Kısa süreli kalp atım hızı değişkenliği biyo-geribildirim yönteminin satranç sporcularında oyun performansına etkilerinin araştırılması
Investigation of the effects of short-term heart rate variability bio-feedback method on game performance in chess players
- Tez No: 945551
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERDAL BİNBOĞA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyofizik, Biophysics
- Anahtar Kelimeler: Kalp atım hızı değişkenliği, kalp hızı değişkenliği biyo-geribildirim, sporcu performansı, otonom sinir sistemi, vagal aktivite, psikolojik stres, Heart rate variability, heart rate variability biofeedback, athlete performance, autonomic nervous system, vagal activity, psychological stress
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyofizik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 77
Özet
Kısa Süreli Kalp Atım Hızı Değişkenliği Biyo-Geribildirim Yönteminin Satranç Sporcularında Oyun Performansına Etkilerinin Araştırılması Kalp Atım Hızı Değişkenliği (KAHD), kalp atımları arasındaki zaman aralıkları dalgalanmalarını yansıtan, vagal tonusu ve otonom sinir sistemi dengesini gösteren fizyolojik bir göstergedir. Psikolojik stres, iyileşme durumu ve antrenman yükünün değerlendirilmesinde değerli bir araç olarak kullanılmaktadır. KAHD-BGB (Kalp Hızı Değişkenliği Biyo-geribildirimi), solunumun kalp ritmiyle senkronize edilmesini hedefleyerek stresi azaltmayı, dikkat odağını artırmayı ve bilişsel kontrolü desteklemeyi amaçlar. Satranç gibi yoğun dikkat ve stratejik düşünme gerektiren sporlarda yarışma kaygısı performansı olumsuz etkileyebilir. KAHD-BGB'nin olumlu etkileri gösterilmiş olsa da, satranç gibi bilişsel olarak zorlayıcı sporlardaki etkinliğini araştıran çalışmalar sınırlıdır. Kısa süreli KAHD-BGB uygulamalarının satrançta bilişsel performans üzerindeki etkileri ve etkinliği henüz net olarak ortaya konmamıştır. Özellikle yarışma öncesinde performans kaygısının azaltılması ve vagal aracılı KAHD'nin artırılması, satranç sporcularının optimal bilişsel işlevlerini sürdürebilmeleri açısından önemlidir. Bu çalışma, kısa süreli tek seans KAHD-BGB uygulamasının satranç performansı ve kaygı düzeyleri üzerindeki akut etkilerini araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışmaya yaşları 13 ile 25 arasında değişen (ortalama ± SS, 17.55 ± 2.92) ve ulusal veya uluslararası satranç derecesine (UKD/ELO) sahip 20 kadın ve erkek satranç oyuncusu katılmıştır. Katılımcılar, yaş, cinsiyet ve derece düzeyine göre tabakalı blok randomizasyon yöntemiyle eğitim (BGB grubu, n= 10) ve kontrol (n= 10) gruplarına atanmıştır. Bu çalışma tek kör, randomize ve deneysel bir desene sahiptir. BGB grubunun ortalama ELO puanı 1404 ± 226 (ortalama ± SS), kontrol grubununkisi ise 1412 ± 256 (ortalama ± SS) olarak bulunmuştur (p > 0.05). Müdahale öncesi ve sonrasında tüm katılımcıların kalp hızı (KAH), Kalp Hızı Değişkenliği (KAHD), solunum hızı (SH), fizyolojik stres indeksi (Sİ) ve durumluk-sürekli kaygı düzeyleri (State-Trait Anxiety Inventory, STAI) ölçülmüştür. KAH ve KAHD verileri, sol elin işaret parmağına takılan fotopletismografi (PPG) sensörü ile, solunum sinyalleri ise göğse yerleştirilen solunum bandı ile kaydedilmiştir. Müdahale grubuna 10 dakikalık tek seans KAHD-BGB eğitimi uygulanmış, kontrol grubu ise aynı süre boyunca pasif dinlenme yapmıştır. Bilişsel satranç performansı, her biri 6 problem içeren ve 5 dakikalık bilgisayar tabanlı test oturumlarıyla müdahale öncesi ve sonrası değerlendirilmiştir. Tekrarlayan ölçümler için Friedman testi, gruplar içi karşılaştırmalar için Wilcoxon işaretli sıra testi, performans ölçümleri için eşleştirilmiş ve bağımsız örneklem t-testleri kullanılmıştır. Friedman ve Wilcoxon test sonuçlarına göre, BGB grubunda düşük frekans (LF) yüzdesinde anlamlı artış (p 0.05). Ancak eşleştirilmiş örneklem t-testi, BGB grubunda müdahale öncesine kıyasla satranç performansında anlamlı bir iyileşme olduğunu ortaya koymuştur (p = 0.013). Çalışmadaki bu bulgular, tek seanslık bir KAHD-BGB uygulamasının, genç satranç sporcularında vagal tonusu arttırabileceğini, fizyolojik stres tepkilerini azaltabildiğini ve bilişsel performansta da iyileşme sağlayabileceğini göstermektedir. Ancak, sınırlı örneklem büyüklüğü ve kısa müdahale süresi, elde edilen bulguların genellenebilirliğini kısıtlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Investigation of the Effects of Short-Term Heart Rate Variability Biofeedback Method on Game Performance in Chess Athletes Heart rate variability (HRV) is a physiological indicator of vagal tone and autonomic nervous system balance, reflecting fluctuations in the time intervals between heartbeats. It serves as a valuable tool for assessing psychological stress, recovery status, and training load. HRV-BFB aims to synchronize breathing with cardiac rhythms, thereby reducing stress, enhancing attentional focus, and supporting cognitive control. Given that chess requires sustained concentration and strategic thinking, competitive anxiety may negatively influence performance. Although significant benefits of HRV-BF have been observed, studies investigating its effectiveness in cognitively demanding sports such as chess remain