Antalya napları kretase yaşlı birimlerinin (Batı Toroslar/Türkiye) hidrokarbon kaynak kaya potansiyelinin incelenmesi
Determination of the hydrocarbon source rock potential of the cretaceous units in the Antalya nappes (Western Taurus region/Turkey)
- Tez No: 131127
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSMAİL HAKKI DEMİREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Antalya Napları, Senomaniyen/Turoniyen sınırı olayı, okyanusal anoksik olaylar, radyolarya, organik karbon, kütle-denge hesaplamaları, Antalya Nappes, Cenomanian/Turonian boundary event, oceanic anoxic events, radiolaria, organic carbon, mass-balance calculations
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 180
Özet
ANTALYA NAPLARI KRETASE YAŞLI BİRİMLERİNİN (BATI TOROSLAR/TÜRKİYE) HİDROKARBON KAYNAK KAYA POTANSİYELİNİN İNCELENMESİ Tuğrul Şükrü YURTSEVER ÖZ Batı Toroslarda, Antalya Körfezi batısında yüzeylenen Antalya Napları'ndan Çataltepe Napı'nın Dereköy ve Alakırçay Napı'nın Ballık formasyonlarının içerdiği siyah şeyller ve beraberindeki çökeller (tabakalı çört, radyolarit, marn, kalsitürbidit ve silisleşmiş pelajik kireçtaşı), derin deniz fasiyes toplulukları olup, karbonat çözünme derinliği (CCD) altında kalan derinliklerdeki çökelimi yansıtmaktadır. Yüksek organik karbon içeren siyah şeyllerin radyolarya fosilleri ile belirlenen çökelme yaşı Senomaniyen/Turoniyen sınırıdır (CTBE). Bu birimler, gerek yaş aralığı gerekse litolojik olarak Atlantik-Tetis bölgesinin diğer alanlarındaki okyanusal anoksik olaylar ile karşılaştı rılabiti r özelliklere sahiptir. Antalya Napları CTBE siyah şeylleri, özellikle derin havzalara karasal kırıntı girişinin sınırlandığı, küresel deniz seviyesi değişimleri ile ilişkili maksimum sellenme dönemlerinde çökelmiştir. Siyah şeyller, Atlantik-Tetis bölgesinde belirlenen eş yaşlı diğer organik karbonca zengin çökeller gibi oldukça düşük çökelme hızlarını yansıtmaktadır (yaklaşık 0.10-0.25 mm/1000 yıl). Kretase okyanuslarının düşük biyo-üretimliliğine rağmen, CTBE siyah şeyllerinin çökelme ortamındaki anoksik koşullar, sediman-su ara yüzeyine ulaşan organik maddenin çok büyük bir kısmının, upwelling ortamlarındaki gibi yüksek çökelme hızları ile üzerinin örtülmesine gereksinin duyulmaksızın, korunabilmesine ve gömülmesine olanak sağlamıştır. Antalya Napları CTBE siyah şeylleri, oldukça yüksek toplam organik karbon içeriği (Dereköy Formasyonu: % 12.25, Ballık Formasyonu: % 26.10) ve hidrojen indeksi değerleri (Dereköy Formasyonu: 541.7 mg HC/g TOC, Ballık Formasyonu: 511.4 mg HC/g TOC) ile mükemmel kaynak kaya potansiyeli göstermektedir. Hesaplanan hidrojen indeksi (HI) ve oksijen indeksi (Ol) değerleri organik karbonun başlıca denizel organik maddeden türediğini (Tip II kerojen) ortaya koymaktadır. Ancak, siyah şeyllerin yüksek toplam kükürt (% TS) içeriği (Dereköy Formasyonu: ortalama % 3.52, Ballık Formasyonu: ortalama % 5.59), Tip US kerojen tipine karşılık gelmektedir. 0.05 - 0.08 arasındaki üretim indeksi değeri (Pl) ve 417 - 419 °C arasındaki Tmax değeri CTBE siyah şeyllerinin hidrokarbon türetmek için henüz yeterli ısısal olgunluğa ulaşmamış olduğuna işaret etmektedir. Simektit/illit oranına göre, siyah şeyller diyajenez evresindedir ve 120-150 °C arasındaki yoğun petrol oluşum zonuna henüz ulaşmamıştır. Fakat, Tip IIS kerojen içeren kaynak kayalar, daha erken ısısal olgunlaşma evrelerine karşılık gelen daha düşük Tmax değerlerinde de hidrokarbon türetebilmektedir. Kütle-denge hesaplamaları ile Antalya Napları CTBE siyah şeyi örneklerinin dönüşüm kesiri (f); Dereköy Formasyonu'nda 0.07, Ballık Formasyonu'nda ise 0.09 olarak belirlenmiştir. Hesaplamalar, siyah şeyllerinin güncel toplam organik karbon içeriğinin (TOC*), orijinal toplam organik karbon içeriğine (TOC0) oranla yaklaşık % 1.4 oranında fakirleştiğini göstermektedir. Hesaplanan S1exp değerlerinin ölçülen Sı piki değerlerinden daha düşük olması, incelenen siyah şeylerin göç etmiş hidrokarboniarca zenginleştiğini göstermektedir. CTBE siyah şeyllerinin kaynak kaya potansiyeli indeksi (SPI), Dereköy Formasyonu için 0.31 t HC/m2, Ballık Formasyonu için ise 0.41 1 HC/m2 olarak hesaplanmıştır.
