Das ?neurolinguistische programmieren' aus der sicht der sprachwissenschaft.- Ein beitrag zur lexikalisch-semantischen sprachanalyse und verhaltensforschung
Dilbilim açısından 'nörolinguistik programlama'. Sözlük- ve anlambilimsel dil analizine ve davranış araştırmalarına katkı
- Tez No: 159984
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN YILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Almanca
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 280
Özet
ÖZET İNCE, Sedat. Dilbilim açısından“Nörolinguistik Programlama”. Sözlük- ve Anlam- bilimsel Dil Analizine ve Davranış Araştırmalarına Katkı. Doktora Tezi, Ankara, 2005. Nörolinguistik Programlama Türkçe'ye“Sinir Dili Programlaması”ya da“Duyu-Dil Programlaması”olarak geçmiş ve“NLP”şeklinde kısaltılmaktadır. Kısaltmadaki“N”harfi Nöro, yani insan vücudundaki sinir ya da duyu kelimesini,“L”harfi Linguistik, yani dilbilimini ve“P”harfi de programlama kavramını karşılamaktadır. Oldukça yeni sayılan bu çalışma alanı 701i yıllarda Amerikalı iki bilim adamı tarafından kurulmuş ve dil aracılığıyla insanlarda kişisel değişim sağlamayı hedeflemektedir. Kurucularından Richard Bandler matematikçi ve psikologdur, John Grinder ise bir dilbilim profesörüdür. NLP'nin amacı insanlar arası iletişimi mükemmele ulaştırmak, kendine has yöntem ve uygulamalarla insanlarda var olan potansiyeli açığa çıkartmak ve kişinin onu istediği yönde kullanımına sunmaktır. Çalışmanın amacı NLP'yi dilbilimi açısından incelemek ve dilbilimi ile bağlantılarını tespit ederek ortaya koymaktır. Bu amaçla öncelikle dilbilimini üç araştırma alanı olan Nörolinguistik, Psikolinguistik ve Pragmalinguistik ayrı ayrı inceledikleri konular açısından irdelenmekte ve ardından her birinin NLP ile bağlantılı yönleri araştırılmakta ve NLP'nin bu dilbilim alanlarının bulgularını kendi yöntemlerine adapte ettiği gösterilmektedir. Diğer yandan bu bulgularla araştırmanın kuramsal alt yapısı sağlanmış ve bu sayede NLP'nin dilbilimin araştırma alanlarına katılması hedeflenmiştir. Söz konusu çalışmanın bir diğer hedefi NLP'nin metotları çerçevesinde dil ağırlıklı bir yöntem uygulayarak salt dilsel telkin yoluyla davranış değişikliği elde etmenin mümkün olup olmadığını bulmak ve burada farklı dillerin kullanımının sonuca etkisini araştırmaktır. Bu amaçla birinci bölümde yukarıda anılan dilbilim alanlarına kuramsal bir giriş yapılarak bu çalışma için teorik temel hazırlanmıştır. Burada söz konusu üç dilbilim alanı kısaca tanıtılarak genel olarak bulguları gösterilmiştir. İkinci bölümde NLP'nin pratik, kuramsal ve yöntemsel temelleri ve prensipleri tanıtılmaktadır. Bu kısımIll içerisinde alanın kavramsal bir tanımı yapılmakta, tarihsel gelişimi anlatılmakta ve zaman içerisinde gelişen terminolojisi aktarılmaktadır. Bunu takiben metot gelişimi açısından temel prensiplerden bahsedilmekte ve bunun için üç model anılmaktadır. Bunlar algılama modeli, temsil sistemi modeli ve dilin meta-modelidir. Bu bölümde son olarak NLP'nin metotları ve pratik uygulamaları açıklamalı olarak işlenmektedir. Üçüncü bölümde yukarıda anılan üç disiplinler arası dilbilim alanı ile NLP ve uygulamaları ilişkilendirilerek ele alınmakta ve ayrı ayrı temas noktalan açısından incelenmektedir. Söz konusu dilbilim alanlarının çalışmalarından elde edilen çeşitli bulguların NLP'de nasıl kullanılmakta olduğu örnek uygulamalarla gösterilmekte ve ortak yanlan tespit edilmektedir. Dördüncü bölüm çalışmanın uygulamalı kısmını oluşturmakta ve önceki bölümlerde kuramsal olarak incelenen konuları bir deney ile uygulamaktadır. Pratik çalışmanın amacı 60 kişilik bir denek grubunun sigara içme alışkanlığında dilsel telkin