yönünde bir gerçek vardır. O dönemin yansıması olan gazete ve dergiler, İslam dünyasındaki gerilemenin önüne geçilebilmesi ve kurtuluş çaresi üretilebilmesi için birçok aydının görüşünün paylaşıldığı merkezler olmuştur.“Osmanlıca Süreli Yayınlarda İslam Dünyasının Problemleri ve Çözüm Önerileri”başlıklı bu çalışma, XIX. yüzyılın ikinci yarısı ile Mondros Mütarekesi (1850-1918) arasında Osmanlı Devleti'nde yayımlanan 40 süreli yayın üzerinden İslam dünyasının problemlerini ve çözüm önerilerini tespit etmeyi hedeflemiştir. Toplumsal hayattaki gelişmelerin açık bir şekilde görüldüğü bu yayınlarda İslam dünyasının gerileme içerisinde olduğu ve çözümler üretilmeye çalışıldığı anlaşılmıştır. Siyasi, iktisadî, dinî-kültürel açıdan ve eğitim açısından da değerlendirilmeye çalışılan bu dönemde birçok süreli yayın farklı bakış açılarıyla toplumu aydınlatmaya çalışmıştır. İslam dünyasında süreli yayın üzerine yapılan çalışmaların günümüzde niceliksel olarak görece bir artış göstermesine rağmen, Osmanlı dönemi süreli yayınları üzerine yapılan incelemeler zaman dilimine göre oldukça azdır. Nitel bir çalışma yöntemiyle yürüttüğümüz çalışmada süreli yayınlar üzerinden problem ve çözüm önerileri tespit edilmiştir. Siyasi, iktisadî, eğitim ve dinî-kültürel olarak belirlemeye çalıştığımız ana temalar üzerinden incelememiz yapılmıştır. Bu yayınlarda İslam coğrafyasının o dönem açısından halifeliği elinde bulundurması münasebetiyle merkezi kabul edilen Osmanlı Devleti üzerinden İslam dünyasının problemleri ve çözüm önerileri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Osmanlı Türkçesiyle yayınlanan gazete ve dergilerde İslam dünyasının problemleriyle ilgili tespitler yapılmasına ve çözümler üretilmesine karşın, İslam dünyasındaki gerilemenin durdurulamadığı da anlaşılmıştır. Müslümanların birliği için, hilafet kurumunu üzerinden gayretler sergilenmesine ve birlik kongreleri düzenlenmesine rağmen gerilemeye bir çözüm üretilememiş Fransız İhtilâlinin yaydığı bağımsızlık, hürriyet gibi fikirlerde İslam dünyasındaki ayrılıkların artmasına neden olmuştur. Bu çalışmamızla İslam dünyasının birçok alanda gerilediği ve Müslüman aydınların bu gerilemenin nedenleri üzerinde hassasiyetle durduğu belirtilmeye çalışılmış ve İslam dünyasının geçmişte yüzleştiği farklı alanlardaki problemlerin, farklı söylem ve eylemlerle günümüzde de benzer olduğu görülmüştür. Çalışmanın ilk aşamasında, süreli yayınların İslam coğrafyasında yayınlanmaya başlayıp geliştiği XIX. yüzyılın ikinci yarısından I. Dünya Savaşı'nın bitimi olan 1918'e kadar olan İslam dünyasının genel görünümü değerlendirilmeye çalışılmış, ikinci aşamasında ise süreli yayınlarda tespit edilen problemler ve çözüm önerileri analiz edilmeye çalışılmıştır. Nitelikli araştırma yöntemlerinden kaynak tarama, tarih yöntem tekniklerinin takip edildiği çalışmada, İslam dünyasının gerilediği kanaati paylaşıldığı gibi bunda sadece Batı medeniyetinin ilerlemesi değil, Müslümanların tembelliği ve sömürgeci politikanın olumsuz etkisinin olduğu da bir gerçektir. Ayrıca Müslümanların çağın şartlarını yeterince takip edememesi ve bütçesel olarak zayıf olması bu gerilemeyi daha artırmıştır. İslam coğrafyasının merkezini oluşturan Osmanlı Devleti de bu süreçte toprak kayıpları, birtakım isyanlar ve vilayetlerde huzursuzluklardan dolayı ilgisini ve bütçesini kalkınmaya yoğunlaştıramamıştır. Netice olarak, bu problemleri ortaya koyan tarihi belge hüviyetindeki süreli yayınlar, modern tarih bilimine katkıda bulunmuştur.
