Özbek destan geleneği ve Rüstem Han Destanı
Ozbek epic tradition and the epic story of Rüstem Han
- Tez No: 135108
- Danışmanlar: PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 583
Özet
Özbek destan geleneği, içinde yaratılan destanların kendine has özelliklere sahip olması bakımından, Türk destan geleneğinin en önemli kollarından biri olarak kabul edilmektedir. Özbek destan geleneği içinde yaratılan pek çok destandan biri olan Rüstem Han Destanı, konu özellikleri, olay örgüsü, kahramanların tasviri vb. bakımından Özbek aşk-kahramanlık destanlarının önde gelen örneklerinden biridir. Yukarıda belirtilen özelliklerinden dolayı, Özbek Destan Geleneği ve Rüstem Han Destanı hakkında bir çalışma hazırlamayı uygun gördük. Çalışmamızın“Giriş”bölümünde; Özbek destanları üzerinde günümüze kadar yapılan çalışmaların çerçevesini belirlemek amacıyla; Türkiye'deki, Batı'daki ve diğer ülkelerdeki çalışmalar kronolojik olarak verilmiş ve değerlendirilmiştir.“Birinci Bölüm”de, Özbek destan geleneği; metin, anlatıcı, dinleyici çevresi, destan mektepleri, anlatan ortamı ve icraya eşlik eden müzik aletleri çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmiştir.“İkinci Bölüm”de, Rüstem Han Destanı'nın türü, teşekkül tarihi ve yeri meseleleri tartışılmış ve Rüstem Han Destanı'nın farklı destan anlatıcılarından derlenen varyantları tanıtılmıştır.“Üçüncü Bölüm”de, Rüstem Han Destanı'nın varyantları yapı bakımından on epizot halinde karşılaştmlrmş ve karşılaştırma sonunda, destanın varyantlarının ortak yapı şeması tespit edilmiştir. Daha sonra, tespit edilen epizotlarda yer alan motifler incelenmiştir. Rüstem Han Destanı'nda tespit edilen motifler, Özbekistan sahasındaki diğer destanlar ve Anadolu sahasındaki halk hikâyelerindeki benzerleriyle karşılaştırılarak, Rüstem Han Destanı'nın Türk destan geleneği içindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.“Sonuç”bölümünde, çalışmada elde ettiğimiz sonuçlar üzerinde durulmuştur.“Metinler”Bölümü'nde Rüstem Han Destanı'nın metninin transkripsiyonu ve Türkiye Türkçesine aktanlrnış metni verilmiştir.“Özbek Destan Geleneği ve Rüstem Han Destanı”adlı çalışmamız“Bibliyografya”,“Dizin”ve“Ekler”bölümleriyle tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Uzbek epic tradition, as result of its peculiarities, is considered one of the most important branches of Turkic epic tradition. With the subject matter, plot setting and the description of heroes and heroines, the epic story of Rüstem Han, which is one of the epic creations of Uzbek epic tradition, is a leading example of“romantic-heroic”epics in Uzbek epic tradition. As a result of those special aspects of the epic story of Rüstem Han, I have decided to study it from the points of creation, variation, and structure. In order to provide information on the previous works on Uzbek epic tradition, epic creations and of Rüstem Han epic, in the“Introduction”part of my study, I have chronologically evaluated the works on Uzbek epic tradition and epic creations and the epic story of Rüstem Han prepared and published both in Turkey and, as well as the works published in some other countries. In the“First Chapter”, I have evaluated and provided information on Uzbek epic tradition in terms of singers, texts, epic schools, audience, and also the musical instruments that are used to accompany the narration of epic creations. In the“Second Chapter”, first, I have discussed the genre, the date and place where the epic story of Rüstem Han was created. In this chapter, I also introduced the variants of Rüstem Han epic collected from various epic singers in Uzbekistan. In the“Third Chapter”, the structure of the epic story's variants is compared in ten episodes. As a result of such comparison, I have revealed a shared structural scheme of the epic story. Following the main structural comparison, I have analysed the motifs that are placed in each episode. In order to reach a conclusion on the shared motifs between the epic story of Rüstem Han and the other epic creations of Uzbek epic tradition and also the minstrel-poet story tellers creations in Turkey, I have analysed and pointed out the shared and widely used motifs. In the“Conclusion”part of my study, I have provided information on my findings. I added a“Texts”chapter where I included both the transcription and the translation of the epic story of Rüstem Han. I completed my study, titled as“Uzbek Epic Tradition and the Epic Story of Rüstem Han”, with a“Bibliography”, an“Index”, and an“Appendices”.
Benzer Tezler
- Özbek destanlarında at motifi üzerine bir inceleme
An analysis on horse motifs in Uzbek epics
ÖZLEM YELMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAİDBEK BOLTABAYEV
- Özbek kahramanlık destanı Zülfizar
Zulfizar, a bravery epic of Uzbek
HALİL ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NERİN KÖSE
- Erali ve Şirali Destanı (2 cilt)
The Epic of Erali and Şirali
SELAMİ FEDAKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Dalli Destanı'nın sembolik çözümlemesi
Symbolic analysis of the Dalli Epic
BÜŞRA ERGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAR DENİZ ÖZDEMİR
- Fazıl Yoldaşoğlu'nun Ferhad ile Şirin hikayesi üzerine bir inceleme
A study of Ferhad and Şirin by Fazil Yoldasoglu
EMİNE BAKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Atatürk ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN BAYDEMİR