Erzurum ekolojik koşullarında bazı yağlık ayçiçeği (helianthus annuus L.) çeşitlerinin fenolojik, morfolojik özellikleriyle verim ve verim unsurları üzerinde bir araştırma
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 1742
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EROL GÜNEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1984
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
ÖZET Yerli ve yabancı orijinli 23 ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşidi içerisinden bölgenin ekolojik koşullarına en iyi adapte olabilen, erkenci, tane ve yağ verimi yüksek çeşitle rin saptanması amacıyla girişilen bu çalışma, 1981 ve 1982 yıl larında Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zirai Araştırma Enstitüsü,“4 Numaralı kuyu”deneme alanında yürütülmüştür. Deneme“Şansa Bağlı Tam Bloklar”deneme desenine göre dört tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Bütün parsellere uniform şekilde azotlu, fosforlu ve potaslı gübre (40 kg N, 60 kg ^n°5 ve ^° kg KgO/da) uygulan mıştır. Ekim ilk yıl 1 Mayıs, ikinci yıl 5 Mayıs tarihlerinde, 70 x 40 cm sıra aralık ve mesafesine göre yapılmıştır. Bitkiler birinci yıl 1-15 Eylül, ikinci yıl 31 Ağustos - 16 Eylül tarih leri arasında «hasat edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulguları aşağıdaki şekil de maddeler halinde özetlemek mümkündür; 1. Ekimden çıkışa kadar geçen süre bakımından çeşit ler arasında bir fark olmamış, sadece yıllar arasında farklılık ortaya çıkmıştır. 2. Çıkıştan tabla oluşumuna kadar geçen süre 57 - 62 gün arasında değişmiş; Peredovik, İreği 816 B, Sepasol, Vniimk 8931 ve Çernianka çeşitleri çıkıştan sonra 62 günle en uzun; IH- 10 çeşidi ise 57 günle en kısa sürede tabla oluşturmuşlardır. 3. Tabla oluşumundan çiçeklenmeye kadar geçen süre 9-17 gün arasında olmuş; ]üovisad-20, Sepasol, Peredovik ve He- mus çeşitleri en uzun; Alacalı ve IH-10 çeşitleri ise 9 günle en kısa süreye sahip olmuşlardır. 4. Çiçeklenmeden olgunlaşmaya kadar geçen süre 39.9- 51.8 gün arasında değişmiştir. Argentario ve Vniimk 8931 çeşit leri çiçeklenmeden olgunlaşmaya kadar geçen en uzun süreye,-135- İreği Çsikos, Armavirsky 9343, Vniimk 1646, Çernianka ve Alaca lı çeşitlen ise en kısa süreye sahip olmuşlardır. 5. Denemeye alınan yağlık ayçiçeği çeşitlerinin ye tişme süresi 119 - 137 gün arasında değişmiş; Wovisad-20, Argen- tarıo, Sepasol ve Hemus çeşitleri yetişme süresi bakımından eri geçci, Alacalı, IH-10, Çernianka ve lenissei çeşitleri ise en erkenci çeşitler olarak ortaya çıkmışlardır. 6. Denemeye alman ayçiçeği çeşitlerinin tabla olu şum, çiçeklenme ve olgunlaşma devrelerinde bitki boyları arasın da farklılık görülmüştür. Hemüs, Sepasol, Movisad-20, Novisad-61, Peredovik ve NainNoir çeşitlerinin bitki boylarında olgunluğa kadar uzamalar olduğu halde, diğerlerinde ise ancak çiçeklenme devresine kadar uzamalar görülmüştür. Olgunluk dönemindeki bitki boyu uzunluğu 128.5 r 176.1 cm arasında değişme göstermiştir. En uzun bitki boyu GrisStri'e çeşidinde, en kısa bitki boyu ise İre- ği 816 B çeşidinde görülmüştür. 7. Sap kalınlığı 15.7 - 18.6 mm arasında değişme gös termiştir. En kalın bitki sapı 18.6 mm ile İreği 816,. B çeşidinde; en ince bitki sapları ise 15.7 mm ile NainNoir ve Yenissei Çeşit lerinde tesbit edilmiştir. 8. Denemeye alman yağlık ayçiçeği çeşitlerinde, yap rak sayısı 24 - 30 arasında değişmiştir. Bitki başına ortalama 30 yaprakla Novisad-61 çeşidi en fazla; 24 yaprakla Yenissei, IH-. 10, İreği Çsikos, Alacalı, NainNoir, Vniimk 8883, İreği 816 B çe- © şitleri en az yaprak meydana get irmişl erdir. 9. Çeşitlerin tabla çapı 17.0 - 19.0 cm arasında de ğişme göstermiştir. İreği Çsikos çeşidi en büyük, lenissei çeşi di ise en küçük tablayı oluşturmuştur. 