Mersin-Tarsus kıyı akiferinin hidrojeokimyası
Hydrogeochemistry of Mersin-Tarsus coastal aquifer
- Tez No: 155445
- Danışmanlar: PROF.DR. SERDAR BAYARI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Mersin, hidrojeoloji, yeraltısuyu, yüzey suyu, hidrokimya, çevresel izotoplar, Mersin, hydrogeology, groundwater, surface water, hydrochemistry, environmental isotopes
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji (Hidrejeoloji) Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
MERSİN-TARSUS KIYI AKİFERİNİN HİDROJEOKİMYASJ Zübeyde Hatipoğlu ÖZ Bu çalışma ile Mersin-Tarsus bölgesi akiferlerinde hidrojeokimyasal özelliklerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bölge; bir delta ortamınca temsil edilen alüvyon malzemenin bulunduğu Kıyı akiferi ve bunun kuzeyinde yeralan sedimanter kayaçların hakim olduğu Yamaç akiferi olmak üzere; birbiriyle bağlantılı iki ayrı hidrojeolojik bileşene ayrılmıştır. Çalışma kapsamında incelenen alan 4062 km2'lik yüzey drenaj alanına sahip olan havzanın kıyı boyunca uzanan 810 km2,lik bölümünden oluşmaktadır. Havzaya ait hidrolojik bütçe bileşenleri şu şekilde belirlenmiştir: Yağıştan beslenim 3.982*1 09 m3/yıl, buharlaşma ile boşalım 2.167*109 m3/yıl, yüzeysel akış ile boşalım 2.1 16* m3/yıl ve ve süzülme ile boşalım 0.398 m3/yıl'dır. Yeraltısuyu üretimi açısından Kıyı akiferi, Yamaç akiferinden daha verimlidir. En yüksek özgül debi değerleri Yamaç ve Kıyı akiferlerinde sırasıyla 0.65 l/s/m ve 21.4 l/s/m olarak belirlenmiştir. Çalışma kapsamında gerçekleştirilen yeraltısuyu seviye ölçümlerine göre, genel yeraltısuyu akım yönü KKB'dan GGD'ya doğru olup, hidrolik gradyan 0.0015 ile 0.08 arasında değişmektedir. Bölgedeki sular genel olarak Ca-HC03, kısmende Mg-HC03 fasiyesindeki tatlısulardan oluşmaktadır. Deniz suyu girişimine bağlı olarak daha önce tuzlanmış fakat halen tatlısu ile doğal yıkanma süreci etkisi altındaki alanlarda Na-HC03 fasiyesinin etkili olduğu saptanmıştır. NaS04, CaS04 ve NaCI hidrokimyasal fasiyesleri sınırlı alanlarda yayılım göstermektedir. Güncel majör iyon hidrokimyasal verileri ile 1 960-1 970'li yıllara ait verilerin karşılaştırılması sonucunda çalışma alanında zaman içinde dikkate değer bir hidrokimyasal fasiyes değişiminin oluşmadığı saptanmıştır. Pek çok yüzey ve yeraltısuyu örneğinde TSE-266 standardını aşan düzeyde nitrat derişimi ile karşılaşılmıştır. Sınırlı sayıdaki bazı örneklerde ise Fe ve Cd içerikleri standart değerleri aşmaktadır. Yüzey ve yeraltısuları genel olarak, ABD Tuzluluk diyagramına göre C2S1 ve C3S1 sınıfında, Wilcox diyagramına göre ise“iyi-kullanılabilir”,“çok iyi-iyi”sınıfında yeralmaktadır. Klorür içeriğine dayalı değerlendirmeler sonucunda az sayıda örnekte sınırlı düzeyde deniz suyu girişimi belirlenmiştir. Trityum izotop verileri Kıyı akiferinin genel olarak Yamaç akiferinden daha uzun geçiş süresine sahipolduğunu göstermektedir. Duraylı izotop verilerine göre Kıyı akiferi, Yamaç akiferinden daha büyük beslenim yükseltisi değerlerine sahiptir. Kıyı akiferinin büyük oranda Torosların yüksek bölümünden beslendiği, yeraltısuyu beslenim yükseltisi ile geçiş süresinin denize yaklaşıldıkça arttığı belirlenmiştir. İzotop içerikleri Yamaç akiferinin daha çok yerel yağışlardan beslendiğini göstermektedir. Çalışma kapsamında derlenen veriler, gelecekteki karar alma süreçlerinin hızlandırılması ve kolaylaştırılması amacıyla hidrojeolojik amaçlı bir coğrafi bilgi sistemine aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
