Rundbogenstıl ve Doğu Avrupa'ya yansımaları
Rundbogenstil and its reflections on Eastern Europe
- Tez No: 952182
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ALİ BAYHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1636
Özet
XVIII. yüzyılda Avrupa'da, ataları kabul ettikleri Antik Yunan ve Roma medeniyetlerinin kültürünü tekrar canlandırma girişimleri paralelinde ortaya çıkan Neoklasisizm ile birlikte mimaride antik düzen ve cephe sistemleri modern yöntemlerle inşa edilen binalara uygulanmaya başlamıştır. XIX. yüzyıl itibariyle ise uluslararası nitelikteki bu üslup, ulusların milliyetçi güdülerine yeterli gelmemiş, her millet kendi ulusal mimari tarzını ortaya çıkarmak adına girişimlerde bulunmuştur. Bu bağlamda ortaya çıkan Rundbogenstil de Almanların kendi milli mimari akımları kabul ettikleri Erken Ortaçağ Avrupa üslupları, bu üslupların beslendiği Roma ile Erken Hristiyan, Bizans, Rönesans mimarisi ve İslami yapı detaylarının iki veya daha fazlasını bir potada eriterek ortaya çıkardıkları eklektik bir anlayıştır. Menşei Bavyera ve Prusya olan Rundbogenstil, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nda da dönem modası ve mimarlar üzerindeki teorik etkiye bağlı olarak kendini göstermiştir. Çek Cumhuriyeti ve Hırvatistan'da, Avusturya ve Macaristan ile var olan sıkı ilişkiler neticesinde yayılan üslup, Avrupa'nın doğusunda yer alan milletler tarafından Ortodoks ruhunu yansıtmak amacıyla (şüphesiz Ortodoksluğun mimarideki temsiliyetinin Bizans şekillenişiyle sağlanabileceği düşüncesiyle) Bizans formlarının daha yoğun kullanılması şeklinde uygulanmıştır. Ayrıca gerek Alman ve Avusturya coğrafyası gerekse Doğu Avrupa'da İslami karakterin yoğun olarak uygulanması şeklinde seyreden bir başka varyant Rundbogenstil'in ise Yahudi yapılarında tercih edildiği görülmektedir. Osmanlı'nın son döneminde özellikle Tanzimat Fermanı ile birlikte azınlıklara verilen haklar sonucunda inşa edilen binalarda stilin yansımaları takip edilmektedir. Literatürde yer alan çalışmalarda stilin Alman coğrafyasındaki teorik zemini hakkında hatırı sayılır verinin mevcut olmasına karşın Doğu Avrupa'da yayılımına ve bu eklektik anlayışı hangi alt üslupların oluşturduğu, alt üslup kombinasyonlarında nelere dikkat edildiği ve bu kombinasyonlar arasındaki farklılığın temelinde yatan teorik anlayışa dair bilgilerin eksikliği göze çarpmaktadır. Bunlara ek olarak stilin bazı kaynaklarda farklı isimlendirmelerle anıldığı, farklı üsluplar içerisinde değerlendirildiği ya da örneklerinin farklı tarzlara atfedildiği de görülmektedir. Bahsedilen bu eksikliklerin tamamlanmasının hedeflendiği bu çalışmada stilin Alman coğrafyasında doğuş ve gelişiminin takibi adına Berlin, Doğu Avrupa'ya yayılımını sağlayan Habsburg sahasındaki şekillenişi temsil etmesi bakımından Viyana, Prag, Budapeşte ve Zagreb ile Doğu Avrupa'ya yansımalarının tahlilini gerçekleştirebilmek için Atina, Belgrad, Sofya ve İstanbul'daki örnekler çalışmanın kataloğunu oluşturmak üzere belirlenmiştir. İncelenen hat üzerindeki eserler mimari özellikleri bakımından değerlendirilmiş, stilin Doğu Avrupa'daki yayılımı ve alt üslup özelliklerine göre gruplamalar yapmak suretiyle stil bünyesindeki üslup çeşitliliği ve ağırlıklarının yapıların ait olduğu etnik-dini gruplarla arasındaki bağlantı saptanmaya çalışılmıştır. Böylece Orta Avrupa'da doğan ve bir ulusu simgeleyen Rundbogenstil'in hem Doğu Avrupa'ya yayılım sürecine neden olan faktörler hem de binalardaki şekillenmesinin analizlerinin sunulacağı bu çalışma Avrupa mimarlık tarihi ve Türk literatürünün halihazırda eksik olan ilgili kısmına büyük ölçüde katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
