Tanzimat'tan 1950'ye (1865-1950) Türk romanında pozitivizmin etkileri
The effects of pozitivism in Turkish novels from tanzimat to 1950 (1865-1950)
- Tez No: 899309
- Danışmanlar: PROF. DR. NURULLAH ULUTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bitlis Eren Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
ÖZET İnsanın düşünce ve davranışlarının sonucunda ortaya koyduğu tüm çaba sanat, bilim ve düşünce ürünü olarak ortaya çıkar. Bu nedenle, bir sanat dalı olan edebiyat ürünlerinin de ortaya çıktığı dönemin felsefi görüşlerinden, edebi akımlarından etkilenmesi gayet doğaldır. 18. yüzyılda dünyada ve Osmanlı coğrafyasında hâkim felsefi akım“pozitivizm”dir. Akıl ve duyular dışındaki tüm bilgi kaynaklarını reddeden bu felsefi akım metafizik ve mistik olgulara karşı çıkar. Pozitivizmin edebiyata yansıması realizm, naturalizm ve parnasizm gibi edebî akımlarla mümkün olur. Tanzimat döneminden itibaren pozitivist bakış açısının edebiyat ürünlerine yansıdığını söyleyebiliriz. Bu dönem sanat ürünlerinde soyuttan somuta bir akış eğilimi vardır. Hayaliyyun - Hakikiyyun tartışmasında gerçekçiliğin ağır bastığı görülür. Pozitivizm August Comte'un Mustafa Reşid Paşa'ya yazdığı mektupla yayılarak Tanzimat sonrası aydınların yaşam algılarını ve yapıtlarını etkiler. Bu çalışma Tanzimat'tan 1950'ye kadar olan süreçte Türk romanlarında pozitivizm etkilerinin incelenmesi amacıyla belirtilen zaman aralığında yazılmış olan on romanın incelenmesinden oluşmaktadır. Toplumun o dönemde içinde bulunduğu bilimsel ve sosyal ortamın pozitivist yönü ile pozitivizm karşıtlığının tezahürlerinin romanların olay örgüleri üzerinden incelenmesi çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışma iki bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde pozitivizm hakkında teorik bir çerçeve çizilerek okuyucunun aydınlatılması sağlanmış, ikinci bölümde ise seçilmiş olan roman incelemelerine yer verilmiştir. Bu çalışmada incelenen eserler arasında Fenni Bir Roman Yahut Amerika Doktorları, Hayal İçinde, Gulyabani, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Hakka Sığındık, Yeşil Gece, Mezarından Kalkan Şehit, Gökyüzü, Üç İstanbul ve son olarak Matmazel Noraliya'nın Koltuğu yer almaktadır. Eserlerde pozitivist duruş sergileyen karakterler ile pozitivist duruş sergilemeyen karakterlerin bakış açıları incelendiğinde aralarında ortak yön bulunmadığı ve karakterlerin bir bölümünün mahalli ve halktan olmakla birlikte bir bölümünün halkın çoğunluğundan farklı düşünce yapısına sahip olan pozitivist düşünce sistemine uygun bir profil sergileyen ve olaylara bilimsel perspektiften bakabilen bir azınlık olarak kaldıkları tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
All intellectual and practical efforts of humanity turn into a product of art, science, and thought. For this reason, it is quite natural that literary works which is considered artare affected by the philosophical trends and literary movements of the period in which they emerged. The dominant philosophical movement in the world and in the Ottoman geography in the 18th century was“positivism.”This philosophical movement, which rejects all sources of knowledge other than the mind and senses, opposes metaphysical and mystical phenomena. The reflection of positivism in literature is possible with literary movements such as realism, naturalism and parnassism. We can say that the positivist perspective has been reflected in literary products since the Tanzimat period. There is a tendency to shift from abstract to concrete in the art products of this period. It is seen that realism predominates in the Hayaliyyun and Hakikiyyun debate. Positivismspread with the letter written by August Comte to Mustafa Reşid Pasha and affected the life perceptions and works of the intellectuals after the Tanzimat. The subject of this study is to examine the effects of positivism in Turkish Novels from the Tanzimat period to 1950 by examining ten novels written in the period. The primary goal of the study is resarching the scientific and social values that the society held in at that time and the manifestation ofanti-positivism in the novels' plots in question. For this purpose, the study is basically divided into two parts. In the first chapter, a theoretical framework about positivism is drawn to enlighten the reader. In the second part, selected novel reviews are included. Among the works examined in this study are Fenni Bir Roman Yahut Amerika Doktorları, Hayal İçinde, Gulyabani, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Hakka Sığındık, Yeşil Gece, Mezarından Kalkan Şehit, Gökyüzü, Üç İstanbul and Matmazel Noraliya'nın Koltuğu. When the perspectives of the characters who exhibit a positivist stance and the characters who do not display a positivist stance are examined in these works, it is seen that there is no commonality between them. While some of the characters are local and represent laypeople, some others have a different mindset from the majority of the society, displaying a profile suitable for the positivist thought system by analyzing events from a scientific perspective and representing a minority.
Benzer Tezler
- Tanzimat'tan 1950'ye kadar Sivas'ta eğitim yapıları
Educational structures in Sivas from Tanzimat to 1950
ESRA GÜNDOĞAN BALDIK
Doktora
Türkçe
2022
Sanat TarihiErciyes ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SULTAN MURAT TOPÇU
- Cumhuriyet dönemi Türk romanında antikahraman (1950-1980)
Antihero in Turkish novel of the Republic period (1950-1980)
SEMRA YAMAN
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TEKİN
- Tanzimat'tan günümüze Türk devlet idare teşkilatında bürokratik modernleşme hareketleri
Turkish state administration organization bureaucratic modernization movements from the Reformation to the present dayday
İBRAHİM ALPER GÜVENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Kamu YönetimiAtılım ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ÜLKER
- Benal Nevzat Arıman'ın hayatı ve eserleri üzerine bir araştırma
A Research about the life and the literary works of Benal Nevzat Arıman
AYKAR ALAT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK HUYUGÜZEL
- Divan edebiyatı eleştirilerinin eleştirisi (1860-1970)
Criticism of critiques about divan literature (1860-1970)
MEHMET MUSTAFA ÖRÜCÜ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM ALİ KAYA