Algısal duyu karakteristiklerinin insanların psiko-fizyolojisi üzerindeki etkilerinin incelenmesi
Examining the effects of perceiced sensory dimensions onpeople's psychophysiology
- Tez No: 894587
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDULLAH AKPINAR, DOÇ. DR. YASEMİN ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Sağlığı, Peyzaj Mimarlığı, Public Health, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Algısal duyu karakteristikleri, Kentsel yeşil alan, Psiko-fizyolojik sağlık, Ruh sağlığı, Ekoterapötik tasarım, Türkiye, Perceived sensory dimensions, Urban green space, Psycho-physiological health, Mental health, Ecotherapeutic design, Türkiye
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
21. yüzyılda kalabalıklaşan kentlerin getirdiği ruh sağlığı sorunları günümüzde hem toplumsal hem de ekonomik açıdan önemli bir sorun haline gelmiştir. Öyle ki ülkemizde yaklaşık her 5 kişiden birine ruhsal hastalık tanısı konmaktadır. Bu durum karşısında araştırmacılar ruh sağlığı sorunu ile azaltabilmek için çözüm aramaktadırlar. Bu bağlamda halk sağlığı araştırmacıları insan ruh sağlığını etkileyen faktörleri anlamak için sıklıkla sosyal-ekolojik modeli kullanmaktadır. Bu modelde kentsel yeşil alanların insan sağlığı üzerindeki onarıcı etkileri, toplumun ruh sağlığını ve yaşam kalitesini artıracak bir mekanizma olarak araştırılmaktadır. Öyle ki yeşil alanların tipi, kalitesi ve karakteristik özelliklerinin insanların ruh sağlığı üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Bu kapsamda 2010 yılında geliştirilen Algısal Duyu Karakteristikleri (PSD) (doğallık, huzurluluk, barınak, görünüm, tür çeşitliliği, mekân, sosyallik ve kültürellik), yeşil alanların karakteristik özelliklerinin insanların ruh sağlığı üzerindeki etkilerini araştırılması için kullanılmaktadır. Her ne kadar PSD ile ilgili artan bir oradan çalışma olsa da, hangi PSD'nin insanların ruh sağlığı üzerinde etkili olduğu konusunda fikir birliği yoktur. Ayrıca PSD'nin, ruh sağlığı durumunu belirlemede sıkça kullanılan psiko-fizyolojik sağlık üzerindeki etkilerini inceleyen sınırlı sayıda çalışma vardır. Bu sebeple, bu tez çalışmasının amacı kentsel yeşil alanların Algısal Duyu Karakteristikleri özellikleri ile insanların psiko-fizyolojileri üzerindeki etkileri incelemek ve ekoterapötik kentsel yeşil alan tasarım önerileri sunmaktır. Bu kapsamda, bu tez çalışması verileri Aydın ve İzmir illerinde belirlenen PSD özelliklerine sahip kentsel yeşil alanların videolara kaydedilerek katılımcılara izlettirilmesi ve psiko-fizyolojik etkilerin belirlenmesi için 2023-2024 yıllarında 18 yaş ve üstü 160 katılımcı ile yapılan deneyler ile toplanmıştır. Psiko-fizyolojik ölçümler için katılımcıların nabız ve tansiyon değerleri ölçülmüştür. PSD'nin katılımcılar üzerindeki rahatlatıcı etkisini ölçmek için öncellikle korku-gerilim videoları ile katılımcıların nabız ve tansiyon değerleri yükseltilmiş, sonrasında rastgele belirlenen bir PSD karakteristiği katılımcılara izlettirilerek üzerlerindeki etkisi ölçülmüştür. Verilerin analizi için t-test ve Genelleştirilmiş Doğrusal Model analizleri kullanılmıştır. Yapılan t-testi analizleri sonucunda 'Doğallık', 'Huzurluluk', 'Görünüm', 'Barınak', 'Mekân' ve 'Sosyallik' Algısal Duyu Karakteristiklerinin insanların psiko-fizyolojik sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğunu belirlenmiştir. Ancak, Genelleştirilmiş Doğrusal Model ile katılımcıların cinsiyet, yaş, medeni hal, iş durumu, vücut kütle indeksi, eğitim seviyesi ve aylık gelirleri gibi faktörler göz önüne alınarak yapılan analizlerde, bulgular 'Doğallık', 'Huzurluluk', 'Görünüm' ve 'Barınak' PSD'lerinin, 'Mekân', 'Sosyallik', 'Kültürellik' ve 'Tür Çeşitliliği' PSD'lerine göre insanların psiko-fizyolojik rahatlamaları üzerindeki onarıcı etkilerinin daha fazla ve belirgin olduğunu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında belli PSD'lerin ('Doğallık', 'Huzurluluk', 'Görünüm' ve 'Barınak') ekoterapötik özellik açısından diğerlerinden daha etkili olabileceği ve bu PSD'lerin ekoterapötik tasarımlarda kullanılabileceği önerilmiştir. Ancak, yapılan araştırmaların sonuçlarının farklılık göstermesi sebebiyle kesin bir kanıya varmadan önce daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Özet (Çeviri)
With the rapid population growth in the 21st century, cities have become the living space of millions of people. With the increase in urbanization, the recreation needs of people living in cities have also increased. A growing number of studies show that urban green spaces have positive effects on people's mental health, physical health and physical activity. The most important effect of physical activities is stated as green exercise. Green exercise is the name given to all kinds of physical activities such as walking, running, cycling and sports performed in green areas. Studies conducted in recent years indicate differences in the characteristic structure of urban green areas and state that green spaces with different characteristics may have different effects on people's green exercises. However, there is no research examining the effects of Perceived Sensory Dimensions (PSD) (nature, serene, refuge, prospect, rich in species, social, and