Oğuz grubu Türk masallarının Holbek yöntemine göre incelenmesi
An examination of Oghuz group Turkish tales according to the Holbek method
- Tez No: 948184
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SİNAN YAMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
Hem ulusal hem de uluslararası alanda yayılım gösteren ve insanlığın en eski sözlü anlatı türü olan masallar, toplulukların örf-adetlerini, değer yargılarını, hayat felsefelerini, yaşayış biçimlerini, gelenek ve göreneklerini ihtiva etmektedir. Halkın kültürel benliğini ortaya çıkaran masallar, derin anlamlar içermekle birlikte insan algısının dönüşümüne ve gelişimine katkı sağlayan canlı bir iletişim modelidir. Bu model, egemen olduğu toplum tabakasının geçmiş ile gelecek arasındaki güçlü bağlarını ve dünya görüşünü ortaya çıkarmaktadır. Masal türünü tek bir yönden ele alıp incelemek ya da çeşitli noktalarına vurgu yapmak son derece yanlıştır. İç içe geçmiş örtük anlamlara sahip olan masallar, ait olduğu topluma dair gizil anlamlar barındırmaktadır. Masal türünde tek bir ögeye odaklanmak gizli anlamı gölgelemektedir. Masal kahramanlarının cinsiyetleri (erkek-kadın), ikili ilişkileri, kadın ya da erkeklere biçilen roller, üstlenilen görevler, zorluklar ve başarılar ile daha pek çok çeşitli karşıt kavram (zengin-fakir, güçlü-çelimsiz, güzel- çirkin, yaşlı-genç, saf-kurnaz) üzerinden verilen iletiler bireylere farklı bakış açıları sunmaktadır. Bu örtük mesajların anlamını ortaya koymak için çalışma yapan araştırmacılardan biri de Danimarkalı halk bilimci Bengt Holbek'tir. Holbek, masalların gizil dilini ve anlamını ortaya koymak için geliştirdiği yönteminde, geleneksel masal aktarıcısının görüş açısını yeniden inşa etmeyi amaçlamıştır. Bu amaçla birlikte geniş hayal dünyasına hitap eden masal türleri, hususi hayatları anlatırken düğümlenmiş yapıları ortaya çıkarmaktadır. Dramatize edilen ya da gerçek dünyaya yakın tutulan masallar, Holbek'in eylemsel yorumlama zemininde yeniden değer kazanmıştır. Bu çalışmada, Holbek'in eylemsel masal yorumlama yöntemi, yöntemin dayanakları ve yöntem ile birlikte ortaya konulan anlatım teknikleri detaylı bir şekilde verilerek Oğuz grubu Türk masallarına uygulanmıştır. Bu çerçevede Türkmen, Azerbaycan, Horasan, Suriye Türkmenleri, Kıbrıs, Gagavuz ve Anadolu kültürüne ait masallar, Holbek'in ilmî metot ve usullerine göre sınıflandırılıp neşredilmiştir. Ortak bir dilsel geçmişe sahip olan Oğuz grubu Türk topluluklarının dünya görüşleri, yaratıcı yönleri, mitik değerleri, parodisel yaklaşımları ve algısal farklılıkları masallar üzerinden ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece Oğuz topluluklarının zengin kültürel mirası ve masallarındaki entelektüel, kültürel ve uzamsal ilişkiler açığa çıkarılmıştır. Bu yöntem sayesinde masalların hem dilsel yapıları hem de toplumsal anlamları anlaşılmaya çalışılmış ve farklı bir yorumlama çerçevesi oluşturulmuştur.
Özet (Çeviri)
Folktales, which spread both nationally and internationally and are the oldest oral narrative genre of humanity, contain the customs, traditions, value judgments, philosophy of life, ways of living, traditions and customs of communities. Folk tales, which reveal the cultural identity of the people, contain deep meanings and are a living communication model that contributes to the transformation and development of human perception. This model reveals the strong ties between the past and the future and the worldview of the social stratum it dominates. It is extremely wrong to examine and analyse the fairy tale genre from a single aspect or to emphasize its various points. Folktales, which have intertwined implicit meanings, contain hidden meanings about the society to which they belong. Focusing on a single element in the fairy tale genre overshadows the hidden meaning. The messages given through the genders of folk tale heroes (male-female), their dual relationships, the roles assigned to women or men, the tasks undertaken, the difficulties and successes, and many other various opposing concepts (rich-poor, strong-frail, beautiful-ugly, old-young, naive-cunning) offer different perspectives to individuals. Danish folklorist Bengt Holbek is one of the researchers who has been working to reveal the meaning of these implicit messages. In his methodology for revealing the hidden language and meaning of folktales, Holbek aims to reconstruct the perspective of the traditional storyteller. With this aim, folk tale genres, which appeal to a wide imagination, reveal knotted structures while narrating private lives. Tales that are dramatized or kept close to the real world have been revalued on the ground of Holbek's actional interpretation. In this study, Holbek's method of actional interpretation, the bases of the method and the narrative techniques put forward with the method are given in detail and applied to Oghuz group Turkish tales. In this framework, tales belonging to Turkmen, Azerbaijan, Khorasan, Syrian Turkmen, Cyprus, Gagauz and Anatolian cultures were classified and published according to Holbek's scientific methods and procedures. The world views, creative aspects, mythic values, parodic approaches and perceptual differences of the Oghuz group of Turkic communities, which have a common linguistic background, were tried to be revealed through fairy tales. Thus, the rich cultural heritage of Oghuz communities and the intellectual, cultural and spatial relations in their tales were revealed. Thanks to this method, both the linguistic structures and social meanings of the tales were tried to be understood and a different interpretation framework was created.
Benzer Tezler
- Azerbaycan masallarının Türkiye Türkçesine aktarılması ve aktarma sorunları
The translation of Azerbaijan folk tale to Turkey Turkish and traslation problems
SERMİN YUMUŞAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PARVANA BAYRAM
- Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarma sorunları (3. Cilt 227-288 s, 4. Cilt 5-75 s
Azerbaijan Turkish from the Turkey Turkishtransmission problems (3. Skin 227-288 p, 4. Skin 5-75 p.)
FATMA DURA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DURSUN ERDEM
- Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarma sorunları -Azerbaycan masalları üzerine bir çalışma- (3.cilt/ 132-226. sayfalar arası)
Turkey the Turkish transmission problems of transfer to Turkish Turkish in Azerbaijan Turkish -a study on the Azerbaijani times-(3rd volume / pages 132-226)
TUĞBA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DURSUN ERDEM
- Oğuz grubu Türk kahramanlık destanlarında kadın
Woman in the Oghuz group Turk heroism legend
ASUMAN GÜNEŞ
- Oğuz grubu Türk lehçelerinde organ isimleri ile yapılan deyimler (Rusça ve İngilizce ile karşılaştırmalı çözümlenmesi)
Body idioms in Oghuz group Turkic languages (A comparative analysis with Russian and English)
GULNARA SULEYMANOVA