Batı Anadolu'daki kültürel çeşitliliğin geleneksel konut mimarisindeki değişime yansıması: 19. ve 20. yüzyıllarda Ayvalık
The reflection of the cultural variety in West Anatolia on the traditional housing architecture: Ayvalık in the 19th and 20th centuries
- Tez No: 151252
- Danışmanlar: PROF. DR. ETİ AKYÜZ LEVİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Geleneksel Ayvalık konutları, azınlık (gayrimüslim) / etnisite, kültürel çeşitlilik, değişim, mübadele, Traditional Ayvalık Houses, minority (non-Muslim) / ethnicity, cultural variety, change, the Exchange
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Restorasyon Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 247
Özet
Ill ÖZET Osmanlı'da etnik topluluklar, Anadolu'daki kentlerin mimari yapısını etkileyecek ölçüde varlık göstermişlerdir. Etnik topluluklara ait konutlar Anadolu'daki kültürel çeşitlilik ortamının izlerini taşımaktadır. Etnik topluluklar yaşam tarzlarını, örf, adet ve geleneklerini yansıttıkları konutlarla geleneksel mimaride çeşitlilik oluşturmuşlardır. Ayrıca imparatorluğun getirdiği kurallar, gayrimüslimler ile Müslümanların konutları arasında farklılıklar oluşturarak, mimari çeşitliliğe katkıda bulunmuştur. Bu yüzden ayrı kültürlerin birlikte yaşadığı yerleşimlerdeki konutlarda kimi zaman farklılıklar, kimi zaman da benzerlikler görülmektedir. Benzerlikler, kentlerde birlikte yaşamanın sonucu oluşan topluluklar arasındaki etkileşimden kaynaklanmaktadır. Böylelikle 19. yüzyılda Anadolu'daki kültürel çeşitlilik ortamı geleneksel konutların biçimlenmesinde etkili olmuştur. Anadolu'da çok kültürlü yerleşimlerin yam sıra, bir etnik grubun tek başına baskın olduğu küçük yerleşimler de bulunmaktaydı. Bu yerleşimlerin tek kültürlü olmasından dolayı, konutların biçimlenmesinde kültürel çeşitlilik ortamının etkileri görülmemektedir. Ancak bu çalışmada örnek seçilen Ayvalık gibi, Anadolu'daki diğer tek kültürlü yerleşimlerde 19. yüzyıldaki kültürel çeşitlilik ortamının etkileri, geleneksel konutların 20. yüzyılda mübadele ile başlayan değişim sürecinde ortaya çıkmıştır. Anadolu'daki çok kültürlü ortam, mübadelenin başladığı 1922 yılı sonrasında sona ermiştir. Bu yüzden Anadolu'daki Rumlarla, Yunanistan'daki Türklerin yer değiştirme olayı olan mübadele; etnik azınlıklara ait yerleşimlerdeki geleneksel konutlarda değişim açısından önemli bir süreçtir. Bu çalışmanın amacı; Osmanlı İmparatorluğundaki kültürel çeşitlilik ortamının sonucu olarak, Anadolu'da etnik azınlıklara (gayrimüslimlere) ait yerleşimlerde yer alan geleneksel konutlardaki mekansal değişimi, etnisite ve/veya farklı yaşamIV biçimleri ile mekan arasındaki nedensellik ilişkilerini araştırarak, incelemek ve bu konutlarda mekansal değişimlerin zaman içindeki sonuçlarını ortaya koymaktır. Ayvalık'ta etnik farklılığın gerçekleştiği mübadeleden çok sonraları, konutlarda aynı toplumun kullanıcı olduğu süreçte başlayan değişimin artarak devam etmesi, geleneksel Ayvalık konutlarının biçimlenmesinde olduğu gibi, değişiminde de etkili olan esas unsurun etnisite olmadığım göstermektedir. Değişimin asıl nedeni; etnik kimlikten bağımsız olarak değişen toplum yapısına bağlı kullanıcı ihtiyaçlarıdır. Ayvalık'ta olduğu gibi, Anadolu'daki diğer etnik azınlık yerleşimlerde de geleneksel konutların etnisiteden farklı aktörlerin etkisi altında biçimlendiği ve değiştiği düşünülmektedir. Bundan dolayı bu konutların etnik kimliğe bağlı sınıflandırılması doğru bir yaklaşım değildir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The ethnic communities in the Ottoman Empire were very effective to the extent that they influenced the architecture of the cities in Anatolia. The houses which belonged to the ethnic groups have the traces of the environment of cultural variety in Anatolia. These ethnic groups formed a variety in the traditional architecture with the houses on which they reflected their life styles, their custom and usage, and their traditions. Besides, the