10. Tane tutma oranı % 78.9 - 94.9 arasında değişmiş; çeşitler arasındaki fark önemli bulunmuştur. En yüksek tane tut ma oranı (% 94.9) İreği Çsikos çeşidinde, en düşük tane tutma-136- oranı {% 78.9) ise İreği 816 B çeşidinde görülmüştür. 11. Denemeye alman yağlık ayçiçeği çeşitlerinde, tabla başına tane sayısı 778.7 - 1117.5 arasında değişmiştir. Çeşitlerin tane sayısı bakımından gösterdikleri farklar önemli bulunmuştur. Tabla başına tane sayısı en fazla Novisad-20 çeşi- * dinde, oert az IH-10 çeşidinde tesbit edilmiştir. 12. Denemeye alınan yağlık ayçiçeği çeşitlerinde, tabla başına tane verimi 47.2 - 68.0 gr arasında değişme gös termiş; en yüksek tabla başına tane verimi (68.0 gr) İreği Çsi kos çeşidinde, en düşük (47.2 gr) ise İreği 816 B çeşidinde saptanmıştır. 13. Denemeye alınan yağlık ayçiçeği çeşitlerinin tanelerinde en yüksek nem oranı (% 3.3) GrisStri'de, en az nem oranı ise (% 2.2) Çernianka, Vniimk 1646, Vniimk 8931 ve Arma- virsky 9345* te tesbit edilmiştir. 14. Çeşitlerin bin tane ağırlıkları 44.6 - 71.0 gr arasında değişme göstermişken yüksek bin tane ağırlığı (71.0, gr) Alacalı 'da, en düşük bin tane ağırlığı (44.6 gr) ise İreği 816 B çeşidinde saptanmıştır. 15. Çeşitlerden elde edilen tanelerin hektolitre ağırlıkları 29.7 - 37.7 kg arasında değişmiştir. En yüksek hek tolitre ağırlığı İreği Çsikos çeşidinde, en düşük hektolitre ağırlığı ise Sepasol çeşidinde tesbit edilmiştir. 16. Denemeye alınan yağlık ayçiçeği çeşitlerinin tane verimleri 168.5 - 242.6 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek tane verimi İreği Çsikos (242.6 kg/da), Çernianka-1957 (228.7 kg/da), GrisStri'e (228.1 kg/da), Vniimk 8931 (222.3 kg/da) ve Yeşilköy S. 8 (218.8 kg/da) çeşitlerinde, en düşük tane verimi ise IH-10 (169.7 kg/da) ve İreği 816 B (168.5 kg/da) çeşitlerinde tesbit edilmiştir. 17. Çeşitlerin tane iç oranı % 59.5 - 76.9 arasında-137- değişmekte olup, en -yüksek İreği 816 B ve IH-10 çeşitlerinde, en düşük ise Alacalı ve İreği Çsikos çeşitlerinde saptanmıştır. 18. İki yılın ortalaması olarak, ham yağ oranı % 31.3 - 50.5 arasında değişme göstermiştir. Tanede en yüksek yağ oranı İreği 816 B, IH-10 ve Hemus çeşitlerinde, en düşük ise Alacalı ve İreği Çsikos çeşitlerinde tesbit edilmiştir. 19. Denemeye alman yağlık ayçiçeği çeşitlerinin tanede ham protein oranı % 17.3 - 19.3 arasında olmuştur. Çe şitler ve yıllar arasında fark önemli bulunmamıştır. 20. Çeşitlerin tanelerindeki ham kül oranı % 3.5 - 4.7 arasında olup; en yüksek Yniimk 8931 çeşidinde, en düşük ise Hemus ve İreği Çsikos çeşitlerinde tesbit edilmiştir. 21. Çeşitlerin ham yağ verimi 67.4 - 100.8 kg/da arasında değişmiş ve çeşitler., arasındaki fark önemli bulunmuş tur. En fazla yağ verimi Vniirnk 8931, Argentarıo, Yeşilköy S. 8 ve Novisad-20 çeşitlerinde, en az ise Alacalı ve Çernianka çe şitlerinde saptanmıştır. 22. Denemeye alman yağlık ayçiçeği çeşitlerinin protein verimi 30.0 - 41.8 kg/da arasında değişmiş olup; en fazla İreği Çsikos, GrisStri'e ve Çernianka-1957 çeşitlerinde, en az ise İreği 816 B, IH-10 ve Çernianka çeşitlerinde saptan mıştır. 23. Çeşitlerin bitki başına sap ağırlığı 67.9 - 125*8 gr arasında, sap verimi ise 242.4 - 449.2 kg/da arasında değişmiş; her iki karekter bakımından da en başta Sepasol çeşidi, en sonda ise IH-10 çeşidi yer almıştır. 24. Bu çalışmada elde edilen sonuçların ışığı altında; denemeye alman çeşitler içerisinde dekara tane (242.6 kg) ve yağ (100.8 kg) verimi fazla olan Yniimk 8931 çeşidi Erzurum ekolojisi için önerilebilecek çeşitlerin başında gelmektedir. Bu çeşidi Ar- gentario, Yeşilköy S. 8, Hovisad-20 ve Record çeşitleri izlemektedir.
