Türk Anayasalarında yer alan temel hak ve hürriyetler açısından insan
Human by the terms of fundamental rights and freedom covered in Turkish constitutions
- Tez No: 187228
- Danışmanlar: PROF. DR. NECMETTİN TOZLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Planlaması Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
İnsan, yeryüzünde yaşayan varlıklar içerisinde özellikleri ve olanaklarıbakımından en değerli, dünyayı anlamlandıran, duygu sahibi, düşünen, icat eden, tümdin ve ideolojilerin merkezindeki varlıktır. Nitekim temel hak ve hürriyetler veanayasa kavramları da insanın varlığı ile anlam bulmuş kavramlardır.Temel Hak ve Hürriyetlerin öznesi olan insana ilişkin çok çeşitli fikirler,insanın var olduğu günden bu yana ileri sürülmektedir. lkçağ felsefecilerindengünümüze kadar, tartışmaların merkezinde insan yer almış ve onunla ilgili görüş vedüşünceler ortaya atılmıştır. Günümüzde de bu süreç gelişerek devam etmektedir.nsan hakları, insanın varoluşu ile başlayan dokunulmaz, devredilmez vevazgeçilmez nitelikte, kişiliğe bağlı haklardır. Kimse tarafından bahşedilmemiş, sırfinsan olunduğu için sahip olunan doğal haklardır.Doğuştan birtakım haklara sahip olan insan, bir devletin koruması altında veanayasanın düzenlediği bir ortamda yaşar. Demek ki, Anayasa insanın doğuştangetirdiği hakları belirtir ve o hakları koruma görevini devlete yükler, bir anlamdagüvence altına alır.nsan hakları kavramı, anayasacılık fikrinin ortaya çıkmasından önce devarolan bir kavramdır. Ancak anayasacılık hareketleri ile beraber temel hak vehürriyetler yazılı hale getirilmiş ve yasal güvenceye kavuşmuştur. Türk tarihindeyazılı bir metinle monarşinin yetkilerinin sınırlandığı ilk belge 1808 tarihli Sened-ittifak'tır. Ama bu tarihten önceki dönemlerde Türk toplumunda insan hakları yokturdemek doğru bir yaklaşım olmaz.Osmanlı Devleti'nde Sened-i ttifak öncesi dönemde şer'i ve örfi kurallar iledüzenlenmeye çalışılan insan hak ve özgürlükleri; Sened-i ttifak'tan sonrakidönemde, birtakım anayasal belgeler ile yazılı güvencelere kavuşturulmuştur.Tanzimat ve Islahat Fermanları, I. ve II. Meşrutiyet Dönemi anayasal gelişmeleri budurumu örnekler mahiyettedir. Ayrıca temel hak ve özgürlükler ile ilgili yapılan her158türlü düzenleme, olayın muhatabı olan vatandaşları direkt veya dolaylı olaraketkilemiştir.1914-1918 yılları arasında cereyan eden I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti'ninsonunu getirmiş ve Osmanlı Devleti'nin yıkıntıları üzerinde yeni bir devletkurulmuştur. Genç Türk Cumhuriyeti'nin ilk anayasası ise Kurtuluş Savaşı'nınolağanüstü koşulları içerisinde hazırlanıp kabul edilmiş 1921 anayasasıdır. Yaşanılandönemin olağanüstü koşullarını yansıtan 1921 anayasası, temel hak ve hürriyetlereyönelik düzenlemeler içermemekle, yapıldığı dönemin şartlarını da bir anlamdaortaya koyar.Kurtuluş Savaşı sona erip, Cumhuriyet ilan edildikten sonra Türkiye'nin 2.Anayasası olan 1924 Anayasası ilan edilmiş, bu anayasada temel hak ve hürriyetler?Türklerin Hukuki Ammesi? başlığı altında ele alınmıştır. 