Kamusal alanların dönüşümünde kapsayıcı tasarım yaklaşımlarının etkinliği: İstanbul örneği üzerine bir inceleme
The effectiveness of inclusive design approaches in the transformation of public spaces: A study on the case of İstanbul
- Tez No: 860816
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Özyeğin Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kent ve Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
Dünya üzerinde farklı kimliklere ve kültürel yapılara sahip olan kentler, yerel ve global etkiler ile çeşitli dönüşümler geçirmektedirler. Yapılan araştırmalar ve uygulamalar, bu süreçte kullanılan tasarım yaklaşımlarının, kentsel alanların kullanıcıları ile etkileşimini belirlerken, mekanın yeniden üretimi ile de niteliksel kentsel değişimlerin doğduğunu ortaya koymaktadır [1][2][3][4][5]. Gehl (2010), nitelikli kentsel mekanı, daha fazla karşılaşmayı, etkileşimi ve kent yaşamını sunan bir ortam olarak tanımlamaktadır [6]. Bu bağlamda yapılan çeşitli uygulama süreçlerinde, kapsayıcı mekansal tasarım yaklaşımları geliştirerek çoklu kullanıcılara yer açabilmenin, çeşitlilik ortamı sağlayarak, kamusal yaşam kalitesini olumlu yönde etkilediği gözlemlenmektedir [7][8][9]. Artan kentsel alanlardaki yaşam kalitesi de sürdürülebilir ve sağlıklı gelişen kentsel mekan kullanımlarını da beraberinde getirir [10]. Kentlerdeki dönüşümlerde, kamusal olan yer; zaman, kullanıcı ve güç ilişkileri bağlamları ile her geçen gün daha önemli hale gelmektedir [11]. Şehirlerdeki deneyim çeşitliliğine yönelik olarak mekanların yerel kültürle ve toplumla güncel bağlantılarıyla programlanması, bir 'yer'deki sosyal kimlik duygusunu inşa edilebilir [6][12]. Değişikliklerle başa çıkabilmek, onlara uyum sağlayabilmek ve hatta onları şekillendirebilmek anlamına gelen 'kentsel dirençlilik' geliştikçe de çok sayıda değişime ev sahipliği yapan İstanbul'daki kamusal alanlarda 'yeniden' yaratımın ve sosyal kimlik duygusunun gelişebilmesi mümkün olabilir. [13] Tez çalışmasında, kapsayıcı tasarım yaklaşımlarının alanyazın çalışmalarında nasıl geliştiği ve Türkiye'deki yerel tez araştırmalarına ne şekilde yansıdığı incelenerek bu yaklaşımın, İstanbul'daki kapsayıcılık temelli yaklaşımlar ile dönüştürülen kamusal alanlardaki etkinliği araştırılmaktadır. İlkin, kente ilişkin üst ölçek kavramlardan 'sürdürülebilirlik, kentsel mekan ve insan-yer ilişkisi' anahtar kelimelerinden yola çıkılarak alanyazın taraması yapılmıştır. Yıllar içinde kapsayıcı tasarım yaklaşımı bağlamında üretilen önde gelen kuramların ve kavramların alanyazın çalışmalarındaki ve yerel kaynaklardaki kronolojik etki alanları incelenmiştir. Ardından, bu evrelerle gelişen kentsel tasarım akımlarının, bu gelişim içindeki yerleri saptanmıştır. Taramalarda belirlenen anahtar kelimelerin ve kavramların, yerel tez araştırmalarına ne ölçüde yansıdıkları, kavramların dağılımı ile yoğunlaşma süreçleri ele alınarak haritalandırılmıştır. Diğer yandan, İstanbul merkezi kamu yönetiminin, 2020-2023 yılları arasında yayınlanan strateji planları ve ana planları bu çerçevede ve aynı yöntemle incelenmiştir. Son olarak, İstanbul'da kapsayıcı mekansal tasarım sürecinin etkinliğini araştırmak üzere, kapsayıcılık temelli aşamalı stratejilerle uygulama sürecine kadar ilerletilen iki kamusal alan tespit edilmiştir. Bu sürecin etkinliğin ölçülmesine yönelik temsili alanlar olarak seçilen Maltepe ilçesindeki Zümrütevler Meydanı ve Fatih ilçesindeki Ordu Caddesi'nde, anket ve görüşmeler gerçekleştirilmiş, mevcut dönüşümleri ve bunların yerel bağlamdaki güncel kapsayıcı mekânsal tasarım yaklaşımlarının evrimi ile nasıl ilişkilendiği ele alınmıştır. Tez çalışması, İstanbul'daki kamusal alanların tasarımı, kapsayıcı tasarımın yerel evrim süreci, sağlıklı kentsel mekanlar için aşamalı stratejiler ve kullanımda ortaklaşalık hakkında bilgi edinmek isteyen kişiler ve kurumlar için faydalı olabilir.