Özet (Çeviri)
SUMMARY This study was conducted on the experimental farm of the college of Agriculture of Atatürk University in 1981 and 1982 to determine the sunflower (Helianthus annuus L. ) varieties which would be the best adaptable to the ecological conditoins, high yielding both in grain and oil, and that possess an early maturing capability from 23 indigenous and foreign varieties. !£he experiment has been set up with four replica tions on“Randomized complete blocks”design. Nitrogen, phosphor and potassium (W, P and K)(40 kg N, 60 kg Po°5 and ^° k& KpO/da) fertilizers have been appli ed to all plots uniformly. Plantings were done on May 1 st. the first year an and on May 5 th. the second year at 70 x 40 cm spacings. The plants were harvested between September 1-15 the first year and August 31 - September 16 the second year. The results of the study can be summarized as fol lows ; 1. There has been no difference between the vari eties with regard to the period between the planting and emer gence time. There has only been a variation between the years in this regard. 2. The period between emergence and head formation has varied from 57 to 62 days. IH-10 variety has reached the head formation stage in 57 days, whereas it took Peredovik, ire- ği 816 B, Sepasol, Vniimk 8931 and Çernianka varieties 62 days to reach this stage. 3. The period between head formation and flowering has varied between 9 and 17 days, Alacalı and IH-10 varieties, the shortest, in 9 days, and Novisad-20, Sepasol, Peredovik and Hemus varieties., the longest, in 17 days, have reached that sta ge.-139- 4. The period between flowering and maturing has varied between 39.9 and 51.8 days. İreği Çsikos, Armavirsky 9343, Vniimk I646, Çemianka ve Alacalı varieties have matured in the shortest, and Argentario and Vniimk 8931 varieties have matured in the longest time. 5. Maturing period of oil varieties has varied between 119 - 137 days, Novisad-20, Argentario, Sepasol and He- mus varieties having the longest, Alacalı, IH-10, Çernianka and Yenissei varieties having the shortest maturing period. 6. The experimental sunflower varieties have shown differences in plant height during head formation, flowering and maturing periods. The plant height of Hemus, Sepasol, Novisad-20, Novisad-6l, Peredovik and KainNoir varieties have increased un- till maturity, whereas the length of the others have increased only until flowering. The plant height, of different varieties in the matured stage have changed between 128.5 and 176.1 cm, the tallest in GrisStri'e and the shortest in the İreği 816 B varie ties were determined. 7. The stem diameters have varied between 15.7 and 18.6 mm; İreği 816 B variety having the thickest and Nainftoir variety the thinnest. 8. The numbers of leaves per plant of the experi mental varieties- have varied between 24 and 30, Novisad-6l va riety having the highest, Yenissei, IH-10, İreği Çsikos, Alaca lı, NainNoir, Vniimk 8883, İreği 816 B varieties having the lo west number of leaves. 9. The diameters of the heads have varied between 17.0 and 19.0 cm; İreği Çsikos variety having the largest and Yenissei variety having the smallest heads. 10. There have been significant differences in gra in formation ratio among the varieties, İreği Çsikos variety-140- having the highest (94.9 96), İreği 816 B variety having the lowest (78.9 %) grain formation ratio. 11. The number of the seeds for per head in the ex perimental varieties have varied between 778.7 and 1117.5; No- visad-20 variety having the highest and IH-10 variety the lo west number of seeds per head. 12. Varieties have shown differences in grain yield for per head, varying between 47.2 and 68.0 gr; İreği Çsikos having the highest and İreği 816 B variety the lowest grain yi eld per head. 13. Seed water percent of the varieties have been 3.3 % for GrisStrife, 2.2 % for Çernianka, Vniimk I646, Vniimk 8931 and Armavirsky 9345. The others ranged in between. 