regulations prescribed by the empire contributed to the architectural variety by making a difference between non-Muslims' houses and Muslims' houses. For this reason, it is seen that there are both differences and similarities between the houses in the settlements where the different cultures lived together. The similarities are resulted from the interaction between the groups which occurred as a consequence of living together in the cities. In this way, the environment of cultural variety in Anatolia in the 19th century was effective in the formation of the traditional houses. In Anatolia, in addition to multicultural settlements, there were also some small settlements where only one ethnic group was dominant. Because such settlements had only one culture, the affects of the environment of cultural variety on the formation of the houses are not observed in these settlements. However, as in Ayvalık which has been chosen as a sample for this study, in the other one-cultural settlements in Anatolia, the affects of the environment of cultural variety in the 19th century appeared in the process of change in the traditional houses which started with the Exchange in the 20th century. The multicultural environment in Anatolia ended after 1922 when the Exchange started. For this reason, the Exchange, during which the Rums in Anatolia and the Turks in Greece changed their places reciprocally, is an important process in terms of change in the traditional houses in the settlements belonging to the ethnic minorities.VI The aim of this study is to examine the spatial change in the traditional houses in the settlements belonging to the ethnic minorities (non-Muslims) in Anatolia, resulting from the environment of cultural variety in the Ottoman Empire, by investigating the causality relationships between ethnicity and/or different life styles and the space, and to disclose the results of the spatial change in these houses in the course of time. In Ayvalık, many years after the Exchange when the ethnic difference took place, the fact that the change, which started in the process when the same society members were the users of the houses, continued increasing rapidly shows that the main factor of the change is not the ethnicity, as in the formation of the traditional houses in Ayvalık. The main cause of the change is, independent from the ethnic identity, the needs of the users depending on the structure of the changing society. It is thought that, as in Ayvalık, the traditional houses in the other ethnic minority settlements in Anatolia, too, have been formed and changed under the influence of some other factors different from the ethnicity. Therefore, the classification of these houses depending ön the ethnicity is not a correct approach.
Benzer Tezler
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları
Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)
SEZİM SEZER SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA GERMANER
- The Urban progress in western Asia minor from the 5th to the 3rd centuries B.C.: The Impact of the socio-economic and political divergence on Sardis, Miletus, and Halicarnassus
Küçük Asya'nın batısındaki şehirleşme gelişimi ve sosyo-politik ve ekonomik çeşitliliğin Sard. Milet ve Halikarnas şehirleri üzerindeki etkisi
PINAR IŞIL KORALP
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. BURCU ARIKAN ERCİYAS
- Anamur'daki Türk İslam dönemi eserleri
Works of the Turkish Islamic period in Anamur
SULTAN EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat TarihiMersin ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL SÖZLÜ
- Japon çizgi film (Anime) sanatı, hayao miyazaki çözümlemesi ve Türkiye örneği
The art of japanese cartoons (Anime), analysis on hayao miyazaki and the case of Turkey
ÇİĞDEM TAŞ ALİCENAP
Doktora
Türkçe
2012
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnadolu ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
PROF. HİKMET SOFUOĞLU