1924 Anayasasınınuygulandığı dönemde, 1945'ten sonra Çok Partili Döneme geçilmiş ve anayasa 27Mayıs 1960 ihtilaline dek yürürlükte kalmıştır.1961 Anayasası, devlet karşısında bireyi koruyan ve Temel Hak veHürriyetlere verdiği önem bakımından şimdiye kadar yapılmış en iyi anayasadır.Ancak 1961 Anayasasının özgürlük ortamı da uzun sürmemiş, 12 Mart 1971Muhtırası ile kesintiye uğramış ve yapılan değişiklikler ile anayasa orijinal şeklindenuzaklaştırılmıştır.1980 öncesi gelişen şiddet ve anarşi olayları sonucunda 12 Eylül 1980tarihinde TSK, yönetime el koymuş ve bu dönemde 1982 anayasası hazırlanarak,halkoylamasına sunulmuş ve yürürlüğe girmiştir. 1961 Anayasasının tersine birey-devlet dengesinde devleti ön plana çıkaran ve kutsallaştıran bir yapıdadır. Temel Hakve Hürriyetler ile ilgili muğlak ifadelerle belirtilmiş sınırlamalar mevcuttur. Çağıngerisinde kaldığı ve ülke ihtiyaçlarını karşılayamadığı için pek çok değişikliğeuğramıştır.Temel hak ve hürriyetler hususundaki gelişmeler durağan bir yapıda olmayıpgünümüzde de devam etmektedir. Bu konuda tarihsel süreçte yaşanılan gelişmelerinfarkında olunması, temel hak ve hürriyetlerin gelişimi, kavranması ve uygulanmasıanlamında oldukça önemlidir. çinde yaşadığımız 21. yüzyılda evrensel değerlerolarak ortaya konup benimsenmiş hak ve özgürlüklerin farkında olunması oldukçaönemlidir.159Bu araştırma Türk anayasalarında yer alan temel hak ve hürriyetlerin tarihselgelişimini ve bu gelişim doğrultusunda Türk insanının elde ettiği kazanımları ortayakoymak amacıyla yapılmıştır.Araştırmanın kuramsal çerçeve bölümünde, felsefi anlayışta kısaca insan,siyasal ve ideolojik yaklaşımların insana bakış açıları, temel hak ve hürriyetlerintarihsel gelişimi ve önemi, temel hak ve hürriyetlerin hukuksal metinlerde yer bulupevrensel nitelik kazanması konuları ele alınarak, tartışılmış; belirtilen konularbağlamında, Türk anayasalarında temel hak ve hürriyetlerin tarihsel gelişimi ve Türkinsanının bu anlamda kazanımları ortaya konulmuştur.Araştırmanın amacı olan Türk anayasalarında yer alan temel hak vehürriyetlerin gelişimi ve bu anlamda Türk insanının kazanımlarını ortaya koymakiçin; Türk Tarihi'nde Osmanlı Devleti'nden önceki dönemde insan hakları ile ilgiligelişmeler nelerdir?, Osmanlı Devleti'nde temel hak ve hürriyetler ile ilgiligelişmeler nelerdir?, Cumhuriyet Dönemi'nde temel hak ve hürriyetler ile ilgiligelişmeler nelerdir?, Osmanlı'dan Cumhuriyete temel hak ve hürriyetlerde ne gibideğişmeler olmuştur ve bunların değerlendirilmesiyle nasıl bir duruma gelinmiştir?,Türk anayasalarında yer alan temel hak ve hürriyetler açısından insanımızın durumunedir? Sorularına cevap aranmıştır.Araştırma ?tarama? modelindedir. Bulgular, ilgili literatürün taranması vebelirtilen amaca uygun olarak yorumlanması ile ortaya konulmuştur. Türk Tarihi'ndeanayasal gelişmeler ile ilgili literatür taranmış, elde edilen veriler, temel hak vehürriyetlerin tarihsel gelişimi ve insanımıza etkileri bağlamında yorumlanmıştır.Araştırma, Türk anayasaları ile, Türk anayasalarında temel hak ve hürriyetlerile, temel hak ve hürriyetler konusunda Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi anayasalarıile sınırlıdır.Araştırmada bulgu olarak; Türk Tarihi'nin her döneminde temel hak vehürriyetlerin korunmasına yönelik uygulamalar olduğu, Orta Asya Türk Tarihi veOsmanlı Tarihi'nde Sened-i ttifak