Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı'nda bulunan Esed bin Havend imzalı mezar taşları
Tombstones signed by Assad bin Havend found in the Ahlat Selçuklu Square Cemetery
- Tez No: 859040
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KULAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 420
Özet
Çağlar boyunca bir çok farklı uygarlığın kavşak noktası olan Bitlis'in Ahlat ilçesi önemini hala koruyan pek çok kültürel varlığı bünyesinde barındırmaktadır. Çeşitli uygarlıklar tarafından“Oğuz Taifesi Şehri”,“Ata Şehri”,“Kubbet'ül-İslam”gibi farklı sıfatlarla anılan bu şehir özellikle Orta Çağ'a damgasını vurmuş önemli bir bilim, kültür, sanat ve inanç merkezidir. Ahlat'ın bu denli önemli bir merkez olmasının asıl sebebi sahip olduğu somut kültürel değerlerdir. Bu değerlerin arasında da şüphesiz tarihi mezarlıklar ve mezar taşları ilk sırada bulunmaktadır. Türk sanat tarihinin yanı sıra kültür tarihimiz açısından da büyük önem taşıyan mezar taşları, ait oldukları toplumun başta inanç sistemleri olmak üzere o dönemin; sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri hakkında da önemli ipuçları sağlayan birer tarihi belge niteliğindedir. Türk tarihinde önemli bir yer tutan mezar taşlarının Anadolu'daki ilk örnekleri Ahlat'ta karşımıza çıkmaktadır. Bu mezar taşlarının, göçlerin Anadolu'ya geldiği ilk döneme kadar tarihlendirilmesi köklü bir kültür geleneğinin varlığının göstergesidir. Bu tarihi belgelerin Anadolu'daki en eski örneklerinin yer aldığı Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı'nda yaklaşık 1500 adet mezar taşı bulunmaktadır. Bu mezar taşlarının kitabeleri üzerinde yapılan incelemeler neticesinde otuzu aşkın sanatkârın imzasına rastlanmıştır. Ahlat'taki bu eserlerin üzerinde yer alan sanatkâr kitabeleri bu eserlere daha büyük önem kazandırmaktadır. Bu eserlerin tamamını bir yüksek lisans tezinde ele almak mümkün olamayacağından seçmiş olduğumuz sanatkâr Esed Bin Havend'in eserleri tespit edilerek Sanat Tarihi disiplini açısından değerlendirilmiştir. Çalışmamız hazırlanırken ilk etapta detaylı bir kaynak taraması yapılarak toplanan veriler önem sırasına göre sınıflandırılmıştır. Sanatkârın eserlerinin yerinde tespiti ve gerekli ölçümler ile fotoğrafların tezde kullanılması amacıyla arazi çalışmasına gidilmiştir. Toplanan tüm bulgular sonucunda tezin yazım aşamasında öncelikle Ahlat'ın ismi, coğrafi özellikleri, tarihi ile ilgili genel bilgiler verilmiş, ardından Türklerde mezar geleneği, Ahlat'taki tarihi mezarlıklar ve mezar taşı ustaları hakkında bilgilere değinilmiştir. Katalog kısmında ise seçmiş olduğumuz sanatkâr Esed Bin Havend'in Meydan Mezarlığı'ndaki 26 tane eseri incelenmeye çalışılmıştır. İncelenen eserlerin katalog düzeninde her bir eserin kitabe bilgileri, tarih, ölçüleri, süsleme özellikleri ve tipolojileri belli bir düzen içerisinde aktarılmıştır. Değerlendirme kısmında tüm eserlerin tipolojik, yapım ve süsleme teknikleri, ölçüleri, kitabe içerikleri, sanatkârın üslupsal özellikleri ve eserlerin birbirleri ile olan benzerlikleri göz önünde bulundurularak detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu bölümün ardından tez çalışmamız boyunca yararlandığımız kaynakların alfabetik listesi gruplar şeklinde verildikten sonra, bu mezar taşlarının çizimleri ile fotoğrafları katalog düzenine göre sıralanmıştır. Bu sayede unutulmaya yüz tutmuş, kültürel mirasımız olan bu mezar taşlarının yeniden gündeme gelmesi ve hem sanat tarihi hem de kültür tarihimiz açısından ne denli önemli birer değer oldukları vurgulanmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu çalışmanın mezar taşları üzerine yapılacak başka tezlere ve çalışmalara kaynaklık etmesi amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The Ahlat district of Bitlis, which has been the crossroads of many different civilizations throughout the ages, contains many cultural assets that still maintain their importance. This city, which is known by various civilizations with different adjectives such as“Oghuz Taifesi City”,“Ata City”,“Dome of the Rock”, is an important center of science, culture, art and belief, especially in the Middle Ages. The main reason why Ahlat is such an important center is its concrete cultural values. Among these values, historical