HYDROGEOCHEMISTRY OF MERSIN-TARSUS COASTAL AQUIFER Zübeyde Hatipoğiu ABSTRACT This study aims to determine the hydrogeochemical characteristcs of aquifers in the Mersin-Tarsus Region. The area comprises of two distinct hydrogeological sectors that are physically connected: The more productive Coastal aquifer is represented by a deltaic environment composed of alluvial material and the Hillside aquifer that is mainly composed of sedimentary rocks. Studied region covers 810 km2 large coastal part of a basin with 4062 km2 surface area. The elements of hydrologic budget of the basin were determined as: areal precipitation input 3.982*1 09 m3/year, loss by evapotranspration 2.1 67*1 09 m3/year, loss by surface run off 2.116 m3/year, loss by infiltration 0.3982*1 09 m3/year. The Coastal aquifer is more productive than Hillside aquifer with respect of groundwater production. The maximum specific discharge rates for Hillside and Coastal aquifers were found to be 0.65 l/s/m and 21.4 l/s/m, respectively. According the groundwater head measurements, the regional groundwater flow direction is from NNW to SSE and hydraulic gradient ranges between 0.0015 and 0.08. Most of the groundwater in the basin belongs to Ca-HC03 fades though, Mg-HCC>3 fades is also absorbed. NaHC03 fades is observed in areas where fresh water flushing. NaS04, CaS04 and NaCI fades are observed in limited areas. Comparison of present data with those observed in 1 960-1 970's indicates hydrochemical fades pattern is presented throughout the study area. Based on Turkish Drinking Water Standard (TSE-266), many groundwater samples were found to posses varying degree of pollution with regards to nitrate content. Fe and Cd pollution is also observed in a few site. Many groundwater samples fall into“good-permissible, good-very good”and“C2S1, C3S1”classes of Wilcox and USA Salinity Lab. irrigation classification criteria.. Evaluation based on cloride content reveal limited amount of sea water intrusion. Tritium data indicates that groundwater in the Coastal aquifer has a longer term groundwater residence time than that of the Hillside aquifer. Stable isotope data indicates that the Coastal aquifer has higher recharge area elevation that the Hillside aquifer does. The Coastal aquifer is mainly fed by the high altitudes of Taurids mountains and both the groundwater's mresidence time and recharge area elevation increase as the distance to sea decreases. Stable isotopic data reveal local recharge for the Hillside aquifer. In order to ease future hydrogeologic decision making process, the data collected in this study is also presented in the form of geographic information system.
Benzer Tezler
- Coğrafi bilgi sistemleri ve su kalitesi indisleri kullanılarak tarsus kıyı akiferi (Mersin) yeraltı suyu kalitesinin değerlendirilmesi
Groundwater quality evaluation of tarsus coastal aquifer (Mersin) using geographical information systems and water quality indices
FATMA YUKA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Jeoloji MühendisliğiMersin ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CÜNEYT GÜLER
- Tarsus kıyı akiferinde (Mersin) tuzlanmaya neden olan faktörlerin araştırılması
Investigation of the factors causing salinization in the tarsus coastal aquifer (Mersi̇n)
ONUR GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Jeoloji MühendisliğiMersin ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CÜNEYT GÜLER
- Deliçay-Tarsus çayı (Mersin) arasındaki bölgedeki yeraltı sularında nitrat ve nitrit kirliliğinin araştırılması
Researching nitrate and nitrite pollution in ground waters in the area between Deliçay-Tarsus river (Mersin)
REŞİT NABİ KORKUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Jeoloji MühendisliğiMersin ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CÜNEYT GÜLER
- Karaduvar-Tarsus nehri arası kıyı ve sığ deniz güncel çökellerinin sedimantolojik ve jeokimyasal özellikleri
Sedimentolojical and geochemical property of coast and shallow sea recent sediments between Karaduvar and Tarsus river
SEVİL ONAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Deniz BilimleriMersin ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FULYA YÜCESOY ERYILMAZ
- Tarsus Kazası'nın sosyo-ekonomik yapısı (1856-1914)
Socio-economic structure of Tarsus district (1856-1914)
SONGÜL ULUTAŞ