öncesi dönemde insan haklarına yönelik önemlidüzenlemeler ve uygulamalar olduğu, Osmanlı Devleti'nde Sened-i ttifak'tanbaşlayarak yıkılışa kadar anayasa ve anayasa niteliği taşıyan belgeler ile temel hak vehürriyetlere yönelik yazılı düzenlemeler yapıldığı, Türkiye Cumhuriyeti tarihindetemel hak ve hürriyetlerin kuruluştan - günümüze gelen süreçte bazı kesintiler(darbe160ve muhtıralar) dışında sürekli tekâmül ederek modern dünya ölçeğine geldiği ortayakonulmuştur.5.2. SONUÇ?Türk Anayasalarında Yer Alan Temel Hak ve Hürriyetler Karşısında nsan?konusu ile ilgili literatür ve mevzuat taraması sonucu elde edilen bulgular birliktedeğerlendirildiğinde şu sonuçlara varılır:1- Türk Tarihinde yazılı metinlerden ve anayasalardan önce de insan hakları ileilgili uygulama ve düzenlemelere rastlamak mümkündür. Orta Asya'da Müslümanolunmadan önceki dönemden başlayarak, tarihin her döneminde Türk toplumundainsan hakları anlayışı vardır, bununla ilgili toplumsal kurallar ve normlar mevcuttur.nsan haklarının gelişimine tüm dünya milletleri gibi Türk Milleti'de katkıdabulunmuştur. Bugün gelinen noktada sadece belli milletlerin katkısını görüp,ötekileri inkâr etmek bilimsel bir yaklaşım değildir. Günümüzde tarif edilen insanhakları anlayışına 17. ve 18. yy'da Avrupalıların yön vermesi, insan hakları ile ilgiligelişmelere sadece onlar tarafından yön verildiği gibi yanlış bir düşünceuyandırmamalı ve tüm insanlığın ortak mirası olduğu kabul edilmelidir.2- Osmanlı Devleti'nde temel hak ve hürriyetlere yönelik olarak klasikdönemde de pek çok belge ve uygulama vardır. slam kaynaklı şer'i kurallar ilekaynağını Türk Tarihi'nden ve fethedilen yerlerin akla uygun kurallarından alan örfikurallar temel haklara yönelik olumlu uygulamalara zemin hazırlamıştır. Ayrıcapadişah kanunnameleri ile can ve mal güvenliğine yönelik düzenlemeler getirilerektemel haklar güvenceye kavuşturulmuştur. Klasik dönemde devletçe istenilen insantipi, padişah - halifeye bağlı, şer'i ve örfi kurallara uyan insandır. Osmanlı Kuruluşve Yükselme dönemlerinde büyük ölçüde bu model geçerlilik kazanmış, fakat dahasonraki dönemlerde siyasi, ekonomik ve sosyal nedenlerle bu durum mümkünolmamıştır.3- Türk Tarihinde anayasal gelişmeler açısından başlangıç noktası olarak kabuledilen 1808 tarihli Sened-i ttifak, günümüz modern insan hakları belgeleri veya1789 tarihli Fransız Yurttaş ve nsan Hakları Beyannamesi tarzında bir ?Haklar ve
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Kanun-i Esasi'nin insan hakları yönünden analizi
Analysing Kanun-ı Esası interms of human rights
AHMET KILINÇ
- Türk Parlamento tarihinde yasama sorumsuzluğu ve dokunulmazlığı 1908-1995
Parliamentary privileges in history of Turkish Parliament 1908-1995
SEDA DUNBAY
- Uluslararası sözleşmeler bakımından Türkiye'de çalışma hakkı ve sınırlamaları
Right to work and its limitations in Turkey in terms of international agreements
OSMAN FARUK KÜDÜR
- Vaccination as a medical intervention example in Turkish Civil Law
Bir tıbbi müdahale örneği olarak Türk Medeni Hukukunda aşı
ZEYNEP ÖZGE OĞUZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Hukukİstanbul Medeniyet ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜMİT GEZDER