Özet (Çeviri)
The Muslim states, which hosted advanced civilizations for centuries and were the pioneers of many developments, began to decline and Western states began to progress since the 18th century. The Western states, which were able to achieve these developments with the French Revolution, industrial revolution and reforms, pioneered the beginning of the press and press life in the world, and later on, they began to benefit from these developments in Muslim states. Newspapers and magazines, which are the manifestation of the press life, which are the primary sources, can keep the pulse of the past period as well as a guide in understanding and interpreting today's issues. There is a fact that in the period under study (1850 - 1918), the Islamic world lagged behind other civilizations in many respects. Newspapers and magazines, which are the reflection of that period, became centers where the views of many intellectuals were shared in order to prevent the decline in the Islamic world and to produce a solution for salvation. This study, titled“The Problems of the Islamic World in Ottoman Periodicals and Suggestions for Solutions”, aimed to identify the problems and solution proposals of the Islamic world through 40 periodicals published in the Ottoman Empire between the second half of the 19th century and the Armistice of Mondros (1850-1918). In these publications, in which the developments in social life are clearly seen, it is understood that the Islamic world is in decline and solutions are being tried to be produced. In this period, which was tried to be evaluated in terms of political, economic, religious-cultural and education, many periodicals tried to enlighten the society with different perspectives. Although the studies on periodicals in the Islamic world have shown a relative increase in terms of quantity, the studies on Ottoman period periodicals are very few compared to the time period. In our study, which we carried out with a qualitative study method, problems and solutions were determined through periodicals. Our analysis has been made on the main themes that we have tried to determine as political, economic, educational and religious-cultural. In these publications, it has been tried to evaluate the problems and solution proposals of the Islamic world through the Ottoman Empire, which was accepted as the center due to the Islamic geography holding the caliphate in that period. It has also been understood that the regression in the Islamic world could not be stopped, although determinations were made about the problems of the Islamic world and solutions were produced in the newspapers and magazines published in Ottoman Turkish. Despite the efforts for the unity of the Muslims through the institution of the caliphate and the organization of unity congresses, a solution to the decline could not be found. With this study, it has been tried to indicate that the Islamic world has regressed in many areas and that Muslim intellectuals are sensitively focused on the causes of this decline, and it has been seen that the problems in different fields that the Islamic world has faced in the past are similar today with different discourses and actions. In the first stage of the study, the general view of the Islamic world from the second half of the 19th century, when the periodicals began to be published in Islamic geography until 1918, the end of the First World War, was tried to be evaluated, and in the second stage, the problems and solution proposals identified in the periodicals were tried to be analyzed. In the study, in which literature review and historical method techniques are followed, it is a fact that the Islamic world has regressed, and that this is not only the progress of Western civilization, but also the laziness of Muslims and the negative effect of colonial policy. In addition, the fact that Muslims could not follow the conditions of the age sufficiently and were weak in terms of budget increased this decline. The Ottoman Empire, which was the center of the Islamic geography, could not concentrate its attention and budget on development due to the loss of land, some rebellions and unrest in the provinces in this process. As a result, periodicals as historical documents that reveal these problems have contributed to the modern science of history.
Benzer Tezler
- Üniteryenler üzerine bir araştırma (Transilvanya kilisesi örneğinde)
A study on unitarians (İn the case of the church of Transylvania)
YAKUP TAŞ
Doktora
Türkçe
2022
Dinİnönü ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKADİR KIYAK
- İkinci meşrutiyet süreli çocuk yayınlarında dinî motifler (Mektepli, Mini Mini, Çocuk Dostu, Küçükler Gazetesi)
The religion patterns child publications printed in the second constitutional monarchy
FATMA BANU DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinSüleyman Demirel Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUAMMER GÖÇMEN
- II. Meşrutiyet Dönemi'nde Mikyâs-ı Şeriat gazetesi
Mikyas-i Shariat newspaper in the Second Constitutional Period
MAHMUT HAKKI ARSLANTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN GEMİCİ
- Çin porselen sanatı: Toprağın ateşle dansı
The art of Chinese porcelain: The dance of soil with fire
ADİLE BİRBEN
- Yeni Cami'nin akustik açıdan performans değerlendirmesi
Evaluation of the acoustical performance of the New Mosque
EVREN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVTAP YILMAZ DEMİRKALE