yoluyla davranış değişikliği elde etmenin mümkün olup olmadığını incelemektir. Bu sebeple bir anket hazırlanarak grubun bir yansına Almanca, diğer yarısına da Türkçe bir telkin cümlesi verilmiştir. Deneklerden belirli bir süre zarfında söz konusu cümlenin telkin edilmesi istenmiştir. Sonucunda sigara içme alışkanlıklarında değişikliğin olup olmadığı bir değerlendirme anketiyle tekrar sorgulanmıştır. Beşinci bölümde uygulamalı çalışmadan elde edilen sonuçlar değerlendirilerek anket yoluyla elde edilen verilerin sonucu nasıl etkilediği tartışılmıştır. Sonuçlar bir değerlendirme anketinden elde edilen veriler doğrultusunda tespit edilerek iki ana kısımda incelenmiştir. Birinci kısımda sigara içme alışkanlığındaki değişiklikler (azalma/artma) ve sigarayı bırakıp bırakmadığı, ikinci kısımda da dilsel telkinin düzenli yapılıp yapılmadığı irdelendi. Bu bulgulara dayanarak da bir değerlendirme yapıldı. Sonuç bölümünde teorik ve pratik çalışmanın bulguları genel olarak tekrar gözden geçirilerek bütünsel bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Burada NLP'nin incelenen dilbilim alanlarının bulgularından kuramsal temelini oluşturmada olduğu gibi yöntem ve uygulamalarında da oldukça yoğun bir şekilde faydalandığı tespit edilmiştir. Ayrıca uygulamalı çalışmadan anlaşıldığı üzere dilsel telkin cümlesinin uygun kurgulanması ve düzenli olarak uygulanması halinde, her dilde tesirli olacağı, dilsel farklılığın sonucu değiştirmediği ve bireysel özelliklerin davranış değişikliğini asgari düzeyde etkilediği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
IV ABSTRACT İNCE, Sedat. The“Neurolinguistic Programming”from the point of view of linguistics - A Contribution to Lexical-Semantic Speech Analysis and Behaviour-Research. Dissertation, Ankara, 2005. In this paper the neurolinguistic programming (NLP) is examined from the point of view of linguistics. The NLP is investigated by means of insights from the fields of neurolinguistics, psycholinguistics, and pragmatic linguistics in search for linguistic points of contacts. In addition, the application of the results from linguistics within the theoretical concept of the NLP and its methods in practice are revealed. In the practical part a research made with smokers is described where a verbal autosuggestion is carried out against smoking and is examined as regards any behaviour (attitude) changes. Thereby the relevance of language in creating new behaviour programmes is demonstrated and proved within the frame of the NLP. Finally it is shown that the theory and the technique of the practical approach of the NLP uses in many respects the perceptions of linguistics and thus constitutes a new field of investigation for linguistics and behaviour-research. Key Words NLP, neurolinguistics, psycholinguistics, pragmatic linguistics, verbal suggestion, smoking
Benzer Tezler
- Das 'neurolinguistische programmieren' aus der sicht der sprachwissenschaft
Dilbilim açısından 'nörolinguistik programlama' sözlük ve anlam-bilimsel dil analizine ve davranış araştırmalarına katkı
SEDAT İNCE
Doktora
Almanca
2005
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SÜLEYMAN YILDIZ
- Das 'Ewige Werden' in fünf novellen der romantik
Romantik 'Novelle' de sonsuz oluşum
MERAL OZAN
Yüksek Lisans
Almanca
1999
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞERİFE DOĞAN
- Das dorf in Fr. Ch. Zauners das Ende der Ewigkeit
Fr. Ch. Zauner'in 'Das Ende der Ewigkeit' isimli eserinde köy motifi
SALİH ÖZENİCİ
Yüksek Lisans
Almanca
1999
Batı Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiAlman Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATİH TEPEBAŞLI