limited. In particular, the effects and efficacy of short-term HRV-BF applications on chess players have not yet been clearly established. Reducing performance anxiety immediately before competition and increasing vagally mediated HRV may be particularly important for maintaining optimal cognitive functioning in chess athletes. This study aims to investigate the acute effects of a single short-term HRV-BF application on chess performance and anxiety levels in chess players. Twenty male and female chess players aged between 13 and 25 years (mean ± SD, 17.55 ± 2.92), all of whom held a national or international chess rating (UKD/ELO), participated in the study. Participants were randomly assigned to either a training group (HRV-BF group, n = 10) or a control group (n = 10) using stratified block randomization based on age, sex, and ranking level. Group allocation was blinded to participants. The average ELO rating of the HRV-BF group was 1404 ± 226, while that of the control group was 1412 ± 256 (p > 0.05). Prior to and following the intervention, heart rate (HR), heart rate variability (HRV), respiration rate (RSP), physiological stress index (SI), and state-trait anxiety levels (State-Trait Anxiety Inventory, STAI) were measured for all participants. HR and HRV data were recorded using a photoplethysmography (PPG) sensor attached to the left index finger, while respiratory signals were collected via a chest-mounted respiratory band. The intervention group received a single 10-minute HRV-BFB session, while the control group underwent passive rest for the same duration. Cognitive chess performance was assessed in both pre- and post-test phases using 5-minute computer-based test sessions, each comprising six chess problems. Friedman tests were used for repeated measures, while Wilcoxon signed-rank for within-group comparisons. Performance outcomes were analyzed using paired and independent sample t-tests. According to the Friedman and Wilcoxon signed-rank test results, the HRV-BF group showed a significant increase in the low-frequency (LF) percentage of HRV (p < 0.01), an increase in the number of successive RR intervals differing by more than 50 ms (NN50, p < 0.01), a decrease in respiration rate (RSP, p < 0.01), and a reduction in physiological stress index (SI, p < 0.01). While the independent samples t-test revealed no statistically significant difference in cognitive performance between groups in the post-test period (p > 0.05), the paired samples t-test indicated a significant improvement in cognitive chess performance within the HRV-BF group (p = 0.013). These findings suggest that a single session of HRV-BFB may increase vagal tone, reduce physiological stress responses, and improve cognitive performance in young chess athletes. However, the limited sample size and short duration of the intervention constrain the generalizability of the results.
Benzer Tezler
- Farklı nefes tekniklerinin duygu durumu ve kalp atım hızı değişkenliği üzerine etkisinin incelenmesi
Investigation of the effects of different breathing techniques on mood and heart rate variability
FATMA ESRA AVCIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
SporAkdeniz ÜniversitesiHareket ve Antrenman Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN AKTOP
- Kognitif tekniklerin bilince ulaşan ve ulaşmayan görsel uyaranların emosyonel işlemlenmesi üzerine etkisinin 0,1 hz kalp atım hızı değişkenliği ile saptanması
Evaluation of the effects of cognitive techniques on the emotional processing of visual stimuli in and out of awareness by the means of 0,1 hz heart rate variability
NECATİ SERKUT BULUT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2015
PsikiyatriMarmara ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZİHNİ SUNGUR
- Koyunlarda kısa süreli nakillerde düşük ve yüksek yükleme yoğunluklarının kalp atım değişkenliği, plazma kortizol, bazı hematolojik ve biyokimyasal parametreler üzerine etkisi
The effects of high and low stocking density on heart rate veriability, plasma cortisol and, some haematological and biochemical parameters in short duration transport in sheep
ÖMER ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Veteriner HekimliğiSelçuk ÜniversitesiFizyoloji (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN ÇÖL
- Nörokardiyojenik senkoplu hastalarda kardiyak otonomik disfonksiyon bulgusu olarak p dispersiyonunun değerlendirilmesi değerlendirilmesi
P-wave dispersion: an indicator of cardiac autonomic dysfunction in children with neurocardiogenic syncope
MELİS DEMİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2010
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık BakanlığıÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYSEL ÖZTÜRK
- Spinal kord yaralanmalı hastalarda transaurikular vagal sinir stimülasyonunun (taVNS) kardiyak otonomik fonksiyonlar üzerine etkisi
The effect of transauricular vagal nerve stimulation (taVNS) on cardiac autonomic functions in patients with spinal cord injury
AYŞENUR ŞİMŞEK YAĞLIOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
Fiziksel Tıp ve RehabilitasyonSağlık Bilimleri ÜniversitesiFiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGE YILMAZ