Arazi kullanım/arazi örtüsü değişiminin modellenmesi: Çanakkale ili Ayvacık ilçesi simülasyonu
Modeling of land use/land cover change: simulation of Çanakkale province Ayvacık district
- Tez No: 941663
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜLAY CENGİZ TAŞLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 241
Özet
Ekosistem üzerindeki müdahaleler, doğal kaynakların tüketilmesi, yanlış arazi kullanımı, peyzajın tahrip edilerek parçalanması, habitatların bozularak biyoçeşitliliğin azalması gibi ekolojik problemleri ortaya çıkarmaktadır. Bu doğrultuda peyzaj deseni ve arazi örtüsünde meydana gelen zamansal ve mekânsal değişimin izlenerek gelecek simülasyonlarının oluşturulması ekolojik planlama çalışmalarında önemli bir konu haline gelmektedir. Arazi modelleme konusunda güncel çalışmalarda kullanılan Hücresel Otomat-Markov Zincirleri (CA-Markov) değişimin miktar ve yönünü saptayarak geleceğe yönelik tahmin haritaları oluşturmaktadır. Bu araştırmada Çanakkale İli Ayvacık İlçesi'nin geçmiş ve bugüne dayalı arazi kullanım/arazi örtüsü (AK/AÖ) değişimi analiz edilerek, gelecekte oluşabilecek arazi yapısının CA-Markov ile modellenmesi ve bu değişime bağlı olarak peyzaj yapısındaki desen-süreç ilişkisinin peyzaj metrikleri ile hesaplanarak ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Ayvacık İlçesine ait 1985-1997-2010 yılları Landsat 5TM ve 2023 yılı Landsat 8OLI uydu görüntüleri kullanılarak ArcGIS 10.8 yazılımı ile destek vektör makine (DVM) tabanlı sınıflandırma kullanılarak AK/AÖ haritaları oluşturulmuştur. 1985-2023 yılları arası 38 yıllık zaman periyodundaki değişim analizi ve 2040 simülasyon modeli oluşturulmasında, Clark Üniversitesi (1987) tarafından geliştirilen TerrSet 19.0.8 sürümü Arazi Değişim Modeli (Land Change Modeler-LCM) kullanılarak CA-Markov modeli uygulanmıştır. Peyzaj deseni değişim analizinde kullanılan peyzaj metrikleri FRAGSTATS v programı tarafından geliştirilen ArcGIS Patch Analyst modülü ile hesaplanmıştır. Simülasyon modeline göre; 2023 yılından 2040 yılına kadar Ayvacık İlçesi'nde yerleşim alanlarında %50,51, su kütlesinde %178,89 artış; tarım alanında %4,18, zeytinliklerde %2,71 ormanda %0,18 ve makide %2,09 azalış yaşanacağı belirlenmiştir. Metrik analizinde leke sayılarının artması, lekelerin birbirlerine dönüşmeleri peyzaj düzeyinde parçalanmaya yol açmıştır. Peyzaj parçalılığının zaman içerisinde artması, habitat sürekliliğinin kırılarak kaybolmasına yönelik tehdit oluşturmuştur. Yapılan araştırma ile AK/AÖ simülasyon modeli çalışmalarının peyzaj ekolojisinde meydana gelecek sorunlara karşı önlemlerin geliştirilmesindeki önemi irdelenmiştir. Ayrıca tahmin haritasında peyzaj metriklerinin ölçülerek geleceğe yönelik parçalanmanın öngörülmesi konusunda ulusal literatürde az sayıda çalışma bulunması araştırmanın özgün yönünü oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuçların planlama çalışmalarına ekolojik yaklaşım kazandırarak, sürdürülebilir peyzaj koruma ve gelişim stratejilerine katkı sunacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Interventions on the ecosystem cause ecological problems such as depletion of natural resources, improper land use, destruction and fragmentation of the landscape, habitat degradation and biological decline. In this direction, monitoring the temporal and spatial changes in landscape pattern and land cover and creating future simulations becomes an important issue in ecological planning studies. Cellular Automata-Markov Chains (CA-Markov), which are used in current studies on terrain modelling, determine the amount and direction of change and create prediction maps for the future. In this study, it was aimed to analyse the past and present land use/land cover (LULC) change of Ayvacık District of Çanakkale Province, to model the future LULC with CA-Markov model and to reveal the pattern-process relationship in the landscape structure depending on this change by calculating with landscape metrics. In this context, using Landsat 5TM satellite images of Ayvacık District for the years 1985-1997-2010 and Landsat 8OLI satellite images for the year 2023, ArcGIS 10.8 software was used to create support vector machine (SVM)-based classification LULC maps. In the analysis of the change in the 38-year time period between 1985 and 2023 and in the creation of the 2040 simulation model, the CA-Markov model was applied using the TerrSet 19.0.8 version Land Change Modeler (LCM) developed by Clark University (1987). Landscape metrics used in landscape pattern change analysis were vii calculated with ArcGIS Patch Analyst module developed by FRAGSTATS programme. According to the simulation model; from 2023 to 2040, Ayvacık District will experience 50.51% increase in settlements, 178.89% increase in water body, 4.18% decrease in agricultural area, 2.71% decrease in olive groves, 0.18% decrease in forest and 2.09% decrease in maquis. In the metric analysis, the increase in the number of spots and the transformation of spots into each other led to fragmentation at the landscape level. The increase in landscape fragmentation over time posed a threat to the loss of habitat continuity. In the study, the importance of the LULC simulation model studies in the development of measures against the problems that will occur in landscape ecology has been examined. In addition, the fact that there are few studies in the national literature on predicting future fragmentation by measuring landscape metrics in the prediction map constitutes the original aspect of the research. It is thought that the results obtained from the research will contribute to sustainable landscape protection and development strategies by bringing an ecological approach to planning studies.
Benzer Tezler
- Tarım alanlarındaki değişimin iklim, nüfus ve uzaktan algılama verileri yardımıyla modellenmesi: Kuzey-Batı Anadolu örneği
Modelling the change in agricultural lands using climate, population and remote sensing data: sample of North-West Anatolia
MELİS İNALPULAT
Doktora
Türkçe
2020
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT GENÇ
- Arazi kullanım değişimlerinin peyzaj teori ve modellemesi kapsamında incelenmesi
Investigation of land use-land cover change, and modeling the landscape change
MELİZ AKYOL ALAY
Doktora
Türkçe
2016
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRİYE EŞBAH TUNÇAY
- Arazi kullanımı ve arazi örtüsü değişiminin uzaktan algılama verileri ve yapay sinir ağları yöntemiyle modellenmesi (İzmit örneği)
Modeling of land use and land cover change with remote sensing data and artificial neural networks (İzmit sample)
GÜLŞEN KEÇELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Ormancılık ve Orman MühendisliğiÇankırı Karatekin ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENDER BUĞDAY
- Uzaktan algılama ve CBS kullanılarak arazi örtüsü/arazi kullanım değişiminin incelenmesi ve geleceğe dönük modellenmesi: Kayseri ili örneği
Investigation and future modeling of land cover/land use change using remote sensing and GIS: Kayseri province case study
KÜBRA NUR GÖNCÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Jeodezi ve FotogrametriErciyes ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMRAN KÖYLÜ
- Arazi kullanım değişiminin iklime olan etkilerinin modellenmesi
Modelling the effects of land use changes on climate
ÜMRAN KÖYLÜ
Doktora
Türkçe
2017
Jeodezi ve FotogrametriErciyes ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN GEYMEN