culture), developed in 2010, on people's green exercises. For this reason, the aim of this thesis study is to examine the effects of Perceived Sensory Dimensions on people's green exercises and mental health. In this context, the data of this thesis study were collected through a face-to-face survey conducted with 375 participants aged 18 and over in 2023-2024 in green spaces determined in Aydın and Izmir city centers. In the thesis study, 8 different PSDs, green exercise (frequency of green exercise and duration of green exercise), perceived restoration (ART components: being away, fascination, coherence, and compatibility), Perceived Stress Scale, and General Health Questionaire were analyzed with multiple linear regression analysis controlling for the socio-economic status of the participants. As a result of the analyses, it was found that the 'propsect' characteristic was positively associated with the frequency of green exercise, while the 'space' and 'social' characteristics were found to be negatively associated with the frequency of green exercise. It was determined that the distance from home to the parks was negatively associated with the frequency of green exercise. In terms of the duration of green exercise, only the 'social' characteristic was found to be positively associated with the duration of green exercise. In terms of perceived restoration, the characteristics of 'nature', 'refuge', 'space' and 'culture' were positively associated with perceived restoration, while the 'refuge' characteristic provides more effective perceived restoration compared to the others; On the other hand, it was determined that the 'social' characteristic was negatively correlated with perceived restoration. The distance of the house to the green spaces and the duration of green exercise were also found to be positively associated with perceived restoration. In terms of stress and mental health, the findings revealed that the characteristics of 'refuge', 'space' and 'culture' were positively associated with stress level, while the characteristic feature of 'social' was found to be negatively related to stress. The frequency of green exercise was also found to be positively associated with stress. Findings showed that 'refuge' and 'social' characteristics were negatively associated with mental health. It was determined that the frequency of green exercise was positively associated with mental health. In the light of the findings, it has been suggested that certain characteristics of urban green spaces should be provided based on the findings found in this thesis. In addition, suggestion have been made for landscape architects who have a say in the planning and design of urban green spaces and policy-makers who have a say in the determination and construction of these areas regarding urban green spaces' characteristics that will positively contribute to people's frequency and duration of green exercise, as well as to their stress and mental health.
Benzer Tezler
- Algısal duyu karakteristiklerinin insanların yeşil egzersiz ve ruh sağlığı üzerindeki etkilerinin incelenmesi
An investigation of the effects of algisal sensory characteristics on people's green exercise and mental health
HAYATİ BERK SAYGILI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Peyzaj MimarlığıAydın Adnan Menderes ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH AKPINAR
- Algısal duyu karakteristikleri kapsamında kentsel yeşil alanların beden sağlığı restorasyonu üzerindeki etkisinin incelenmesi
Investigating the effects of urban green spaces on human health restoration in terms of perceived sensory dimensions
NİYAZE YAKINLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Peyzaj MimarlığıAydın Adnan Menderes ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH AKPINAR
- Bir kentsel mekânın davranışa etki eden duyu(m)sal yönlerinin irdelenmesi
Investigation of sensory aspects affecting behavior in urban space
SARAH BADAUOD
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaKonya Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KADRİYE TOPÇU
- Sanatçı özne, sanat eseri ve sanat eseriyle karşılaşan özne arasında var olduğu düşünülen döngüsel etkileşime odaklı bir sanat süreci modeli üzerinden 20. yüzyıl piyano müziğine bakış: Skryabin, Messiaen, Ives, Sorabji ve Feldman'ın hacimli yapıtlarında bağlantısal örüntüler
An overview of 20th century piano music through a model of the art process that focuses on the cyclical interaction between the artist subject, the artwork and the subject encountering the artwork: Connectional patterns in the voluminous works of Skryabin, Messiaen, Ives, Sorabji and Feldman
YİĞİT SALİH KOY
Doktora
Türkçe
2024
FelsefeANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİMüzikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI ALPER MARAL
- 3 boyutlu açıkhava reklamlarında gerçekliğin yeniden üretimi; mekana dayalı görsel algı deneyimi
Reproduction of reality in three dimensional outdoor advertisements; place-oriented visual perception experience
ÖZGÜR AKTAŞ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2011
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiGrafik Tasarımı Bilim Dalı
PROF. H. EMRE BECER