Turkism a historical overview of Azerbaijan: Russian Azerbaijan national independence Azerbaijan at the beginning of centuries of national enlightenment
Azerbaycan Türkçülüğüne tarihsel bir bakış: Rus Azerbaycanı'ndan milli bağımsızlığa yüzyıl başında Azerbaycan ulusal aydınlanması
- Tez No: 102498
- Danışmanlar: PROF.DR. BÜŞRA ERSANLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Uluslararası İlişkiler, Political Science, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler (İngilizce) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Bu çalışma Azerbaycan Türkçülüğünün gelişimini tarihsel perspektifte incelemeyi amaçlamaktadır. 20. yüzyıl dönümündeki Azeri siyasi uyanışının ve milli bilincinin altyapısını anlayabilmek için çalışmanın temel vurgusu 19. yüzyıl sonundaki Azerbaycan kültürel aydınlanma dönemine yapılmıştır. Çalışma 19.yüzyıl sonu çarlık döneminden Azerbaycan birinci bağımsızlık döneminin 1920 yılında Kızıl Ordu işgali ile sona ermesine kadar olan zaman dilimini ele almaktadır. Azeri ulusal hareketinin temelleri Azeri kültürel ve siyasi eliti tarafından, 19. yüzyılın ikinci yarısmda oluşturulmuştur. Binsekizyüzaltmışların başlarında Azerbaycan Türkleri Rusya'daki reform hareketinin bir sonucu olarak önemli bir ekonomik ve sosyal değişime tanık oldular. Avrupa eğitimli kişilerden oluşan Azerbaycan entelijentsiyası yüzyıl dönümünde Türk kültürel aydınlanmasının Kafkasyadaki öncüleri oldular. Milli basını kurarak toplumsal aydınlanmanın sağlanması amacıyla faydalandılar.Azerbaycan Türkçesiyle oluşturulan milli basın dilin gelişiminde önemli bir araç haline geldi ve milli bilincin güçlenmesine büyük katkısı oldu. Bununla beraber 19. yüzyıl sonlarmda Azerbaycan'da tiyatro ve opera milli bir fenomen haline geldi. Azeri entellektüelleri bu devirde milli kimliğin oluşum sürecini başlattılar. Yüzyıl dönümünde özellikle 1905 devriminden sonra oluşan özgürlük atmosferi ulusal hareketlerin yükselmesine olanak sağlamıştır. İşte böyle bir ortamda, Azerbaycan'da kültürel hareketin ikinci evresi başlamıştır. Azerbaycan Türk edebiyatı ve basını hem çeşit hem de içerik açısından ilerlemiştir. Eğitim reformu, aydınlanma programının temel sahası !££. ii^i^&L^ki.ViLfiiJiiXijj^5 olarak, Kırımlı Türkçü İsmail Gaspıralı'nın ceditçilik programı doğrultusunda geleneksel mekteplerin değişimi ile başlamıştır. 20. yüzyıl dönümüne gelindiğinde, Azerbaycan, dil ve eğitim reformu, ulusal basın, tiyatro ve edebiyat gibi kültürel alanda çok önemli başarıların elde edildiği gözkamaştıncı bir kültürel aydınlanma sürecine girmiştir. Kültürel dinamizm sonucunda siyasi bilinç gelişmiş ve kültürel uyanış siyasi harekete dönüşmüştür. 1917 devrimi ile birlikte Azerbaycan siyaseti Müsavat Partisi'ni ortaya çıkarmıştır. Parti Resulzade önderliğinde Azeri uluslaşma sürecinde son derece önemli rol oynamıştır. I. Dünya Savaşı ile Rusya'da meydana gelen devrimsel dönüşümler, Azerbaycan Türklerine 1918'de bağımsızlığın yolunu açtı. Ancak, savaş sonrasının değişen siyasi dengeleri Sovyetlerin 1920'de Azerbaycan'ı işgalini kolaylaştırmıştır.Azerbaycan Türklerinin siyasi varlığı bu tarihten itibaren 1991'de bağımsızlık geleneği yeniden canlandırılana değin Sovyet Sosyalist Azerbaycan Cumhuriyeti olarak devam etmiştir.
Özet (Çeviri)
The present work aims to analyze the development of Azerbaijani Turkism in historical perspective. The main focus of the study is made on the period of Turkish cultural enlightenment in Azerbaijan at the end of 19th century in order to understand the groundwork of Azerbaijani national consciousness and political awakening at the turn of 20th century. The study covers a time period starting from the tsarist era at the end of 19th century till the end of first national independence by the invasion of Red Army in 1920. Groundwork of Azerbaijani national movement was formed by Azerbaijani cultural and political elite in the second half of the 19th century. At the beginning of 1860s Azerbaijani Turks witnessed a crucial economic and social change as a result of reform movement in Russia. Azerbaijani native intelligentsia composed of European educated people was the leaders of the Turkish cultural enlightenment in Caucasus at the turn of the century. They formed and used national press to enlighten their community. The Azerbaijani Turkish language press became a significant vehicle for the improvement of the language and contributed a lot to the national consciousness. Besides, theatre and opera in Azerbaijan became a national phenomenon towards the end of 19th century. In this period Azeri intellectuals opened the way for national identity building process in Azerbaijan. At the turn of the century especially after 1905 Revolution, the atmosphere of freedom enabled national movements to accelerate. It was in this atmosphere that the second phase of the cultural upheaval in Azerbaijan started. The Azerbaijani Turkish literature and press improved both in variety and content. Education reform as the basic concern of the enlightenment program, started with the modification of the traditionalmekteps (Koranic schools) under a program of a Crimean Turkist, Ismail Gaspıralı called - jadidism. Thereby at the turn of the 20th century, Azerbaijan came to the stage of a very dazzling cultural enlightenment process under which the most important cultural accomplishments such as reforms of language and education, formation of national press, theatre and literature were realized. Political awareness developed as a result of cultural dynamism and cultural awakening transformed into a political movement. By the 1917 Revolution, Azerbaijani politics produced Müsavat Party, which played a crucial role in the nation-building process in Azerbaijan under the leadership of Resulzade. By World War I revolutionary transformations occurred in Russia, which opened the way for political independence of Azerbaijani Turks in 1918. Meanwhile, changing political balances after WWI facilitated the conditions for Soviet invasion of Azerbaijan in 1920. Thereafter, the political existence of the Azerbaijani Turks continued in Socialist Soviet Republic of Azerbaijan until they could successfully revive the legacy of independence in 1991.
Benzer Tezler
- A neorealist analysis of Iran-Russia relations: Tajik and Syrian civil wars
İran-Rusya ilişkilerinin neorealist bir analizi: Tacik ve Suriye iç savaşları
ESRA YANIK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA GÖÇER AKDER
DR. ZELAL ÖZDEMİR
- Elçin Efendiyev'in romanlarında milli kimlik algısı
Perception of national identity in Elchin Efendiyev' s novels
GAMER AHMEDOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLKİN GULUSOY
- Diyarbakır-Elazığ-Şanlıurfa kentli makamsal müzik geleneklerine tarihsel ve analitik bir bakış
A historical and analytical overview of urban music traditions in Diyarbakır-Elazığ-Şanlıurfa
MEHMET ALİŞAN BUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MüzikHacettepe ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENK GÜRAY
- Azerbaycan yer adlarında etnotoponimler
Etnotoponims in Azerbaijan place names
TÜRKANA HÜSEYNOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ KAYMAZ