14- Thousand grain weights have varied between 44.6 and 71.0 gr; Alacalı variety having the highest, and İreği 816 B variety the lowest values. 15. The hectolitre weights of the grains have vari ed between 29.7 and 37.7 kg; İreği Çsikos having the highest, Sepasol variety the lowest figure. 16S. Seed yields for per decare for varieties have varied between 168.5, and 242.6 kg. The yields for the varieties were as follows: İreği Çsikos 242.6 kg/da., Çernianka-1957 228.7 kg/da.,- Grisütrl'e 228.1. kg/da., Vniimk 8931 222.3 kg/da., Yeşil köy S.8 218.8 kg/da., IH-10 169.7 kg/da., İreği 816 B 168.5 kg/da. 17. Hulled kernel ratio have varied from 59.5 % to 76.9 %; İreği 816 B and IH-10 varieties having the highest, Ala calı and İreği Çsikos varieties the lowest values. 18.' Crude oil content as an avarage of two years ha ve varied between 31.3 % and 50.5 %} İreği 816 B, and IH-10 va rieties having the highest, Alacalı and İreği Çsikos varieties the. lowest figures.-141- 19. Crude protein content in grains has been between 17.3 % and 19.3 %. The variation between the varieties and the years have not been found to be significant »statistically.. 20. Ash content of the grains of different varieties have varied“between 3.5 % and 4.7 %; ? Vniimk 8931 variety having the highest, Hemus and İreği ysikos varieties the lowest figures. -21. Crude oil yields have varied between 67-4 and 100. ”8 kg/da and the differences between the varieties have been found.to be singnif leant, Vniimk 8931, Argentarıo, Yeşilköy S. 8 and Novisad-20 varieties having the highest and Alacalı and Çer- niaiıka varieties the lowest values. 22.- The crude protein yields of the varieties have varied between 30.0 and 41.8 kg/da., İreği Çsikos, GrisStri'e and Çernianka-1957 varieties having the highest, İreği 816 B, IH-10 and Çernianka varieties the lowest figures. 23. Stalk weights per plant have varied between 67.9 and 12b. 8 gr., and stalk yields have varied between 242.4 and 449-2 kg/da; Sepasol variety having the highest, IH-10 variety the lowest figures in both counts. 24. From the result of this study, it is has been determined that Vniimk 8931 variety which has a grain yield of 242*6 kg/ da and oil yield of 100.8 kg/ da is the most proper va riety among the experimented varieties, for the ecological con ditions that prevail in Erzurum. This variety is follewed by Argentario, Yeşilköy,S. 8, Novisad-20 and Record varieties,.
Benzer Tezler
- Erzurum ekolojik koşullarında bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annus L.) çeşitlerinin adaptasyonu ve tarımsal özelliklerinin belirlenmesi
Determination of performances and agronomic properties of some oilseed sunflower (Helianthus annus L.) cultivars under erzurum ecological conditions
FIRAT SEFAOĞLU
- Erzurum koşullarında kışlık (gömme-dondurma) ve yazlık ekilerek sulamalı ve sulamasız yetiştirilen bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitleri üzerine bir araştırma
A research on some safflower (Carthamus tinctorius L.) species sowing in winter (freezing) and summer growed in irrigated and dry conditions
MURAT SEZEK
- Tarm 92 arpa çeşiti ile bundan elde edilen yapay mutant genotiplerin verim ve bazı verim özellikleri yönünden karşılaştırılması
Comparison of Tarm 92 Barley (Hordeom vulgare L.) cultivar with its synthetic mutant genotypes in terms of yield and some yield companents
ZEKİ KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatAtatürk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL DENİZ
- Tokak 157/37 arpa çeşidi ile bunun yapay mutant genotiplerinin verim ve bazı verim özellikleri yönünden karşılaştırılması
Comparison betweet Tokak 157/37 barley cultivar and its artificial mutatnt genotypes in terms of yield and some yield components
ARZU BAŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
ZiraatAtatürk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL DENİZ