Osmanlı Devleti Klasik Döneminde ihtisab emanetinin örf açısından rolü
The Role of ihtisab emaneti by the orf in the classical period of Ottoman Empire
- Tez No: 108659
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZER ERGENÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 72
Özet
ÖZET Muhtesib İslam dünyasındaki fonksiyonu itibariyle şeriatle ilgili hükümlerin müslümanlar arasındaki uygulanmasını kontrol eden bir müfettiş durumundaydı. Muhtesiblik İslam dünyasında birinci derecede sorumlu kişilere düşen son derece önemli bir görev olduğundan muhtesib, görevini yerine getirirken bir bakıma padişahın vekilliğini yapmakta; onun adına hareket etmekteydi. Çünkü padişaha ait olan hisbe görevi, padişahın, reaya düzenini sağlama yükümlülüğünden kaynaklanmaktaydı. Osmanlı Devleti idari ve şer' i teşkilatında kısmen kendisinden evvel gelen İslam hükümetlerini örnek almıştır. İhtisâb işlerinde de aynı durum söz konusu olmuştur. Hükümet tarafından her nereye kadı gönderilmişse orada bir de“muhtesib”bulundurulmuştur. Muhtesibliği, Osmanlı İmparatorluğunda daha ziyade günlük hayatın içine karışmış durumda görüyoruz. Diğer bütün hizmetlerde olduğu gibi, muhtesibin görevlerinin her biri, bir resm karşılığı olarak düşünülmüştür. Ayrıca muhtesibin kadı hükmü ile verebildiği nakdi cezalar, cerîme adı altında bir nev'î resm olarak kabul ediliyordu. Onun için, ihtisab rüsumu, niyabet veya bâd-i hava diye adlandırılan bir grup verginin en önemli bölümünü oluşturmaktaydı. Genellikle ihtisab resimleri; pâdişâh, beylerbeyi, sancakbeyi gibi örf mensuplarının dirliklerine dahil edilirdi. Böylece, bu görev onların sorumluluğuna tevdi' edilmiş olurdu. Muhtesib de görevi iltizâm usulüyle üstlenir ve onlar adına kanun-nâmelerde belirtilen kuralları uygulardı. Tezimin asıl konusu bu hususu ortaya çıkarmak ve ihtisab görevinin örf açısından analizini yapmak olmuştur. 59
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Concerning the office of him, Muhtesib controlled the application of şeri'a rules among the Muslims in Islamic world. Muhtesiblik was the important office which was attributed to the most prominent persons in Islamic world. So, to some extent, he was representative of Sultan and he continued his function in the name of Sultan. Because“hisbe”duty, which is indeed held by Sultan, relied on Sultan's obligation of providing the reaya order. To some extent, in administrative and şer'î organisation the Ottomaman State continued some of rules applied in Islamic states. (In other words the former Islamic states became a model for Ottoman State in administrative and şer'î organisation to some extent). This can be seen in applications relating to ihtisab. When kadi was sent to a place by the government, muhtesib was also sent there. In the Ottoman State we see muhtesiblik in dailly life. As being occurred in the other offices, the duties of muhtesib was thought in return of“resm”. Moreover the monetary fines, applied by muhtesib through after tfe judgement of kadi, were regarded as being a kind of“resm”under name of“cerime”. So, it was the most important part of some group of taxes named as“ihtisab rüsumu”,“niyabet”or“bâd-i hava”. Generally“ihtisab resimleri”were added to“dirliks”of the members of the“örf”; padişah, beylerbeyi, sancakbeyi. So this office was attributed to their responsibilities. Also, muhtesib undertook this office in the way of“iltizam”and he applied the rules written in“kanunname”in the name of them. The main subject of my thesis is to bring this situation into light and to analyse the duty of ihtisab from the point of "örf. 60
Benzer Tezler
- İstanbul Kentiçi kara toplu ulaşım hizmetlerinin başlaması ve gelişimi: 1850 - 1900
Intrıduction and evolution of public trans portation sector in Istanbul: 1850 - 1900
İBRAHİM MURAT BOZKURT
- 18. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde medrese teşkilatı
18 th organization of the madrasah in the Ottoman State
ÜLKÜ YANCI
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimCumhuriyet ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZAFER KARADEMİR
- Kanunî Sultan Süleyman dönemi kültür ve edebiyatı
The culture and literature of the period of Sultan Suleyman the Magnificent
EMİNE ALTINKAYNAK
Doktora
Türkçe
2022
Sanat TarihiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KARTAL
- Mahalli idarelerin kuruluş sürecinde Balıkesir Belediyesi (1864?1922)
Balikesir Municipality during construction process of local management (1864-1922)
BETÜL İSKENDER
- 19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde okul öncesi eğitim
Pre-school education in 19th century Ottoman Empire
NİLÜFER OLTU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEYTULLAH KAYA