18. yüzyıl'da Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılılaşma dönemi ve bir 18. yüzyıl örneği: Üsküdar Ayazma Külliyesi
The General view of the Ottoman Empire architectura for the 18th century and a sample Üsküdar Ayazma Hall Buildings
- Tez No: 151626
- Danışmanlar: PROF. DR. FÜSUN ALİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Ayazma Külliyesi, 18. Yüzyıl Osmanlı Mimarlığı, Batılılaşma Dönemi, Sultan III. Mustafa Dönemi, Üsküdar, Ayazma Külliyesi, 18th Centura Ottoman Architecture, West Europe effects, and Sultan EI. Mustafa Era, Üsküdar
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Osmanlı İmparatorluğu' nun 18. Yüzyılda Sultan III. Mustafa dönemine kadar olan Batı'dan etkilenme süreci ve bu etkilerin yansımasının görüldüğü 18. Yüzyıl yapısı olan Ayazma Külliyesi incelenmiştir. İlk olarak; Osmanlı İmparatorluğu'nun Batı'ya açılmasının nedenleri ele alınmıştır ve söz konusu süreç siyasi, ekonomik, askeri ve mimari gibi bir çok yönden anlatılmıştır. Bu sürecin anlatılmasında padişahların saltanat dönemlerine göre; III. Ahmet Dönemi ve Lale Devri, I. Mahmut Dönemi, III. Osman Dönemi ve III. Mustafa Dönemi olarak kronolojik sıra takip edilmiştir. Ayazma Külliyesi'nin bulunduğu mevki'den kaynaklanan özelliklerini ve çevresini analiz etmek amacıyla, Üsküdar İlçesi'nin İstanbul içindeki yeri, topografik özellikleri, tarihsel gelişimi ve fiziksel biçimlenişi anlatılmıştır. Ayazma Külliyesi'ni mümkün olduğunca tanımak ve tanıtmak için; külliyenin yapım tarihi, dönemin padişahı Sultan III. Mustafa, dönemin hassa başmimarı Mehmet Tahir Ağa, külliyenin konum özellikleri ve külliyenin yapılan incelenmiştir. Külliyenin günümüze gelebilmiş en büyük iki yapısı olan cami ve hünkar köşkü detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Hünkar köşkü; plan özellikleri, yapısal özellikleri, cephe özellikleri, bezeme programı başlıklarıyla incelenmiştir. Cami ise; plan özellikleri, yapım sistemi, üst örtü, pencereler ve kapılar, diğer öğeler, yapım tekniği ve malzeme, cephe düzeni ve bezeme programı başlıklarıyla anlatılmıştır. Genel bir değerlendirmeden sonra dönemin diğer külliyeleri ile karşılaştırılması yapılmıştır. Son olarak da; Ayazma Külliyesi'nin koruma projeleri hazırlanmış, külliyenin ve çevresinin koruma sorunları belirtilmiş ve koruma önerileri getirilmiştir. Ayazma Külliyesi'nin bütün yapılan günümüze kadar gelememiştir. Muvakkithane, su yolu ve sübyan mektebi yapılarından hiçbir iz kalmamış iken, vakıf yapılarından bir takım kalıntılar vardır. Avlu giriş kapılan, çeşme, hazire, depo, tuvaletler, hünkar köşkü ve cami günümüzde mevcut iken, Ayazma İlköğretim Okulu, şadırvan ve yangın havuzu sonradan eklenmişlerdir. Ayazma Külliyesi, Osmanlı klasik mimarisi ile Batı etkilerini birleştiren bir üslupta yapılmış olup, barok özellikler göstermektedir. Külliyenin günümüze ulaşabilen yapılarında; yapı elemanlarında bir takım eksiklikler, kirlilik, yanlış kullanım ve uyumsuz ek yapı elemanları gibi bozulmalar görülmektedir. Külliyenin sorunlarının yanında, külliyenin bulunduğu bölge tarihi özelliğini büyük ölçüde kaybetmiştir. Külliyenin çevresine, külliyeye kitle, cephe, malzeme ve yükseklik açısından uyumsuz yapılar inşa edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The influence of West Europe effects on the Ottoman Empire in 18th Century till the era of Sultan HI. Mustafa and Ayazma Külliyesi, which is a construction of 18th Century when the reflection of these affects are seen, were studied. Firstly, the reasons for expansion of Ottoman Empire towards the West Europe effects were investigated and the said process was explained from many aspects such as economy, politics, military and architecture. In explanation of this process, a chronological order was followed in accordance with the Governing times of the padisahs (sultans) such as : DI. Ahmet Era and Tulip Era, I. Mahmut Era, IH; Osman Era and HI. Mustafa Era. In order to analyse the properties of Ayazttîa Külliyesi coming from the location it is present and its environment, the place of Üsküdar District within İstanbul, its topographical properties, historical development and physical shaping were explained..5 :. In order to learn about and to introduce theî Ayazma Külliyesi (Complex of buildings adjacent to a mosque) as much as possible, the construction date of Külliye, Sultan HI. Mustafa, padişah (sultan) of the era, the distinguishedKhead architect of the era; Mehmet Tahir Ağa, the location properties of Külliye and the buildings of Külliye were investigated. The mosque and hünkar (Sultan) outbuilding of the Palace, fwo biggest construction parts of Külliye, which could survive till today, were studied in a detailed manner. Hünkar (Sultan) outbuilding of the Palace was studied with its plan properties, structural properties, front properties, and ornament program headings. As for the mosque, its plan properties, construction system, top cover, windows, doors, other elements, construction technique and material, front system and ornament program headings were studied. After a general overview, its comparison with other Complexes of buildings adjacent to a mosque of era was made. Finally, the protection of Ayazma Külliyesi was prepared and the protection problems of the Külliye and its environment were stated and the protection proposals were made. All of the buildings of the Ayazma Külliye couldn't survive till today. While there is no trace left from the constructions such as muvakklthane-place for ezan (call to prayer), water way and primary school, there are a group rof ruins from the foundation buildings. While constructions such as entrance doors, fountain, cattle pen, warehouse, toilets, hünkar (Sultan) outbuilding of the Palace and mosque survived till today, buildings such as Ayazma Primary School, fountain in mosque garden and fire pools were later added. Ayazma Külliyesi was constructed through a procedure integrating Ottoman Classical Architecture and Western Influences and it has baroque properties. In the constructions of Külliye, which could survive till today, there are some deformations in construction elements some kind of incompleteness, pollution, misuse and incompliant additional construction elements. In addition to the problems of Külliye, the region including Külliye has considerably lost its historical prpperty. Many incompliant buildings, which are unsuitable for Külliye from the point of view of mass, front, material and height, were built around Külliye. ''*"'.
Benzer Tezler
- İstanbul'da 19. yüzyıl Abdülmecid camileri
The 19th century Abdülmecid mosques in İstanbul
GÖZDE ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SEMRA ÖGEL
- 18. yüzyıl Osmanlı külliyelerindeki üslup değişiklikleri
The Stylistic changes on the 18 th century Ottoman architectural complexes
AYTÜL PAPİLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL CANTAY
- 18.-20. yüzyıl Bursa sivil mimarisinde boyalı nakışlar ve duvar resimleri
Painted embroideries and murals in Bursa civil architecture in the 18th-20th century
SEVGİ ÖTÜNÇ
Doktora
Türkçe
2021
Sanat TarihiAnadolu ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP ERTUĞRUL
- Tanzimat Dönemi fikir ve düşünce hayatının mimari alana yansıması
The reflection of ideals and thoughts of the Tanzimat (Constitutional reforms realized by the Ottoman empire) period on architectural fields
GEVHER ACAR
Doktora
Türkçe
2000
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Birinci ulusal mimarlık dönemi, mekansal sorunlara yaklaşımı ve etkisi
First national architectural movement, approach to and effects on the problems of interior space
EMİNE ESEN GENÇAYDIN