Tanzimat ve Osmanlı sosyal yapısı
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 13441
- Danışmanlar: DOÇ.DR. M. FİKRET GEZGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1990
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
-204- OZET VE SONUÇ Anadolu'da kurulan, gelişen ve üç kıtaya yayılan Osmanlı İmparatorluğu ' nun XVI. yüzyılda bütün dünyayı hayret ve dehşete saran ihtişamlı yükselişi, XVII. yüzyılın sonlarına doğru hızını kaybederek duraklar.; nihayet 1683 Viyana bozgunuyla bir gerileme devrine girer. Bilim ve teknolojide kaydettiği ilerlemelerle endüstrisini, ticâretini ve ulaştırma imkanlarını geliştiren Avrupa karşısında Osmanlı Devleti artık bundan sonra kendini müdafaa etmek, yaşama mücadelesi vermek durumunda kalır. Bu bahtsız dönemde bir hayli güçlenmiş olan Avrupalılarla ardısıra yapmak zorunda kaldığı savaşlarda, -bir ikisi müstesna- genellikle mağlubiyetle neticelenmesi ile devletin sınırları daralmış ve aynı zamanda da dahilde çeşitli şekillerde buhranlar ve tepkiler ortaya çıkmıştı. Bir başka ifade ile, gerileme döneminde yenilgi ile sonuçlanan sürekli savaşların beraberinde getirdiği sosyal-ekonomik çöküntülerin Osmanlı Devleti 'nin bünyesini zaafa uğratması, bu elverişli ortamdan istifâdeye çalışan hıristiyan- hatta bazı müslüman- unsurların dış çevrelerin tahrik ve yardımlarıyla bağımsızlık mücâdelesine girişmesine neden oldu. Bu suretle imparatorluk, bir dağılma dönemine girmiş bulundu.-205- İmparatorluğun içine düşmüş olduğu bu müşkil durumdan kurtarmak için bazı teşebbüslere girişilir. Devlet yöneticileri Avrupa karşısındaki geri kalmışlığının ve üst üste gelen felaketlerin mesuliyetini bozulmuş askeri müesseselere yükleyerek, hep o yönde ıslahatlarda bulunmuşlardır. Bu amaçla III. Ahmed (1703-1730), III. Mustafa (1757-1774) ve III. Selim (1789-1807) dönemine kadar Avrupa devletlerinin modern askeri sisteminden faydalanılarak, ağırlık noktasını teşkil eden askeri- teknik reformlarla Batı ile aramızda meydana gelen açığın kapatılması için gayretler sarf edi lmişt ir. II. Mahmut (1808-1839) döneminde ise, yalnız askeri sahada yapılan düzenlemeler ile çöküntü ve çözülmenin engellenemeyeceğinin anlaş-ı İması üzerine de bir dizi sosyal, siyasî, kültürel ve ekonomik yapılarda da- batı sisteminden geniş ölçüde örnek alınarak-modern reformlar gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. v Aslında, temeli II. Mahmud zamanında hazırlanmış olan Tanzimat Fermanı (Gülhane Hatt-ı Hümayun) 'nm Abdülmecid (1839-1861) döneminde ilan edilmesi ile, şimdiye kadar yapılan ıslahat hareketlerine yeni bir veçhe kazandırılmıştır. Ferman, müslüman tebaa için olumlu bir yenilik getirmemiş olup, gayrimüslim Osmanlı tebaası müslüman tebaa ile aynı hukuki statüye kavuşturulmuştur. Yani böylece Osmanlı Devleti, hıristiyan vatandaşlarına Türkler gibi iyi bakacağına dair bir çeşit garanti vermiş oluyordu. Bu-206- haklar 1856 Islahat Fermanı ile genişletilerek tasdik edilmiştir. Tanzimat fermanı ile bundan böyle memlekette kanunların hakim olacağı, herşeyin kanunlara uygun olacağı bildiriliyordu. Fakat buradan Osmanlı devletinin daha önce kanunsuz bir devlet olmadığını (Fatih Sultan Mehmet zamanında Kavanin-i Al-i Osman İmparatorluğun Anayasası idi. Bu anayasanın dışında Vergi ve Ticaret Kanunları, İdari ve Teşkilat Kanunları da vardı), ancak bazı aksaklıklarından dolayı tatbikinin mümkün olmadığını hatırlatmakta yarar görüyorum. 1839-1876 yılları arasını (Abdülmecid ve Abdülaziz'in saltanatı devrini) kapsayan Tanzimat döneminde.; zamanla her sahada meydana gelen bozulmanın giderilmesi ve Batı dünyasında süratle ilerleyen teknolojik ve ilmî gelişmelere ayak uydurabilmek için, hemen hemen bütün müesseseler de bir reform hareketlerine girişilmiştir. Bu reform hareketleri, ayrıca gittikçe alevlenen Balkan milliyetçiliği ile başlayan toprak kaybını durdurmayı da amaçlıyordu. Merkeziyetçilik sistemi gerçekleştirerek İmparatorluğun kurtulacağına inanan devlet adamları reformlarında bu sistemi kurmaya çalışmışlardır. Bu reformlar, Tanzimatın üç mimarı diye bilinen Mustafa Reşit Paşa, Âli Paşa ve Fuat Paşa tarafından yaygınlaştırılmış kısmen de gerçekleş t irilmiştir.