Özet (Çeviri)
Cities worldwide undergo various transformations influenced by local and global factors. The design approaches used in this process determine the interaction of urban spaces with their users and lead to qualitative urban changes through the reproduction of space [1][2][3][4][5]. According to Gehl (2010), qualified urban space is an environment that facilitates encounters, interaction, and urban life [6]. In this context, inclusive spatial design approaches that make space for multiple users have been observed to positively affect the quality of public life by providing a diverse environment [7][8][9]. The quality of life in urban areas is improving, leading to sustainable and healthy urban space uses [10]. In urban planning, public spaces are becoming increasingly important in terms of time, users, and power relations [11]. To offer a diversity of experiences, cities should program spaces with contemporary connections to local culture and society, which can help build a sense of social identity in a particular place [6][12]. As urban resilience develops, it may be possible to recreate and develop a sense of social identity in public spaces in Istanbul, a city that has undergone many changes. [13]. This thesis explores the development of inclusive design approaches in the literature and their reflection in local thesis research in Turkey. It also investigates the effectiveness of these approaches in transforming public spaces in Istanbul. The study begins with a literature review based on the keywords 'sustainability, urban space, and human-place relationship', which are broad concepts related to the city. The literature and local sources analyze the impact areas of the theories and concepts produced in the context of the inclusive design approach over the years. The subsequent identification of the theoretical and conceptual development of urban design movements that evolved with these phases follows. The distribution and concentration processes of the identified keywords and concepts were used to map their reflection in local theses. The study analyzed the strategy plans and master plans of Istanbul's central public administration published between 2020 and 2023 using the same methodology. Additionally, the effectiveness of the inclusive spatial design process in Istanbul was investigated by identifying two areas where inclusion-based phased strategies have been advanced to the implementation process. Surveys and interviews were conducted in Zümrütevler Square in Maltepe district and Ordu Street in Fatih district to measure their effectiveness. The discussions focused on the current transformations of these areas and how they relate to the evolution of current inclusive spatial design approaches in the local context. The thesis provides valuable insights for individuals and institutions interested in understanding the design of public spaces in Istanbul, the local evolution of inclusive design, progressive strategies for promoting healthy urban spaces, and commonalities in their use.
Benzer Tezler
- Placemaking experiences via mobile applications: Case of Levent Mquare, İstanbul
Mobil aplikasyonlar aracılığıyla yer oluşturma deneyimleri: Levent Meydanı örneği, İstanbul
DENİZ YALÇIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- Kentsel dönüşümde kıyı tasarımı ve düzenlemelerinde kullanıcı odaklı yaklaşımların araştırılması
Research on user-oriented approaches in coastal design and regulations in urban transformation
SEYHAN DENİZ KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ İNCEDAYI
- Kent hakkı ve kentsel katılım bağlamında kendin yap pratikler
Do-it-yourself practices in the context of right to the city and uurban participation
GÖKÇE ÖCAL
Doktora
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN ERKUT
- Kentsel kamusal alan olarak meydanlar: Mekan ve yaşamla kurduğu ilişki
Squares as urban public space: Its relation with space and life
ASLI AYGÜN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YURDANUR DÜLGEROĞLU YÜKSEL
- Mahalle ölçeğinde sosyal sürdürülebilirlik ve yer aidiyeti etkileşiminin; yaşam kalitesi, kamusal olanaklara erişim ve kentsel dönüşüm açısından araştırılması: Bahçelievler Merkez Mahallesi
Investigation of social sustainability and place attachment interaction at the neighborhood scale; in terms of quality of life, access to public facilities, and urban transformation: Bahçelievler Merkez Neighborhood
SENANUR KEVSER GÖKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkÖzyeğin ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN HACIHASANOĞLU