Serhatîyên Isê delan û analîza wan
Delanlı İsa'nın hikayeleri ve onların analizi
- Tez No: 903407
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAŞİM ÖZDAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halkla İlişkiler, Sosyoloji, Tarih, Public Relations, Sociology, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 192
Özet
Hikayelerin Kürt edebîyatında özellikle folklor eserlerinde önemli bir yeri vardır. Bu hikayeler arasında Îsê Delan üzerine söylenmiş olanların ayrı bir yeri vardır. Îsê Delan halk edebîyatında popüler bir tip ve tarihi bir kişiliktir. 18. yüzyılda Behdinan Bölgesi'nde yaşamış olup o bölgede Behdinan mîrlerine danışmanlık yaptı. Sadece danışman olarak değil aynı zamanda toplumsal eleştirinin temsilcisi olarak da karşımıza çıkmaktadır. Ona dair hikayeler yüz yıldan fazla bir süredir yazarlar, folklorcular ve Kürtçe yazan kalemşörler tarafından derlenmiş, bugüne kadar seksene yakın hikaye kayıt altına alınmıştır. Bu çalışmamızda Îsê Delan'nın hikayelerini içerik yönünden inceleyeceğiz ve onun tür olarak özelliklerine de değineceğiz. Bu amaçla onun 80'e yakın hikayeyi versiyonlarıyla birlikte inceledik. Îsê Delan'ın mamoratları özel bir tarihsel ve kültürel bağlamla diğer hikayelerden farklıdır. Bu tezde deneyimlerinin zaman içinde nasıl değiştiği, hangi temaların daha yaygın olduğu ve belirli dönemlerde nasıl görüldüğü incelenecektir. Tezin amacı, Îsê Delan'ın sadece danışmanlık yapmadığını aynı zamanda toplumsal eleştiri ve însan ilişkilerine dair derinlemesine gözlemler sağladığını göstermektir. Bununla beraber kültür ve toplum üzerindeki etkileri; geleneksel değerler ile modern problemler arasındaki ilişkiyi de açığa çıkartmaktadır. Bu çalışmamızın ilk bölümünde Îsê Delan tipinin özellikleri ve Behdinan emirliğinin önemi üzerinde duracağız. İkinci bölümde ise hikayelerin temalarını ele alacağız. Tema olarak eserlerinin içeriğinde; arabuluculuk ve danışmanlık, pişmanlık, kıskançlık, eğitici drama, iddia-sorun, sürgün, rekabet, iffet, ideal kadın, atasözleri ve deyimler, misafirperverlik, iktisad, çözüm ve sembolik dil vb. içerikler yer almakta. Eserleri biçim ve içerik bakımından Nasreddin Hoca ve Behlûl-i Dana'nın hikayeleriylezerlik göstermektedir. Elimizdeki mevcut bulgulardan Îsa Delan'ın popüler bir tip olduğunu anlıyoruz. Şartlara göre değişmeyen tutumuyla her bir hikayesinde onun ayrı bir yönü okurla buluşuyor. Îsê Delan'ın hikayeleri zaman ve mekandan bağımsız olarak evrensel bir duygu taşıyor.
Özet (Çeviri)
Story has an important place in Kurdish literature, especially in folklore works. Among these stories, those said about Îsê Delan have a special place. Îsê Delan is a popular type and historical figure in folk literature. He lived in the Bahdinan Region in the 18th century and advised the Bahdinan mirs in that region. He appears not only as a consultant but also as a representative of social criticism. Stories about him have been compiled by writers, folklorists and Kurdish writers for more than a hundred years, and nearly eighty works have been recorded to date. In this study, we will examine Îsê Delan's stories in terms of content and also touch upon their characteristics as a genre. For this purpose, we examined nearly 80 of his works together with their versions. Îsê Delan's mamorates differ from other stories with a special historical and cultural context. This thesis will examine how their experiences changed over time, which themes were more common, and how they were seen in certain periods. The aim of the thesis is to show that Îsê Delan not only provides consultancy but also provides social criticism and in-depth observations on human relations. However, its effects on culture and society; It also reveals the relationship between traditional values and modern problems. In the first part of this study, we will focus on the characteristics of the Îsê Delan type and the importance of the Bahdinan emirate. In the second part, we will discuss the themes of the stories. As a theme, the content of his works includes; mediation and counseling, regret, jealousy, educational drama, claim-problem, exile, competition, chastity, ideal woman, proverbs and idioms, hospitality, economics, solution and symbolic language, etc. contents are included. . His works are similar in form and content to the works of Nasreddin Hodja, Behlul-i Dâna, etc. From the current findings we have, we understand that Ise Delan is a popular type. With his attitude that does not change depending on the circumstances, a different side of him meets the reader in each of his stories. Îsê Delan's stories carry a universal feeling, regardless of time and place.