-207- Tanzimat reformunun tatbikinde birçok güçlüklerle karşılaşılmış, getirilen her çözüm yeni bir meseleyi de beraberinde getirmiştir. Yeni yasa ve uygulamaların yürürlüğe girmesi çeşitli nedenle yavaşlamıştır. Bu durumun sebeplerini şöyle sıralayabiliriz: İmparatorluk birçok kavimin bulunduğ çok geniş alana yayılan ve iletişim imkânlarının bir hayli yeterdik olduğu bir topluluktan oluşuyordu. Rusya, İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı Devleti 'ndeki azınlıklara karşı yönelttiği kışkırtıcı milliyetçilik fikirleri onların bağımsızlık hareketlerine teşebbüs etmelerine veya bu isteklerini gelişigüzel müslümanlar aleyhindeki propagandalarla sergilenmelerine neden oluyordu. Bu azınlıklar zaman geçtikçe Osmanlı hakimiyetinden kurtularak kendileri ile din ve mezhep yönünden aynı olan bu devletlere yakınlaşıyordu ki, katolikler kendilerini Fransız, Ortodokslar Rus, Protestanlar ise İngiliz olarak kabul ediyordu. Bundan dolayı Avrupa Devletleri bir açık kapı bularak kendi menfaatleri doğrultusunda zaman zaman Osmanlı devletinin içişlerine müdahaleden çekinmiyorlardı. Bundan başka, Maruniler, Rumlar, Ermeniler, Ulahlar -ve diğer hıristiyan mezheplerine mensup cemaatlerin din ve mezhep ihtilâfları yüzünden aralarında giriştikleri mücadeleler de devletin içte ve dışta istikrarlı bir siyaset takip etmesine büyük bir engel teşkil ediyordu. Ayrıca kapitülasyonlardan istifade eden Avrupalı emperyalist güçlerin Osmanlı devletini zedelemek pahasına da olsa kar etme peşinde koşmaları, geçmişten miras kalan-208- çöküntünün daha da büyümesine yol açmıştır. Bu dönemde; idarî, yargı, askerî, eğitim, toprak rejimi ve sanayii alanlarında birçok yenilikler ve düzenlemeler yapılmıştır. Toplumun üst kesiminin hayat tarzı yeni bir renge büründü.; kargir konakların inşâsı, Avrupa mobilyasının kullanılması, alafranga adetler vs. gibi. Osmanlı kadınının hayatında da önemli gelişmeler olmuştur. Kadınlar eğitim görmeye, gazete ve dergileri takip etmeye başlamıştır. Tanzimatın eğitim sahasında en önemli girişimlerinden biri de, orta öğretim seviyesinde kız rüştiyeleri açarak kız çocuklarının eğitim imkânını geliştirmek olmuştur. Bunun yanında, eğitim derecesinin yükselmesi ile öğretmen yetiştirmek üzere kız öğretmen okullarının açılması da önemli- bir gelişmedir. Yani, Tanzimat döneminin getirdiği sosyo-kültürel değişim üst ve orta tabaka kadınının toplumsal hayata girişini hazırlamıştır. Türkiye'de dilin ve kullanılan yazının bir mesele teşkil etmesi nedeniyle, bu meseleye bilinçlice el atma çabaları da bu dönemde olmuştur. Merkeziyetçi bir devletin oluşması ancak güçlü, geniş bürokratik örgütle mümkün olmaktadır. Bu amaçla, bürokrasinin süratli bir şekilde ve yaygın işlev görmesi için standart ve sade bir dilin- kullanılması zarurî hale gelmiştir. Bununla beraber, okulların sayısı artmaya başlamasıyla çok sayıda basılan ve okunmak zorunda olan kitaplarda da daha sade ve standart bir dil kullanmak-209- gerekliydi. Tanzimat dönemi reformlarının gerçekleştirilmesine örnek alınan Batı, kendi içerisinde bir denge oluşturmuştu. Tanzimatın Türk toplumuna getirdiği yenilikler ise bir dengeye, bir sis teme «a-eief 3*-
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- The socio-economical structure of Darende according to the Temettuat Documents (1844)
Başlık çevirisi yok
İLBEYİ ÖZER
- 1844-1845 (h.1260-1261) tarihli temettuat defteri'ne göre Uluborlu Kazası'nın sosyal ve ekonomik yapısı
The social and economic structure of Uluborlu Town in accordance with temettuat defters dated 1844-1845 (h.1260-1261)
SAMİ SİNAV
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. BEHSET KARACA
- Social, cultural and economic situation of the Jews in Bursa during the Tanzimat Period
Tanzimat Döneminde Bursa Yahudilerinin sosyal, kültürel ve ekonomik durumları
HASİBE TUNA
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
TarihOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP BOZTEMUR
- 210 numaralı şer'iyye siciline göre Burdur kazası'nın idârî, sosyal ve ekonomik yapısı (h.1255-1261/m.1839-1845)
The administrative, social and economical structure of Burdur district according to the number 210 sherei register books?
HASAN KÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRETTİN TIZLAK
- Tanzimat sonrası Osmanlı Devleti dış borçları
Foreign depts of Ottoman Empire after Tanzimat
ORHAN YILDIRIM