Özet (Çeviri)
DETERMINATION OF THE HYDROCARBON SOURCE ROCK POTENTIAL OF THE CRETACEOUS UNITS IN THE ANTALYA NAPPES (WESTERN TAURUS REGION/ TURKEY) Tuğrul Şükrü YURTSEVER ABSTRACT The black shales and accompanying rocks (ribbon chert, radiolarite, marl, calciturbidite and silicified pelagic limestone) of the Dereköy Formation of the Çataltepe Nappe and Ballık Formation of the Alakırçay Nappe of the Antalya Nappes at the west of the Gulf of Antalya in the western Taurus region represent the deposition where below the calcite compensation depth (CCD) as a deeper marine fades association. The age of the organic carbon rich black shales were determined as the Cenomanian/Turonian boundary (CTBE) by radiolarians. Either age interval or lithology of these sediments have comparable features with the oceanic anoxic events described at the other localities of the Atlantic-Tethyan realm. The CTBE black shales of Antalya Nappes are deposited at the maximum flooding times related with the mid-Cretaceous global sea-level changes that terrestrial input was limited to especially deeper basins. Black shales are characterized by very low sedimentation rates (approximately 0.10-0.25 mm/1000 years) as the other synchronous carbon rich sediments in the Atlantic-Tethyan realm. Despite the low primary productivity of the Cretaceous oceans, the anoxia at the depositional environment of the CTBE black shales has been enabled the preservation and burial of the organic matter had reached the sediment-water interface unlike high sedimentation rates in the upwelling areas. The CTBE black shales of the Antalya Nappes have excellent hydrocarbon source rock potential with high total organic carbon (TOC) content (12.25 % for Dereköy Formation and 26.10 % for Ballık Formation) and hydrogen index values (541.7 and 511.4 mg HC/g TOC for Dereköy and Ballık formations respectively). The calculated hydrogen index and oxygen index values indicate that the type of organic matter is mainly marine organic matter (Type II kerogen). However, the high total sulfur content (% TS) of the black shales (average 3.52 % and 5.59 % for Dereköy and Ballık formations) reveals the Type IIS kerogen. The production index (PI) values between 0.05 and 0.08 and the Tmax values between 417 °C and 419 °C prove that the CTBE black shales have not reached the sufficient thermal maturity to generate hydrocarbon, yet. According to the ratio between simectite and illite, black shales have still in diagenesis stage, and are not attained the main oil window in 120-150 °C. However, it is taken into consideration that source rocks including Type IIS kerogen could yield hydrocarbons at earlier thermal maturation stages corresponding to lower Tmax values. The fractional conversion (f) values of the CTBE black shales of Antalya Nappes have been determined as 0.07 for Dereköy Formation and 0.09 for Ballık Formation by mass-balance calculations. The calculations show that the actual total organic carbon content (TOC*) of the black shales were decreased in approximately 1.4 %, compared to the original organic carbon contents (TOC0). Due to lower calculated Siexp values than the measured Si peak values, the black shales were enriched by migrated hydrocarbons. The average source potential index (SPI) of the CTBE black shales was calculated as 0.31 and 0.41 t HC/m2 for Dereköy and Ballık formations, respectively.
Benzer Tezler
- Kasımlar (Sütçüler- Isparta) yöresinde yeralan mesozoyik yaşlı denizel tortulların jeolojisi, petrografisi ve organik jeokimyasal yöntemlerle incelenmesi
Examination of the mesozoic marine sediments in Kasımlar (Sütçüler- Isparta) area by the geology, petrography and organic geochemistry
AYŞE BOZCU
Doktora
Türkçe
1996
Jeoloji MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FUZULİ YAĞMURLU
- Gölova-Hacıyusuflar (Elmalı, Antalya) arasının jeolojisi
The geology of the area between Gölova and Hacıyusuflar (Elmalı, Antalya)
SÜLEYMAN AKSARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Jeoloji MühendisliğiSelçuk ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RAHMİ AKSOY
- Kumluca (Antalya) kuzeyinde yer alan ofiyolit topluluğunun jeolojik konumu ve ekonomik potansiyeli
Geological setting and economical potential of the ophiolite assemblages in the north of Kumluca (Antalya)
MEHMET USLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Jeoloji MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUZULİ YAĞMURLU
- Alakırçay napı (Antalya napları) kretase radyolarya biyostratigrafisi ve sistematiği, orta toroslar, güney Türkiye
Radiolarian systematics and the biostratigraphy of the cretaceous of the Alakırçay nappe (Antalya nappes), central taurides, southern Turkey
DEMET İSLAMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. VEDİA TOKER
- Akdoğan (Eğirdir-Isparta) ve Sipahiler (Sütçüler) arasının jeolojisi ve dolomitlerin petrografik incelemesi
Geology of between Akdoğan (Eğirdir-Isparta) and Sipahiler (Sutçuler) and petrographical investigation of dolomitic rocks
FATMA TEKKANAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Jeoloji MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KAMİL YILMAZ