In the XVIIIth century Europe, with Neoclassicism, which emerged in parallel with the attempts to revive the culture of the Ancient Greek and Roman civilizations, which they considered their ancestors, ancient order and facade systems in architecture began to be implemented in buildings constructed with modern techniques. As of the XIXth century, this international style was not enough for the nationalist motives of the nations, and each nation made attempts to reveal its own national architectural style. Rundbogenstil, which emerged in this context, is an eclectic understanding that Germans have created by combining two or more of the Early Medieval European styles, which they consider their own national architectural movements, and the Roman and Early Christian, Byzantine, Renaissance architecture and Islamic building details that these were inspired by. Originating in Bavaria and Prussia, Rundbogenstil also manifested itself in the Austro-Hungarian Empire due to the fashion of the period and the theoretical influence on architects. The style, which spread in the Czech Republic and Croatia as a result of the close relations with Austria and Hungary, was applied by the nations in the east of Europe in the form of a more intense use of Byzantine forms in order to reflect the Orthodox spirit (undoubtedly with the idea that the representation of Orthodoxy in architecture could be achieved through Byzantine forms). In addition, another Rundbogenstil variant, which is characterized by the intensive application of Islamic characteristics both in the German and Austrian geography and in Eastern Europe, is observed to be preferred in Jewish buildings. Reflections of the style can be seen in the buildings constructed in the last period of the Ottoman Empire, especially in those constructed as a result of the rights granted to minorities with the Tanzimat Edict. Although there is considerable data on the theoretical basis of the style in the German geography, there is a lack of information on the spread of the style in Eastern Europe, the sub-styles that constitute this eclectic understanding, the considerations in the combinations of sub-styles, and the theoretical understanding underlying the differences between these combinations. In addition, it is also observed that the style is referred to by different nomenclatures in some references, evaluated within different styles, or its examples are attributed to different styles. In this study, which aims to remedy these deficiencies, Berlin was chosen to follow the emergence and development of the style in the German geography, Vienna, Prague, Budapest and Zagreb to represent the formation in the Habsburg region that enabled its spread to Eastern Europe, and Athens, Belgrade, Sofia and Istanbul to analyze its reflections in Eastern Europe. In this study, which aims to remedy these deficiencies, Berlin to follow the emergence and development of the style in the German geography, Vienna, Prague, Budapest and Zagreb to represent the formation in the Habsburg area, which enabled the style to spread to Eastern Europe, and examples in Athens, Belgrade, Sofia and Istanbul to analyze its reflections on Eastern Europe were determined to form the catalog of the study. The works on the line investigated were evaluated in terms of their architectural features, and by grouping them according to the spread of the style in Eastern Europe and sub-stylistic features, it was tried to determine the connection between the stylistic diversity and dominance within the style and the ethno-religious groups to which the buildings belonged. Therefore, this study, in which both the factors that caused the spread of Rundbogenstil, which was born in Central Europe and symbolized a nation, to Eastern Europe and the analysis of its stylization in buildings will be presented, will greatly contribute to the relevant part of the European architectural history and Turkish literature, which is currently missing
Benzer Tezler
- Bir II. Alman İmparatorluğu projesi: Kaiser Wilhelm Anıtı'ndan Alman çeşmesine
A II. German Empire project: From Kaiser Wilhelm Monument to German fountain
CEREN GÖĞÜŞ
