Geri Dön

Ayıntâbî Mehmed Efendi'nin Tibyân Tefsiri ve Osmanlı toplumundaki yorum değeri

Ayıntâbî Mehmed Efendi's Tibyân Tafseer and the valuation of interpretation in the Ottoman society

  1. Tez No: 188671
  2. Yazar: RECEP ARPA
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. ABDÜLHAMİT BİRIŞIK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Uludağ Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 128

Özet

TEMEL İSLAM BİLİMLERİ ANABİLİM DALITEFSİR BİLİM DALIAYINTÂBÎ MEHMED EFENDİ'NİN TİBYÂN TEFSİRİ VEOSMANLI TOPLUMUNDAKİ YORUM DEĞERİRECEP ARPA(Yüksek Lisans Tezi)Osmanlı halkının okuduğu tefsirlere bakıldığında bunlardaki tasavvufû ağırlıkaçıkça görülür. İlmiye sınıfı daha çok ilmû tarzda yazılan Arapça tefsirleri okurken,halkın genelde Türkçe'ye tercüme edilen Tefsûrü Ebi'l-Leys es-Semerkandû, Mevâhib-iAliyye ve Tibyân gibi tefsirleri okuduğunu müşâhede ediyoruz. Bu tefsirlerin en temelözellikleri rivayete ve tasavvufû yorumlara fazlaca yer vermeleridir. Böyle olmayanlarda mütercimlerce bu açılardan zenginleştirilmiştir. Bu çalışma, Ayıntâbû MehmedEfendi'nin Tibyân Tefsiri'nin metodunu incelemek ve bu tefsirin Osmanlıtoplumundaki yerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Tibyân Tefsiri, Hıdır b.Abdurrahman el-Ezdû ed-Dimaşkû'nin et-Tibyân fû tefsûri'l-Kur'ân adlı Arapçatefsirinin genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş Türkçe tercümesidir. Padişah IV.Mehmed'in arzusu üzerine Ayıntâbû Mehmed Efendi tarafından yazılmıştır. Osmanlıtoplumunun dûnû hayatına ve Kur'ân anlayışına büyük ölçüde te'sir eden Tibyân Tefsiri,Muhtevasının Osmanlı toplumunun geleneksel İslâm anlayışıyla paralellik arz etmesi,İlk Türkçe matbu tefsir olması, üslûbunun anlaşılır ve kolay olması, muhtasar ve tambir tefsir olması gibi çeşitli sebeplerle Osmanlı toplumunda büyük bir rağbet görmüştür.Dokuz defa Arap iki defa da Latin harfleriyle Mısır'da ve İstanbul'da basılmıştır.Tibyân Tefsiri ilmû bir gâyeyle değil de Kur'ân'ın mânâsını halkın anlaması amacıyla?avâmû? bir üslupla yazıldığı için, tefsir ilmine yeni şeyler katma noktasında yetersizkalmasına rağmen geniş halk kitleleri tarafından büyük rağbet görmüştür. OsmanlıdaTanzûmât'tan II. Meşrutiyet'e kadar en fazla basılan Türkçe tefsir olmuştur.Anahtar KelimelerOsmanlıca, Ayıntâbû Mehmed, Tefsiri Mehmed, Tibyân Tefsiri, Tercüme, Osmanlıtoplumu.Danışmanı: Doç.Dr. Abdulhamit Birışık Sayfa sayısı:128

Özet (Çeviri)

AYINTÂBÎ MEHMED EFENDİ?S TİBYAN TAFSEER AND THE VALUATİONOF İNTERPRETATİON İN THE OTTOMAN SOCİETYRECEP ARPAAbstractThis study aims to examine the method of Ayıntâbû Mehmed Efendi?s Tafseer al-Tibyan and indicate its position in Ottoman society. When one looks at thecommentaries on the Qur?an read by Ottoman society, he or şhe understood that a lot ofthem vere mystical charecter. While the scholars of Ottoman read Arabic commentarieswritten in academic way. The people was reading mystic commentaries of Abu al-Laysal- Samarkandi, Mavahib I Aliyyah, Tibyan and several other commentaries. The mostimportant peculiarity of these was that they were written in a narrative and mystic way-interpreters were expanding all the commentaries in this way. Tafseer al-Tibyan is theinterpretation of al-Tibyan fi Tafseer al-Qur?an, by Hızır b. Abdurrahman in Arabiclanguage. İt was prepared for the wish of ruler (sultan) IV. Mehmed. İt became verypopular and affected their religious life and understanding of the Qur?an. Because itscontent is similar with understanding of the Qur?an in Ottoman society, it is the firstpuplished Turkish commentatory and it could be understood easly becouse of its clearlanguage, it has been puplished nine times with Arabic and two times with Latincharacters in Cairo and İstanbul. Tafseer al-Tibyan wasn?t written for the purpose ofthat it couldn?t contribute new things to Tafseer. İt was puplished numerously fromTanzimat to II. Meşrutiyet.Key WordsOttoman Turkish, 'Ayintabi Muhammad, Tefsiri Muhammad, Tafsir-e Tibyan,Translation, Ottoman society.Advisor: Abdulhamit Birışık, Associate Professor Number of pages: 128

Benzer Tezler

  1. Ayntâbî'nin Tercüme-i Tibyan tefsirinin muhteva ve metod bakımından değerlendirilmesi

    The evaluation of Ayntâbi?s Terceme-i Tibyan commentary with regard to content and method

    ORHAN İYİBİLGİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YAKUP ÇİÇEK

  2. Mehmed Münîb Ayıntâbî ve el-Makâmetü'l-Vilâdiyye ve'l-Makâletü'l-Mîlâdiyye adlı eserinin tahkik ve tahlili

    Mehmed Münīb Ayıntᾱbī and the critical edition and analysis of his work titled as al-Maqᾱmah al-Vilᾱdiyyah wal-Maqᾱlah al-Mīlᾱdiyyah

    ZAHİDE KUTLAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Doğu Dilleri ve EdebiyatıMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ŞÜKRAN FAZLIOĞLU

  3. Rum Mehmed Paşa'nın faaliyetleri ve muhallefâtı

    Activities and possessions of Rum Mehmed Pasha

    SEMA AKSOY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    TarihKırklareli Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TARIK ÖZÇELİK

  4. Azîz Nesefî'nin Zübdetü'l-Hakāik adlı eserinin tahkîk ve değerlendirilmesi

    Azizz nesefî's Zübdetü'l-Hakāik analysis and evaluation

    MEHMET ŞİRİN SÜRMELİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    DinÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ SEMA ÖZDEMİR