cemeteries and tombstones are undoubtedly in the first place. Tombstones, which are of great importance in terms of our cultural history as well as Turkish art history, are the belief systems of the society they belong to; They are historical documents that provide important clues about their social, cultural and economic characteristics. The first examples of tombstones, which have an important place in Turkish history, appear in Ahlat in Anatolia. The fact that these tombstones are dated to the first period when migrations came to Anatolia is an indication of the existence of a deep-rooted cultural tradition. There are approximately 1500 tombstones in the Ahlat Seljuk Square Cemetery, where the oldest examples of these historical documents in Anatolia are located. As a result of the examinations made on the inscriptions of these tombstones, the signatures of more than thirty artists were found. The artisan inscriptions on these works in Ahlat give these works greater importance. Since it would not be possible to deal with all of these works in a master's thesis, the works of the artist Esed Bin Havend, whom we have chosen, were determined and evaluated in terms of the discipline of Art History. During the preparation of our study, a detailed source review was made in the first place and the collected data were classified in order of importance. Field work was carried out in order to determine the works of the artist on site and to use the necessary measurements and photographs in the thesis. As a result of all the findings collected, during the writing phase of the thesis, first of all, general information about the name, geographical features and history of Ahlat was given, and then information about the tomb tradition of the Turks, historical cemeteries in Ahlat and tombstone masters were mentioned. In the catalog section, 26 works of the artist Assad Bin Havend, whom we have chosen, in the Meydan Cemetery were tried to be examined. In the catalog layout of the examined works, the inscription information, date, dimensions, ornamental features and typologies of each work were conveyed in a certain order. In the evaluation part, all works were evaluated in detail by considering the typological, construction and decoration techniques, dimensions, inscription contents, stylistic characteristics of the artist and the similarities of the works with each other. After this section, the alphabetical list of the sources we used throughout our thesis study is given in groups, and the drawings and photographs of these tombstones are listed according to the catalog order. In this way, it has been tried to emphasize that these tombstones, which are our cultural heritage, which are on the verge of being forgotten, are on the agenda again and how important they are in terms of both art history and cultural history. In addition, this study is intended to be a source for other theses and studies on tombstones.
Benzer Tezler
- Gevaş'ta bulunan kültür varlıkları üzerine bir değerlendirme
An analysi̇s of the cultural assests in Gevaş
ÖZLEM HAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET TOP
- Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı'ndaki Havend Bin Bergi imzalı mezar taşları
The tombstones signed by Havend Bin Bergi in Ahlat Seljuk Cemetery
SEDA EVRENDİLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KULAZ
- Ahlat Şehri'nin kültürel miras turizmi potansiyeli
Cultural heritage tourism potential of the city of Ahlat
EMRAH POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
CoğrafyaAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALPEREN KAYSERİLİ
- Bilişsel davranışçı terapiye dayalı lise düzeyi öğrencilere yönelik öfke kontrol becerileri psikoeğitim programının etkililiğinin incelenmesi
Investigation of the effectiveness of the anger management skills psychoeducation program for high school students based on cognitive behavioral therapy
BURCU ŞAHİN VURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiGiresun ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LEVENT YAYCI
- Sultan 1. Alaeddin Keykubat Devri Selçuklu tarihi (1220-1237)
Başlık çevirisi yok
EMİNE UYUMAZ
Doktora
Türkçe
1997
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF.DR. RAMAZAN ŞEŞEN